QUAESTIONES.

63. Quaest. I. Incidit hic quaestio: cum dicatur in Psalmo : Testimonia tua credibilia facta sunt nimis: et testimonium mulieris sit vanum et fragile, sicut sexus infirmus: videtur, quod Dominus non debuerit per mulierem se ipsum Samaritanis manifestare.

Respondeo : Dicendum, quod Christus non accipit humanum testimonium propter suam indigentiam, sed solum propter indigentiam audientium . Quia igitur testimonium mulieris minime erat suspectum Samaritanis, voluit Dominus per mulierem eis innotescere, non quia eius testimonium haberet robur, sed quia Samaritanis credibile.

Alia ratio fuit ad Iudaeorum duritiam condemnandam in iudicio: quia ipsi non crediderunt Ioanni Baptistae, sed Samaritani uni mulierculae , sicut ipse Dominus dicit eis, quod regina austri et Ninivitae surgent in iudicio contra Iudaeos, Matthaei duodecimo .

64. Quaest, II. Item quaeritur de testimonio mulieris, quod dixit: Venite et videte virum, qui dixit mihi omnia, quaecumque feci.

Contra: Non dixit ei nisi de viris, quos habuerat.. Aut ergo mulier plura non fecerat, quod falsum est ; aut mentiebatur et falsum dicebat

Respondeo : Dicendum, quod mulier, quando hoc dixit, non tantum respexit ad sermonem dicentis, sed ad sapientiam, per quam dicebat. Et sicut ei anum secretum dixerat, eadem virtute poterat dicere omnia, quaecumque fecerat. Ideo mulier volens Christi virtutem exprimere, dixit in universali etc.

6b. Quaest. III. Item obiicitur: cum lex evangelica non sit umbrae vel figurae, sed potius veritatis apertae; unde est hoc, quod Dominus discipulis suis loquitur in parabolis?

Videtur, quod sic non deberet loqui, sed aperte.

Respondeo: Dicendum, quod loqui in figuris est dupliciter: aut ita, quod veritas ibi claudatur et non explicetur audientibus: et hoc dicit umbram et obscuritatem, et hoc pertinet ad legem veterem, non ad novam. Alio modo est loqui in similitudinibus, ita quod similitudo illa explicetur et manifestetur: et tunc non est loqui in umbra, sed potius in luce; et hoc modo loquitur Dominus, ut res obscure proposita in figura per expositionem clare intelligatur, et sensus humanus humilietur, et veritas ardentius ametur et firmius teneatur. Veritas enim aliquantulum latens gratior efficitur, dum aperitur .

66. Quaest. IV. Item obiicitur de hoc, quod Dominus nostram salutem suum vocat cibum, similiter fidem nostram supra vocavit suum potum. - Hoc non videtur debite dictum. Cibus enim conservat eum qui cibatur: sed Christus conservat nos, non nos Christum: ergo dod sumus cibus Christi.

Respondeo: Dicendum, quod triplex est in cibo proprietas. Prima est, quod vehementer desideratur: secunda, quod per ipsum ille qui cibatur, reficitur: tertia, quod cibus in corpus traiicitur.

Ratione primae proprietatis est Christus cibus noster, quia eum desideramus, et nos, suus, quia ipse nostram salutem desiderat . Ratione secundae proprietatis, quia nutrit et reficit, Christus est cibus noster, non e converso. Ratione tertiae nos sumus cibus Christi, quia ipse traiicit nos in corpus suum: unde Augustinus dicit, quod in cruce manducavit latronem.

67. Quaest. V. Est etiam quaestio: cum Dominus videret eos habiles ad credendum, quid est, quod tantum per duos dies apud eos voluit morari?

Videtur, quod amplius et diutius debuisset cum eis esse.

Respondeo: Dicendum, quod hoc fecit propter vitandum scandalum Iudaeorum , ne indignarentur, quod eis relictis, transiret ad alienigenas.

68. Quaest. VI. Item quaeritur de hoc quod Dominus dicit discipulis suis: Alius est qui seminat, alius qui metit; unde dicit Apostolos messores, non seminatores.

Sed contra: 1. Verbum Dei est semen : ergo qui praedicat seminat: sed Apostoli fuerunt praedicatores: ergo etc.

