243

εἰσεποιησάμην καὶ οὐκ ἀπηξίωσα λαὸν ἐμὸν χρηματίζειν· οἱ δὲ ἐμάκρυναν ἑαυτοὺς ἐμοῦ ταῖς ἑαυτῶν ἔκδοτοι γενόμενοι κακίαις. Εἰς μάταιον καὶ ἐπ' οὐδεμιᾷ ὠφελείᾳ προσποιοῦνται ζητεῖν ἐμὲ τὸν θεὸν ἐφ' ἑκάστης ἡμέρας σπεύδοντες ἀπαντᾶν εἰς τὰς παρ' αὐτοῖς συναγωγάς, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἀναγνώσμασι τοῖς θείοις τὰς ἑαυτῶν παρέχοντες ἀκοὰς μάταιόν φησι σχηματίζονται ἐθέλειν γινώσκειν τὰς ὁδούς μου καὶ περὶ ταῦτα σπουδάζουσιν, ὡσανεὶ τὰ λοιπὰ κατορθώσαντες καὶ πάντας τοὺς κατὰ δικαιοσύνην καρποὺς ἔργοις ἐκπεπληρωκότες. καὶ μὴν ἐξ αὐτῶν ἀπελέγχονται τῶν πράξεων τὴν κρίσιν τοῦ θεοῦ καταλελοιπότες ἐντεῦθεν δι' ὑπερβολὴν ἀναισθησίας τῶν οἰκείων κακῶν ὡσπερεὶ διαδικαζόμενοι καὶ κρινόμενοι πρὸς ἐμὲ ἀμοιβὰς αἰτοῦσι τῆς ἑαυτῶν εὐπραξίας κρίσιν δικαίαν ἀπαιτοῦντες παρ' ἐμοῦ, ἅτε δὴ αὐτοὶ μὲν θεοσεβεῖν ἐπιθυμοῦντες καὶ πλησίον ἐμοῦ γενέσθαι, ἐμοῦ δὲ μὴ θέλοντος, ἀλλὰ καὶ ἀποστρεφομένου αὐτοὺς ἀδικώτατα. ∆ιὸ καὶ ἐπιμέμφονται καὶ ἐπικαλοῦσι λέγοντες Τί ὅτι ἐνηστεύσαμεν καὶ οὐκ εἶδες; ἐταπεινώσαμεν τὰς ψυχὰς ἡμῶν καὶ οὐκ ἔγνως; ἐπειδὴ τοίνυν τοιαῦτα λέγειν ἀναιδῶς τολμῶσι, μεγάλῃ βοῇ χρησάμενος, σὺ ὁ ἐμὸς προφήτης, ἀπόκριναι αὐτοῖς καὶ ἀπέλεγχε, ὅπως τὴν ἐμὴν κρίσιν καταλελοίπασι, καὶ πάνθ' ὅσα φάσκουσιν, οὐκ ἀληθῶς διαβεβαιοῦνται. εἰ τοίνυν ἐπὶ τοιαύτῃ σεμνύνονται νηστείᾳ, πολὺ κρεῖττον ἦν αὐτοῖς τροφῇ σχολάζειν καὶ μὴ τοιαῦτα τολμᾶν. διὰ ταῦτα γοῦν καὶ κατ' ἀρχὰς τῆς προφητείας πρὸς αὐτοὺς ἐλέγετο· «νηστείαν καὶ ἀργίαν καὶ τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου». αὐτίκα γοῦν ἐπὶ τὴν νηστείαν προΐσχονται καὶ νῦν φασι τῶν ψυχῶν ταπείνωσιν κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς νηστείας αὐτῶν γινομένην αὐτὸ δὴ τοῦτο, ὅπως πράξουσιν ἀπέλεγξον ἐξ ἑνὸς τούτου καὶ τῶν λοιπῶν αὐτῶν ἀποδείξας τρόπον. λέγε τοίνυν αὐτοῖς καὶ δείκνυε, ὡς ἐν αὐταῖς ταύταις, ἐν