Lectio 2

Postquam apostolus ostendit qualiter superiores se habeant ad inferiores, et aequales aequalibus, hic consequenter ostendit qualiter inferiores se habeant ad superiores, dicens inferiores debere superioribus ministrare et obsequi. Et circa hoc tria facit.

Primo monet ut ministrent prompte; secundo ut ministrent perseveranter, ibi bonum autem facientes, non deficiamus, etc.; tertio, ut ministrent communiter, ibi ergo dum tempus habemus, etc..

Circa primum duo facit.

Primo ponit monitionem ministerii; secundo excusationem excludit, ibi nolite errare, etc..

Dicit ergo: dictum est supra, quomodo superiores se debeant habere ad inferiores, scilicet leniter corripiendo et instruendo, nunc autem restat videre qualiter inferior superiori obsequatur, et ideo dicit communicet autem is, qui catechizatur, id est docetur verbo dei, ei qui se catechizat, id est qui eum docet; communicet, inquam, in omnibus bonis.

Sed notandum est quod discipulus potest dupliciter communicare se docenti. Primo ut accipiat bona doctoris, et sic dicitur communicet is qui catechizatur, id est commune sibi faciat quod est docentis, eum imitando.

I Cor. XI, 1: imitatores mei estote, etc.. Sed quia contingit doctores aliquando minus bona facere, ideo non sunt in hoc imitandi, et ideo subdit in omnibus bonis. Matth.

C. XXIII, 3: quaecumque dixerint vobis, servate et facite: secundum opera eorum nolite facere.

Secundo ut communicet bona sua docenti.

Hoc enim a domino praecipitur I Cor. IX, V. 14, ubi dicitur: qui evangelio serviunt, de evangelio vivant. Unde Matth. X, 10: dignus est operarius cibo suo. Et Lc. X, 7: dignus est operarius mercede sua. Et apostolus dicit I Cor. IX, 11: si vobis spiritualia seminamus, etc.. Et ideo hic dicit communicet autem is, etc., id est doctus doctori in omnibus bonis quae habet; nam etiam temporalia bona quaedam dicuntur. Is. I, 19: si volueritis et audieritis me, bona terrae comedetis. Matth.

C. VII, 11: si vos cum sitis mali, nostis bona dare, etc..

Dicit autem, in omnibus, quia non solum communicare debet indigenti, sed et sententiam et consilium, potentiam et quidquid habet, generaliter debet proximo communicare.

I Petr. IV, 10: unusquisque sicut accepit gratiam, in alterutrum illam administrantes, etc..

De ista communicatione dicitur Rom. XII, V. 13: necessitatibus sanctorum communicantes; Eccli. XIV, 15: in divisione sortis da et accipe.

Consequenter cum dicit nolite errare, etc., excusationem excludit, et primo excludit eam; secundo rationem exclusionis assignat, ibi quae enim seminaverit homo, etc..

Dicit ergo nolite errare, deus non irridetur. Quod quidem dupliciter intelligi potest secundum duas praemissas expositiones.

Secundum primam quidem sic: tu dicis quod debemus imitari doctores etiam in bonis, sed non possum eos imitari nisi in his quae faciunt: nihil autem video in ipsis nisi malum; ergo debeo eos imitari in malo.

Sed hoc excludit, dicens nolite errare, deus non irridetur. Error est hoc dicere. Nam mala praelatorum non excusant nos. Non enim sunt subditis in exemplum, nisi in his quibus imitantur christum, qui est pastor absque peccato; unde et signanter dicit io.

C. X, 11: ego sum pastor bonus, etc.. Et apostolus I Cor. IV, 16 et XI, 1 dicit: imitatores mei estote, sicut et ego christi; quasi dicat: in his me imitamini, in quibus ego imitor christum. Etsi per mala praelatorum excusatis vos apud homines, tamen deus non irridetur, id est, non potest falli. Iob XIII, 9: aut decipietur ut homo fraudulentiis vestris? unde dicitur Prov. III, 34: delusores ipse deludet.

Secundum autem secundam expositionem sic introducitur. Possent autem dicere: pauperes sumus, nihil habemus quod communicare possimus. Sed hoc excludit, dicens nolite errare, id est nemo excusatum vane se existimet paupertatem praetendendo, deus non irridetur, id est non potest falli, scit enim corda nostra et non ignorat facultates.

Excusatio verisimilis hominem potest fallere et placare, deum non potest fallere.

Rationem autem huius assignat, dicens quae enim seminaverit homo, etc.. Et primo in generali, secundo in speciali, ibi quoniam qui seminat, etc..

Dicit ergo, secundum primam expositionem: vere erratis, hoc credentes, quia deus reddet singulis pro meritis propriis.

Nam quae seminaverit homo, haec et metet, id est secundum opera sua bona vel mala, parva vel magna, praemiabitur vel punietur.

Secundum autem secundam expositionem: quae seminaverit homo, id est secundum beneficia sua parva vel magna, et quantum ad qualitatem operum, et quantum ad quantitatem beneficiorum praemiabitur. II Cor. IX, 6: qui parce seminat, parce et metet, etc..

Rationem autem specialiter assignat, dicens quoniam qui seminat in carne sua, etc.. Quae quidem ratio habet duas partes secundum duas seminationes carnis et spiritus. Primo ergo agit de seminatione carnis.

Ubi dicendum est, quid sit seminare in carne; secundo quid est de carne metere corruptionem.