2. Item, secundae ad Corinthios nono : Qui parce seminat parce et metet: ergo qui nihil seminat nihil metit

3. Item videtur, quod Apostoli non sint messores, sed Angeli: unde Matthaei decimo tertio : Messis est consummatio saeculi, messores sunt Angeli: non ergo Apostoli.

Respondeo: Dicendum, quod haec tria tempora habent ordinem: tempus legis Moysaicae, gratiae et gloriae. Tempus gratiae est sicut fructus respectu temporis legis Moysaicae: tempus gloriae est sicut fructus respectu temporis gratiae. - Secundum hoc, .quia messis dicit collectionem fructus, duplex est messis: prima in tempore gratiae: et huius sunt messores Apostoli, sed seminatores Prophetae, qui de hac gratia praedixerunt et populum exspectare fecerunt : Alia est in tempore gloriae: et huius sunt messores Angeli, et seminatores Apostoli quoad aliquos, sed omnes quoad se ipsos. - Et procedunt rationes per diversas vias, quia Dominus loquitur de messe gratiae.

Quarta manifestatio, quae facta est Galilaeis.

69. Post duos autem dies etc. Manifestavit se supra Dominus discipulis, Iudaeis et Samaritanis; hic incipit quarta pars huius partis, in qua manifestat se ipsum Galilaeis, suis compatriotis, tanquam durioribus ad credendum. Et proceditur in hac manifestatione, quae facta est per miraculum, hoc ordine. Primo insinuatur in Galilaeis defectus reverentiae ad honorandum: secundo, defectus fidei ad credendum: tertio vero, impetratio miraculi: quarto, ex hoc aedificatio fidei.

Primo igitur insinuatur defectus reverentiae ad Christum honorandum. Quia enim erant compatriotae Christi, ideo ad eorum irreverentiam amovendam venit ad eos Christus, ut in miraculis se ostendat eis. Propterea dicit:

(Vers. 43.). Post duos autem dies, quibus scilicet fuit in Samaria, exiit inde et abiit in Galilaeam, patriam scilicet suam, ut eos duriores converteret. Ideo subdit:

70. (Vers. 44.). Ipse enim Iesus testimonium perhibuit, id est, tanquam verum asseruit, quia propheta in patria sua honorem non habet: Lucae quarto : "Nemo propheta acceptus est in patria sua". Glossa dicit, quod quia in primo adventu in Galilaeam honorem non habuerat, ideo adhuc secundo revertitur, ut vel sic saltem in eum credant per signa. Iam enim quodam modo habilitati erant per signa, quae Ierosolymis viderant. Propterea dicit:

71. (Vers. 45.). Cum ergo venisset in Galileam, exceperunt eum Galilaei, quasi paulisper honorare coeperunt: ad Philippenses secundo : "Excipite Epaphroditum cum omni gaudio in Domino et eiusmodi cum honore habetote ". Et ratio subditur: Cum vidissent omnia, quae fecerat Ierosolymis in die festo: vidissent, inquam: et ipsi enim ascenderant ad diem festum. Ista enim omnia, quae viderunt, fuerunt signa et miracula: supra secundo: " Cum esset Ierosolymis in die festo, multi crediderunt in eum, videntes signa, quae faciebat ".

72. (Vers. 46.). Venit ergo iterum in Cana Galilaeae: scilicet ut vel sic credant: ubi fecit aquam vinum, quod fuit signorum suorum initium, per quod innotuit discipulis: unde Glossa : " Hoc.miraculum pauci crediderant, id est discipulis: supra secundo: " Hoc initium signorum fecit Iesus in Cana Galilaeae, et crediderunt in eum discipuli eius".

73. Et erat quidam regulus. Tangitur hic seeundum, scilicet defectus fidei ad credendum. Sicut quodam modo honorabant, quodam modo non: ita etiam quodam modo credebant, quodam modo non. Et hoc patet in hoc, quod regulus non credebat, eum posse sanare filium nisi praesens. Propter quod dicit: Erat quidam regulus, a regni scilicet parvitate cuius filius infirmabatur Capharnaum, et ita in Domini absentia.

