Lectio 1

Postquam apostolus reduxit Galatas ad statum veritatis quantum ad res divinas, hic consequenter reducit eos quantum ad res humanas, instruens eos qualiter se habeant ad homines. Et primo qualiter se habeant ad rectos; secundo, quomodo ad perversos, ibi videte qualibus litteris, etc..

Circa primum tria facit.

Primo docet qualiter superiores se habeant ad inferiores; secundo qualiter aequales ad coaequales, ibi alter alterius, etc.; tertio qualiter inferiores ad superiores, ibi communicet autem is, etc..

Circa primum duo facit.

Primo ponit admonitionem; secundo assignat admonitionis rationem, ibi considerans teipsum, etc..

Quia ergo de peccatis multa dixerat, ne aliquis a peccato immunis in peccatores desaeviret, ideo admonitionem de mansuetudine et misericordia eis proponit, dicens fratres, etsi praeoccupatus fuerit homo, etc..

Ubi tria ponit quae faciunt admonitionem.

Primum est surreptio. Nam quando aliqui ex malitia peccant, minus digni sunt venia.

Iob XXXIV, 27: qui quasi de industria recesserunt, etc.. Sed quando aliquis praeoccupatur tentationibus et inducitur ad peccandum, facilius debet ei venia concedi, et ideo dicit etsi praeoccupatus fuerit, etc., id est imprudenter et ex surreptione lapsus, ut nequeat vitare.

Secundum est peccatorum paucitas. Nam aliqui ex consuetudine peccant. Os. IV, 2: maledictum, et mendacium, et homicidium, et furtum, et adulterium inundaverunt, et sanguis sanguinem tetigit, etc.. Et contra tales severius est agendum. Et hoc excluditur, cum dicit in aliquo, quasi non usu quotidiano peccans.

Tertium est peccatorum qualitas. Nam quaedam peccata consistunt in transgressione, quaedam vero in omissione. Graviora autem sunt prima secundis: quia illa opponuntur praeceptis negativis, quae obligant semper et ad semper, haec vero opponuntur praeceptis affirmativis quae cum non obligent ad semper, non potest sciri determinate quando obligant.

Unde dicitur in Ps. XVIII, 13: delicta quis intelligit? etc.. Et quantum ad hoc dicit delicto. Vel, secundum Glossam, delictum est peccatum ex ignorantia.

His ergo praemissis, ad misericordiam eos qui corrigunt monet, et hi sunt spirituales, ad quos pertinet correctio. Unde dicit vos qui spirituales estis, huiusmodi instruite.

I Cor. II, 15: spiritualis iudicat omnia, et ipse a nemine iudicatur, etc.. Et huius ratio est, quia rectum iudicium habet de omnibus, quia circa unumquodque recte dispositus est, sicut qui sanum gustum habet, recte iudicat de sapore; solus autem spiritualis bene dispositus est circa agenda; et ideo ipse solus de eis bene iudicat.

Sed quia nomen spiritus rigorem quemdam et impulsum designat, secundum illud Is. XXV, V. 4: spiritus robustorum quasi turbo impellens parietem, etc., non tamen est credendum quod viri spirituales sint nimis rigidi in corrigendo.

Nam hoc spiritus huius mundi facit, sed spiritus sanctus suavitatem quamdam et dulcorem efficit in homine. Sap. XII, V. 1: o quam bonus et suavis est spiritus tuus, domine, etc.. Et ideo dicit in spiritu lenitatis.

Ps. Cxl, 5: corripiet me iustus in misericordia, etc.. Contra quod dicitur de quibusdam Ez. XXXIV, 4: cum austeritate imperabatis eis, etc..

Dicit autem instruite, et non corrigite, quia loquitur de praeoccupatis delinquentibus, qui indigent instructione; vel quia omnis peccans est ignorans. Prov. XIV, 22: errant qui operantur malum.

Rationem autem admonitionis subdit, dicens considerans teipsum, etc., quasi dicat: ita fiat, ut dixi, quia tu fragilis es. Nam quamdiu in hac vita mortali sumus, proni sumus ad peccandum. Nihil autem ita frangit hominis severitatem in corrigendo, quam timor proprii casus. Eccli. XXXI, 18: intellige quae sunt proximi tui ex teipso.

Qualiter autem se habeant ad aequales ostendit, dicens alter alterius, etc..

Et primo proponit admonitionem; secundo assignat eius rationem, ibi et sic adimplebitis, etc.; tertio excludit admonitionis implendae impedimentum, ibi nam si quis existimat, etc..

Admonet autem ad mutuam supportationem, dicens alter alterius onera portate.

Et hoc tripliciter. Uno modo defectum alterius corporalem, seu spiritualem, patienter tolerando. Rom. XV, 1: debemus autem nos firmiores, etc.. Alio modo necessitati mutuae subveniendo, etc.. Rom. XII, 13: necessitatibus sanctorum communicantes, etc..

Tertio modo pro poena sibi debita satisfaciendo, orationibus et bonis operibus. Prov.