Seminare quidem in carne, est operari pro corpore vel pro carne; sicut si dicam: ego multum expendi in isto homine, id est, multa feci pro eo. Ille ergo in carne seminat, qui ea quae facit, etiam si quae bona videantur, facit in fomentum et utilitatem carnis.

De carne autem metere corruptionem, dicit et infert, quia semen fructificat ut plurimum secundum conditionem terrae. Unde videmus quod in aliquibus terris semen frumenti degenerat in siliginem, vel in aliquod aliud. Conditio autem carnis est, ut sit corruptibilis, et ideo qui in carne seminat, id est studium suum ponit et opera, oportet quod ipsa opera corrumpantur et pereant.

Eccli. XIV, 20: omne opus corruptibile, in fine perdetur. Rom. VIII, 13: si secundum carnem vixeritis, moriemini.

Secundo agit de seminatione spiritus, dicens: qui autem seminat in spiritu, id est ordinat studium suum ad servitutem spiritus, ex fide et charitate serviendo iustitiae, metet quidem de spiritu secundum conditionem eius. Conditio autem spiritus est quod sit actor vitae. Io. VI, 64: spiritus est qui vivificat. Non autem cuiuscumque vitae, sed vitae aeternae, cum spiritus sit immortalis, et ideo metet de spiritu vitam aeternam.

Prov. XI, 18: seminanti iustitiam merces fidelis, quia numquam desiccatur.

Sed nota, quod cum agit de seminatione carnis, dicit in carne sua, quia caro est nobis de natura nostra, sed cum loquitur de semine spiritus, non dicit suo, quia spiritus non est nobis a nobis, sed a deo.

Deinde cum dicit bonum autem facientes, etc., monet ad ministerii perseverantiam, quia non ad horam tantum, sed semper debemus benefacere. Quod quidem potest referri ad ea quae dicta sunt, scilicet ad superiores et ad aequales et ad inferiores, quasi dicat: quicumque sumus, sive praelati erga subditos, sive aequales erga aequales, sive subditi erga praelatos, bonum facientes non deficiamus, scilicet in bene operando, quia non deficiemus in metendo. Eccle.

C. IX, 10: quodcumque facere potest manus tua, instanter operare. I Cor. XV, 58: stabiles estote et immobiles.

Et merito non est deficiendum, quia expectamus remunerationem aeternam et indeficientem.

Unde subdit tempore enim suo metemus non deficientes. Unde dicit Augustinus: si homo non imposuerit finem operi, nec deus imponet remunerationi. Matth.

C. XXV, 46: ibunt hi in vitam aeternam.

Sed nota quod dicit tempore suo, quia sicut agricola non statim de illo quod seminat, fructum colligit, sed tempore congruo.

Iac. Ult.: agricola expectat gloriosum fructum terrae patienter ferens, donec accipiat temporaneum et serotinum, etc.. De ista messione dicitur II Cor. IX, 6: qui seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metet vitam aeternam.

Deinde cum dicit ergo dum tempus habemus, etc., monet ad ministrandum communiter, dicens: quia metemus non deficientes, ergo dum tempus habemus, id est in hac vita, quae est tempus seminandi.

Io. IX, 4: me oportet operari opera eius qui misit me, donec dies est; venit nox, etc..

Eccle. IX, 10: quodcumque potest facere manus tua, instanter operare, quia nec opus, nec ratio, nec scientia, nec sapientia erunt apud inferos, quo tu properas.

Dum, inquam, illud habemus, operemur bonum, et hoc ad omnes, scilicet homines qui iuncti sunt nobis in divina similitudine, inquantum omnes ad imaginem dei facti sumus.

Sed contra, Eccli. XII, 5 dicitur: da iusto, et ne recipias peccatorem. Non ergo debemus operari bonum ad omnes.

Respondeo. Dicendum est quod in peccatore duo sunt: natura scilicet et culpa. Natura quidem est in eo amanda, et sustentanda, etiam inimici. Matth. V, 44: diligite inimicos vestros, etc.. Culpa vero in eo est expellenda.

Sic ergo dictum est: da iusto, et non recipias peccatorem, ut scilicet peccatori non ideo benefacias, quia peccator est, sed quia homo. Unde Augustinus: non sis ad iudicandum remissus, nec ad subveniendum inhumanus. Persequamur ergo in malis propriam iniquitatem, misereamur in eisdem communem conditionem.

Sed quia non possumus omnibus benefacere, ordinem benefaciendi subdit maxime autem ad domesticos fidei, qui scilicet non solum natura nobis sunt similes, sed etiam sunt uniti fide et gratia. Eph. II, 19: non estis hospites et advenae, sed estis cives sanctorum, et domestici dei, etc.. Ergo omnibus impendenda est misericordia, sed praeponendi sunt iusti, qui sunt ex fide: quia I Tim. V, 8 dicitur: qui suorum et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior.

Sed dubitatur hic, utrum liceat plus unum diligere, quam alium.

Ad quod sciendum, quod amor potest dici maior vel minor dupliciter. Uno modo ex obiecto; alio modo ex intensione actus. Amare enim aliquem, est velle ei bonum. Potest ergo aliquis alium magis alio diligere, aut quia vult ei maius bonum, quod est obiectum dilectionis, aut quia magis vult ei bonum, id est ex intensiori dilectione.

Quantum ergo ad primum, omnes aequaliter debemus diligere, quia omnibus debemus velle bonum vitae aeternae. Sed quantum ad secundum, non oportet quod omnes aequaliter diligamus: quia cum intensio actus sequatur principium actionis, dilectionis autem principium sit unio et similitudo, illos intensius et magis debemus diligere, qui sunt nobis magis similes et uniti.