74. (Vers. 47.). Hic cum audisset, quia Iesus venita Iudaea in Galilaeam, quia fama adventus eius percrebuerat: Marci primo: " Processit rumor eius statim in omnem regionem Galilaeae"; abiit ad eum, per devotionem: Matthaei octavo : " Accessit ad eum centurio, rogans eum etc. Et rogabat eum, ut descenderet, per praesentiam corporalem: supra secundo : " Descendit Capharnaum ipse et Mater eius " etc. Et sanaret filium eius, per potentiam mirabilem: Lucae sexto: " Virtus de illo exibat et sanabat omnes ". Incipiebat enim mori, per impotentiam naturalem: quarti Regum vigesimo dictum est Ezechiae: Morieris tu et non vives", secundum causas scilicet inferiores. Et quia iste regulus, etsi petebat, non tamen firmiter credebat: ideo Dominus eum arguit incredulitatis. Propter quod dicit:

75. (Vers. 48.). Dixit ergo Iesus ad eum: Nisi signa et prodigia videritis, non creditis: et ita ad credendum duri estis. Signa sunt minora, sed prodigia sunt maiora miracula. De hac Iudaeorum duritia infra duodecimo : " Cum tanta signa fecisset coram eis, non credebant in eum "; econtra Samaritani solo verbo crediderunt, ut probatum est .

76. (Vers. 49.). Dixit ad eum regulus. Tangitur hic tertium, scilicet impetratio miraculi, quae, etsi non fleret propter fidem perfectam, est tamen facta propter parentis instantiam. Unde et regulus iterum petit: Domine, descende, priusquam moriatur filius meus. Quia instanter petiit, obtinuit; Matthaei septimo : " Omnis, qui petit, accipit, et qui quaerit invenit, et pulsanti aperietur "; et Lucae undecimo: Et si non dabit, quia amicus eius sit, propter improbitatem tamen illius surget et dabit quotquot habet necessarios " , panes scilicet. Ideo subditur:

77. (Vers. 50.). Dicit ei Iesus: Vade, filius tuus vivit, id est, sanus factus est. Ideo dicit vivit, quia ab infirmitate mortali convaluerat. Et hoc quidem homo meruit, quia, quamvis nondum crederet in Christum, credidit tamen verbo Christi. Ideo dicit: Credidit homo sermoni, quem dixit ei Iesus, et ibat: Glossa : " Sic meruit salutem filio" . Unde Dominus Marci nono viro roganti pro salute filii dixit : " Si potes credere, omnia possibilia sunt credenti "; id est, impetrari ab eo possunt.

78. (Vers. 81.). Iam autem eo descendente. Tangitur hic quartum, scilicet aedificatio fidei, quae facta est ex cognitione virtutis et miraculi, quod cognovit ex relatione servorum. Propter quod dicit: Iam autem eo descendente, occurrerunt ei servi eius; bonum scilicet nuntium habentes, non sustinuerunt, quousque domum perveniret. Occurrerunt prae gaudio festinanter, sicut servi domino: Matthaei vigesimo quinto : " Ecce, sponsus venit, exite obviam ei". Et nuntiaverunt ei, quod filius eius viveret, id est, curatus esset.

79. (Vers. 52.). Interrogabat ergo horam, qua melius habuerat , ut per horam recognoscat in filio Christi potentiam. Et dixerunt ei: Quia heri hora septima reliquit eum febris: et ex hoc cognovit Christi virtutem. Unde sequitur:

80. (Vers. 53.). Cognovit ergo pater, quia illa hora erat, in qua dixit ei Iesus: Filius tuus vivit, et ita, quod ipsius verbo virtuoso sanatus fuit: iuxta illud Sapientiae decimo sexto : " Non herba neque malagma sanavit eos, sed sermo tuus, Domine". Et ex hac cognitione sequitur aedificatio fidei. Ideo dicit: Et credidit ipse et domus eius tota. Iam fide perfecta ipse credidit huic secundo signo, qui tamen propter primum non crediderat. Ideo subiungit Evangelista:

81. (Vers. 54.). Hoc iterum secundum signum fecit Iesus: secundum, scilicet respectu illius quod fuit in nuptiis: cum venisset a Iudaea in Galilaeam, ut, quia per primum non crediderant, per secundum credant: Exodi quarto dixit Dominus Moysi: " Si non crediderint neque audierint sermonem signi prioris, credent verbo signi sequentis".

82. Moraliter. Hic considerandum est, quis regulus, quis reguli filius, qua infirmitate detinetur, qua hora sanatur. - Rex dicitur superior pars rationis, cui totum regnum animae est commissum ad iudicandum: unde in Psalmo : Et nunc, reges, intelligite. Iste dicitur regulus a iustitiae parvitate, quando animam male et pueriliter regit: Ecclesiastae decimo : Vae terrae, cuius rex puer est, et cuius principes mane comedunt!.