αἷς σεμνύνονται ἡμέραις τῶν νηστειῶν, οὐ τὰ ἐμὰ θελήματα ζητοῦσι, ταῖς δὲ ἑαυτῶν ἡδοναῖς καὶ ταῖς ἑαυτῶν κακοπραγίαις σχολάζουσι, τότε μὲν τοὺς ὑποχειρίους τύπτοντες, τότε δὲ μάχαις καὶ ἀντιλογίαις ταῖς πρὸς ἀλλήλους κατατριβόμενοι ὡς φωνὰς ἀφιέναι κλαυθμοῦ τοὺς ὑπ' αὐτῶν τυπτομένους καὶ κραυγὰς ἀπρεπεῖς. Φησὶν οὖν· οὐ ταύτην τὴν νηστείαν ἐξελεξάμην, οὐδὲ τοιαύτην ταπεινώσεως ἡμέραν, οὐδ' εἰ κρίκῳ ὁμοίως κάμψειεν τὸν ἑαυτῶν τράχηλον κάτω νεύοντες καὶ σχηματιζόμενοι ταπεινοφροσύνην, οὐδ' εἰ περιβάλοιντο σάκκους κατ' αὐτῆς τῆς ἑαυτῶν σαρκὸς ἐπὶ τὸ πόνους καὶ κάκωσιν αὐτοῖς ἐμποιῆσαι τὴν σάκκου τραχύτητα, οὐδ' εἰ σποδὸν ὑποστρώσαιντο τὸ ἑαυτῶν τιμωρούμενοι σῶμα. ταῦτα γὰρ πάντα μετὰ τῶν προλεχθέντων ἁμαρτημάτων ματαίαν ἕξει τὴν σπουδήν. εἰ δὲ δὴ ἐθέλοι τις τρόπον ἀληθοῦς καὶ ἐμοὶ τῷ θεῷ ἀρεστῆς νηστείας διδάσκεσθαι, ταῦτα πραττέτω· «φαιδρὸν τὸ πρόσωπον καταστήσας καὶ τὴν κεφαλὴν ἀλείψας ἐλαίῳ» κατὰ τὴν σωτήριον παρακέλευσιν, τὴν μὲν νηστείαν «ἐν κρυπτῷ» φυλαττέτω καὶ «τῷ πατρὶ τῷ βλέποντι κρυπτὰ» μόνῳ τὴν ταπείνωσιν τῆς ψυχῆς δεικνύτω· εἰς δὲ τὸ φανερὸν δι' ἔργων τοὺς καρποὺς τῆς κατὰ ψυχὴν εὐλαβείας τοῖς πᾶσιν ὁρᾶν παρεχέτω διὰ τοῦ λύειν πάντα σύνδεσμον ἀδικίας. εἰ γὰρ καί τινες εἶεν προϋποκείμενοι πραγμάτων ἔκ τινος συμβολαίων καὶ συναλλαγῶν ἀνθρωπίνων ταῦτα καιροῦ θρησκείας διὰ τῆς νηστείας ἐπιστάντος διαλύεσθαι δίκαιον καὶ τῶν βιαίων συναλλαγμάτων τὰς στραγγαλιὰς ἀποσείεσθαι. αὐτὸ δὴ τὸ λελεγμένον ὑπὸ τοῦ σωτῆρος ἔργῳ πληροῦντα τό· «ἐὰν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρον, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου». ἀλλὰ καὶ τοὺς τεταπεινωμένους ἀπὸ δάνους καὶ χρέων ὀφειλῆς ἐλευθέρου τῶν χρέων καὶ πᾶσαν συγγραφὴν ἄδικον διάσπα. εἰ δὲ καὶ μὴ εἶέν τινες τοιαῦται στραγγαλιαὶ πεπραγμέναι σοι καθαρεύοις δὲ τῶν τοιούτων ἁμαρτημάτων, ἀλλὰ τοῦτο γοῦν πράττειν σε