Lectio 4

Supra ostendit veritatem doctrinae apostolicae praedicatae per eum ex auctoritate aliorum apostolorum, hic ostendit idem ex eorum conversatione et exemplo.

Et circa hoc duo facit.

Primo ostendit propositum per apostolorum conversationem; secundo adversantium obiectionem quod si quaerentes iustificari, etc..

Circa primum tria facit.

Primo praemittit apostolorum conditionem; secundo insinuat eorum conversationem, ibi scientes autem quod non iustificatur, etc.; tertio intentam conditionem, ibi propter quod ex operibus legis, etc..

Conditio autem apostolorum et etiam ipsius Pauli haec est, quod secundum naturalem originem ex Iudaeis processerunt.

Et hoc est quod dicit nos, scilicet ego et apostoli alii, sumus natura, id est naturali origine, Iudaei, non proselyti. II Cor. XI, V. 22: Hebraei sunt, et ego, etc.. Et haec est magna laus, quia, ut dicitur Io. IV, 22, salus ex Iudaeis est.

Et non ex gentibus peccatores, id est, non sumus peccatores, ut gentes idololatrae et immundae.

Sed contra est quod dicitur I Io. I, V. 8: si dixerimus quoniam peccatum non habemus, etc., ergo Iudaei sunt peccatores.

Respondeo. Dicendum est, quod aliud est peccantem esse, aliud peccatorem. Nam primum denominat actum, secundum vero promptitudinem, sive habitum ad peccandum. Unde Scriptura iniquos et gravibus peccatorum sarcinis oneratos peccatores appellare consuevit.

Iudaei ergo propter legem superbientes, quasi per eam coerciti a peccatis, gentes quae sine fraeno legis erant, et ad peccandum pronae, peccatores vocabant. Eph. IV, 14: non circumferamur omni vento doctrinae, etc..

Cum ergo dicat apostolus non ex gentibus peccatores, exponitur, id est, non sumus de numero peccatorum qui sunt inter gentiles, etc..

Consequenter cum dicit scientes autem quod non iustificatur homo, etc., ponit apostolorum conversationem, quae quidem non est in legalibus, sed in fide christi. Et circa hoc duo facit.

Primo exprimit rationem apostolicae conversationis; secundo ponit ipsam apostolicam conversationem, ibi et nos in christo, etc..

Erat ergo apostolica conversatio in fide, et non in legalibus. Cuius ratio est, quia licet fuerimus Iudaei natura et in legalibus nutriti, tamen scientes pro certo, quod non iustificatur homo ex operibus legis, id est, per opera legalia, nisi per fidem iesu christi, ideo deserentes illa conversamur in praeceptis fidei. Rom. III, 28: arbitramur enim hominem iustificari per fidem sine operibus legis. Act. IV, 12: non est aliud nomen, etc..

Sed contra, Rom. Enim II, 13 dicitur: non enim auditores legis iusti sunt apud deum, sed factores legis iustificabuntur, etc.. Videtur ergo quod ex operibus legis iustificetur homo.

Respondeo. Dicendum est, quod iustificari potest dupliciter accipi, scilicet iustitiam exequi, et iustum fieri. Primo autem modo homo iustificatur, qui opera iustitiae facit. Non autem iustus fit aliquis nisi a deo, per gratiam.

Sciendum est ergo, quod opera legis quaedam erant moralia, quaedam vero caeremonialia.

Moralia autem licet continerentur in lege, non tamen poterant proprie dici opera legis, cum ex naturali instinctu, et ex lege naturali homo inducatur ad illa. Sed caeremonialia dicuntur proprie opera legis. Quantumcumque ergo homo quoad executionem iustitiae ex moralibus iustificetur, et etiam ex caeremonialibus, inquantum servare ea est opus obedientiae, ut ad sacramenta pertineant, et sic accipitur secundum dictum apostoli ad Rom. II, 13.

Quantum tamen ad iustum fieri, ex operibus legis non iustificari homo per haec videtur, quia sacramenta veteris legis non conferebant gratiam. Infra IV, 9: conversi estis ad egena elementa, id est, gratiam non conferentia, neque gratiam in se continentia. Sacramenta vero novae legis, licet sint elementa materialia, non tamen sunt elementa egena, quia in se gratiam continent, unde et iustificare possunt. Si qui autem in veteri lege iusti erant, non erant iusti ex operibus legis, sed solum ex fide christi, quem deus proposuit propitiatorem per fidem, ut dicitur Rom. III, 20. Unde et ipsa sacramenta veteris legis non fuerunt nisi quaedam protestationes fidei christi, sicut et nostra sacramenta, sed differenter, quia illa sacramenta gratiam christi configurabant quasi futuram; nostra autem sacramenta protestantur quasi continentia gratiam praesentem. Et ideo signanter dicit, quod ex operibus legis non iustificatur homo, nisi per fidem iesu christi, quia etsi olim aliqui servantes opera legis iustificarentur, non tamen hoc erat nisi per fidem iesu christi.

Ex hac autem scientia apostolorum quam habebant, quod iustificatio non est per operationem legis, sed per fidem christi, concludit conversationem apostolorum eligentium fidem christi et dimittentium opera legis.

Unde sequitur et nos in christo iesu credimus, quia, ut dicitur Act. IV, 12, non est aliud nomen datum, etc.. Unde sequitur ut iustificemur ex fide christi. Rom. V, 1: iustificati ergo ex fide, etc..

Et ne aliquis credat quod simul cum lege christi opera legis iustificent, subiungit et non ex operibus legis. Rom. III, 28: arbitramur enim iustificari hominem per fidem, etc..

Ex hoc concludit principale intentum, dicens quod si apostoli, qui sunt naturaliter Iudaei, non quaerunt iustificari per opera legis, sed per fidem, quod non iustificatur omnis caro ex operibus legis, nec homo quicumque potest iustificari per opera legis. Sumitur enim hic caro pro homine, scilicet pars pro toto, sicut Is. XL: videbit omnis caro salutare dei nostri.

Dicens autem propter quod, etc., concludit quasi a maiori. Magis enim videtur naturale vel rationabile de Iudaeis, quod per opera legis, non per fidem, iustificarentur, quam alii; sed hoc non est: quare, etc..