Huios regis filius dicitur inferior pars rationis, quae eiusdem naturae est et ab ipsa docenda: Ecclesiastici trigesimo : Qui docet filium suum laudabitur.

Hic regis filius infirmatur febre, quando ratio sequitur concupiscentiam , quae est tanquam febris calida et putrida: Ecclesiastici vigesimo tertio : Anima calida quasi ignis ardens, non exstinguetur, donec aliquid glutiat. Concupiscentia haec tanquam febris hominem inquietat, modo per calorem, modo per frigus: Isaiae quinquagesimo septimo: Impii quasi mare fervens, quod quiescere non potest, et redundant fluctus eius in conculcationem et Iulum.

Iste liberatur hora septima diei. Dies hic potest dici Christus, quia ipse est sol lucens super terram: infra octavo : Ego sum lux mundi.

Horae istius diei sunt diversi status Christi, ex quorum consideratione anima a diversis aegritudinibus liberatur.

83. Prima hora est incarnatio, et haec liberat a superbia illuminando ad humilitatem, quia humiliavit se in incarnatione: ad Philippenses secundo : Exinanivit semetipsum, formam servi accipiens.

Secunda est nativitas, et haec liberat ab avaritia illuminando ad paupertatem, quia Christus natus est pauper, sicut dicitur Lucae secundo : Peperit Filium suum primogenitum et pannis eum involvit et reclinavit eum in praesepio, quia

non erat eis locus in diversorio. - Tertia, circumcisio, et haec liberat ab inobedientia illuminando ad obedientiam. Cum enim Christus non esset Legi subiectus, tamen se Legi subiecit: unde de eo recte dicitur illud Apostoli primae ad Corinthios nono : Cum essem liber ex omnibus, omnium me

servum feci. - Quarta est apparitio, et haec liberat ab invidia illuminando ad doctrinae communicantiam , quia ipse tunc notitiam sui gentibus revelavit ; Sapientiae septimo : Laetatus sum in omnibus, quoniam antecedebat me ista sapientia, quam sine invidia communico et honestatem illius non ab-

. scando. - Quinta est in templo oblatio, et haec liberat ab ingratitudine illuminando ad orationem, quoniam tunc ipse Dominus in templo oblatus est in signum, quod per gratitudinem se totum debet homo offerre ; Lucae secundo : lulerunt puerum Iesum

. in Ierusalem, ut sisterent eum Domino.

Sexta est ipsius baptizatio, et haec liberat ab immunditia illuminando ad vitae novitatem, quia Christus lavatus est in Iordanis flumine: Matthaei tertio : Venit Iesus a Galilaea in Iordanem, ut baptizaretur ab eo: primae Petri tertio: Salvos facit baptisma, non

. carnis depositio sordium etc.

Septima est in ieiunio tentatio, et haec liberat a febre filium reguli illuminando ad carnis mortificationem, quia tunc Christus carnem suo ieiunio maceravit: Matthaei quarto : Ductus est Iesus in desertum a Spiritu, ut tentaretur a diabolo: et cum ieiunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus, postea esu-

. riit.

Octava est passio, et haec liberat ab iracundia illuminando ad patientiam, quia Christus in patiendo fuit patientissimus: primae Petri secundo : Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum, ut sequamini vestigia eius qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore eius.

Nona est ad inferos descensio, et haec liberat a duritia illuminando ad misericordiam, quia Dominus misertus est his qui erant in tenebris et umbra mortis : Zachariae nono: Tu quoque in sanguine testamenti tui eduxisti vinctos de lacu. Maxima misericordia est sanguinem pro captivis dare.

Decima est in sepulcro requietio, et haec liberat a mundi pressura illuminando ad pacem, quia Christus in sepulcro quievit: Psalmus : In pace in idipsum dormiam et requiescam: et iterum: In pace factus est locus eius.

Undecima, resurrectio, et haec liberat a vitae vetustate illuminando ad vitae novitatem, quia tunc Christus novus homo factus est: ad Romanos sexto : Quomodo Christus surrexit a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus.

Duodecima, ascensio, et haec liberat ab amore terrenorum illuminando ad desiderium aeternorum, ad quae Christus nos praecessit: ad Colossenses tertio : Quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est in dextera Dei sedens: quae sursum sunt sapite, non quae super terram.