C. XVIII, 19: frater qui iuvatur a fratre, etc..

Ratio autem admonitionis est adimpletio legis christi, quae similiter est charitas. Rom. XIII, 10: plenitudo legis est dilectio.

Unde dicit et sic adimplebitis legem christi, id est, charitatem.

Dicitur autem charitas specialiter lex christi triplici ratione. Primo, quia per hoc distinguitur lex nova a lege veteri: nam illa est timoris, haec vero amoris. Unde Augustinus dicit: parva differentia est veteris legis et novae: timor et amor. Secundo, quia per charitatem specialiter christus legem suam promulgavit. Io. XIII, 35: in hoc cognoscent omnes, quia mei estis discipuli, si dilectionem, etc.; et iterum: mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem, etc.. Tertio quia ipsam implevit christus, et exemplum eam implendi nobis reliquit. Nam ipse ex charitate peccata nostra tulit. Is. LIII, 4: vere languores nostros ipse tulit. I Petr. II, 24: qui peccata nostra pertulit in corpore suo super lignum, etc.. Is. XL, 11: foetas ipse portabit.

Sic ergo debemus alter alterius onera portare ex charitate, ut sic impleamus legem christi.

Impedimentum autem implendae admonitionis praedictae est superbia. Ideo hoc excludens, dicit nam si quis existimat, etc..

Et primo vituperat ipsam superbiam; secundo ostendit modum vitandi eam, ibi opus autem suum, etc.; tertio vitandi rationem assignat, ibi unusquisque enim, etc..

Dicit ergo: facite ut dixi. Sed contingit aliquem onus alterius non portare, quia praefert se aliis. Unde dicebat ille lc.

C. XVIII, 11: non sum sicut caeteri hominum, etc.. Et ideo dicit nam si quis existimat se aliquid esse, id est in mente sua superbe iudicat se magnum esse in comparatione peccantis, cum nihil sit, ex se, quia quidquid sumus hoc est ex gratia dei, secundum illud apostoli I Cor. XV, 10: gratia dei sum id quod sum. Qui, inquam, tale aliquid facit, ipse se seducit, id est a veritate se dividit.

Is. XL, 17: omnes gentes quasi non sint, etc.. Lc. XVII, 10: cum feceritis omnia quae praecepta sunt vobis, dicite: servi inutiles sumus, etc..

Remedium autem vitandi, est propriorum defectuum consideratio. Nam ex hoc quod aliquis alienos et non suos defectus considerat, videtur sibi aliquid esse in comparatione ad alios, in quibus defectus intuetur, et suos non considerans, superbit. Et ideo dicit opus autem, scilicet interius et exterius, suum, id est proprium, probet, id est diligenter examinet, unusquisque. I Cor. XI, V. 28: probet seipsum homo, etc.. Et sic in seipso, id est in propria conscientia, gloriam habebit, id est gloriabitur et gaudebit.

II Cor. I, 12: gloria nostra haec est, testimonium conscientiae nostrae. Et non in altero, id est non in laude alterius.

Vel sic: in semetipso, id est per ea quae sui ipsius sunt, gloriam habebit, id est gloriabitur in consideratione sui, et non in altero, id est non consideratione alterius. II Cor. XII, 9: libenter gloriabor in infirmitatibus meis, etc..

Vel in semetipso, id est in deo qui in eo habitat, gloriabitur, id est eius erit gloria, et non in altero quam in deo. II Cor. X, 17: qui gloriatur, in domino glorietur.

Ratio vitandi superbiam est praemium vel poena unicuique pro merito vel demerito reddenda. Unde dicit unusquisque enim onus suum portabit. Quod videtur contrarium ei quod dixerat alter alterius onera portate.

Sed sciendum est quod ibi loquitur de onere sustinendae infirmitatis, quod debemus mutuo portare; hic loquitur de onere reddendae rationis, quod quilibet pro se portabit, sive sit onus praemii, sive poenae. Nam onus aliquando quidem pondus poenae, aliquando praemii significat. II Cor. IV, 17: aeternum gloriae pondus operatur, etc.. Is. III, 10-11: dicite iusto, quoniam bene, quoniam fructum adinventionum suarum comedet, vae impio in malum, etc..

Si autem dicantur aliqui rationem reddere pro aliis, puta praelati pro subditis, secundum illud Ez. III, 18: sanguinem eius de manu tua requiram, etc., et Hebr. Ult.: obedite praepositis vestris, ipsi enim pervigilant quasi rationem reddituri pro animabus vestris, non est contrarium dicto apostoli: quia non puniuntur pro peccatis subditorum, sed pro propriis, quae in custodia subditorum commiserunt.

Est ergo vitanda superbia et peccatum, quia unusquisque onus suum, id est mensuram gratiae suae offert deo in die iudicii, tamquam manipulos bonorum operum. Ps.

Cxxv, 6: venientes autem venient cum exultatione.

Et hoc quantum ad bonos. Vel onus suum portabit, id est poenam pro proprio peccato.