Capitulum VI.

Secundo, Filias Dei se manifestat conservatorem.

1. Post haec abiit Iesus trans mare etc. In praecedenti capitulo ostendit se Dominus curatorem, in hac parte ostendit se conservatorem. Et quia ipse est conservator corporum et spirituum, et per visibilia pervenitur ad invisibilia : primo ostendit se conservatorem corporum: secundo vero, spirituum, ibi : Altera die turba.

Primo te manifestat conservatorem corporum.

Conservatorem igitur corporum se ostendit mirabiliter reficiendo corporaliter: quae mirabilis refectio describitur quantum ad tria: primo, quantum ad antecedentia: secundo, quantum ad concomitantia, ibi : Dicit ergo Iesus: Facite etc: tertio, quantum ad consequentia, ibi: Illi autem homines, cum vidissent etc.

Antecedentia autem, quae fuerunt causa sive occasio faciendi miraculum, sunt quatuor: primum,

superveniens multitudo: secundum vero, loci et temporis aptitudo: tertium, defectus pretii ad ciborum emptionem: quartum, insufficientia cibi ad multitudinis refectionem.

2. (Vers. 1.). Prima igitur occasio faciendi miraculum fuit superveniens multitudo, quae secuta est Christum extra patriam suam ad videnda eius miracula. Propter quod dicit: Post haec abiit Iesus trans mare Galilaeae, quod est Tiberiadis: mare Galilaeae dicitur a regione, Tiberiadis a civitate.

3. (Vers. 2.). Et sequebatur eum multitudo magna: et ratio huius subditur: Quia videbant signa, quae faciebat super his qui infirmabantur. Propter haec signa videnda sequebantur Christum, quia, sicut dicitur primae ad Corinthios primo , "Iudaei signa quaerunt"; et cum vident signa, magnificant Deum: Lucae quinto: "Repleti sunt timore et ecstasi dicentes: Quia vidimus mirabilia hodie ". Propter haec signa attrahuntur Iudaei et etiam confirmantur ; Exodi decimo quarto: " State et videte magnalia Domini, quae facturus est".

4. (Vers. 3.). Abiit ergo in montem. Notatur hic secunda occasio, scilicet loci et temporis aptitudo. Locus aptus erat ad miraculum faciendum, quia desertus erat, in quo erat refectionis defectus: ideo dicit: Abiit ergo in montem Iesus et ibi sedebat cum discipulis suis. Locum, quem Ioannes vocat montem propter altitudinem, vocat Matthaeus desertam propter solitudinem ; Matthaei decimo quarto : " Secessit Iesus in navicula in locum desertum seorsum ". Et iste locus ad faciendum miracula erat aptus, quia non erat ibi cibus: unde dicitur Matthaei decimo quarto, quod dixerunt discipuli Domino: " Desertus est locus: dimitte turbas, ut euntes in castella emant sibi escas ". .

Erat etiam aptitudo temporis, quia Pascha: unde dicit:

5. (Vers. 4.). Erat autem proximum Pascha, dies festus Iudaeorum: in hoc Dominus fecerat miracula, et illa nunc debebat renovare, quia novum Pascha debebat facere. Notandum, ut dicit Chrysostomus , quod " a Paschate incarcerationis Ioannis usque ad hoc fluxerat annus unus, licet Evangelista pauca narret de hoc ", quia alii narraverunt.

6. (Vers. 8.). Cum sublevasset ergo oculos etc Notatur hic tertia occasio, scilicet defectus pretii ad emendum cibos, unde reficiatur tanta multitudo: et ad hunc defectum manifestandum quaerit Dominus a Philippo de pretio. Propterea dicit: Cum sublevasset ergo oculos Iesus, per misericordiae benignitatem, quia, sicut dicitur in Psalmo , " oculi Domini super timentes eum, et in eis qui sperant super misericordia eius ". Et vidisset, quia multitudo maxima venit ad eum, propter devotionem; unde dicitur Matthaei decimo quarto, quod " secutae sunt eum turbae pedestres de civitatibus ". Dicitad Philippum, per providentiae circumspectionem: primae Petri ultimo: " Ipsi cura est de vobis ". Unde ememus panes, ut manducent hi? ad corporum refectionem, quasi dicat: Nunquid habemus sufficiens pretium ad emendum? Nec ipse argento indigebat: Isaiae quinquagesimo quinto: " Venite, emite absque argento ". Hoc non quaerebat, quia dubitaret, sed ut Philippum probaret: unde dicit:

7. (Vers. 6.). Hoc autem dicebat tentans eum, non dubitans: ipse enim sciebat, quid esset facturus. Ideo dixit, ut probaret et probando ostenderet, quod pretium deficeret. Ideo sequitur responsio Philippi.

8. (Vers. 7.). Respondit ei Philippus: Ducentorum denariorum panes non sufficiunt eis, ut

unusquisque modicum quid accipiat: et ita magnum pretinm erat necessarium, et ipsi pauperes erant et non habebant etiam parvum; omnia enim reliquerant, secundum quod dixit Petrus Matthaei decimo nono : "Ecce, nos reliquimus omnia et secuti sumus te " etc.; et Actuum tertio: " Argentum et aurum non est mihi ".

9. (Vers. 8.). Dicit ei unus ex discipulis eius etc. Notatur hic quarta occasio, scilicet insufficientia cibi ad tantae multitudinis refectionem. Cum enim essent quinque millia, non habebant panes nisi quinque: et hoc notatur in responsione Andreae. Propterea ait: Dicit ei unus ex discipulis eius, Andreas, frater Simonis Petri, Domino scilicet a Philippo quaerenti de turbarum refectione:

10. (Vers. 9.). Est hic puer unus, qui habet quinque panes hordeaceos et duos pisces: tot, inquit, panes nos habemus, sed. non sufficiunt: ideo dicit: Sed haec quid sunt inter tantos ? In quo notatur mira inopia Domini et discipulorum, quod paucos paues habebant et viles: unde et frequenter cum Domino passi sunt famem: Matthaei duodecimo : " Abiit Iesus per sata: discipuli autem eius esurientes coeperunt vellere spicas et manducare ".

11. Moraliter. Panes quinque, quos habet puer, sunt quinque refectiones affectus, quae ortum habent ex quinque considerationibus intellectus: ex consideratione proprii peccati, panis compunctionis, de quo in Psalmo : Cibabis nos pane lacrymarum etc. Iste est panis, de quo Iudicum septimo: Videbatur mihi quasi panis subcinericius ex hordeo.

Ex consideratione passionis Christi, panis afflictionis: Deuteronomii decimo sexto : Septem diebus comedes absque fermento afflictionis panem, quoniam in pavore egressus es de Aegypto, ut memineris diei egressionis tuae de Aegypto etc.; Threnorum tertio: Recordare paupertatis et transgressionis meae, absinthii et fellis.

Ex consideratione defectus fratrum, panis compassionis: Ecclesiastae undecimo : Mitte panem super transeuntes aquas, scilicet tribulationis. Sine hoc nullus debet praefici: Isaiae quarto: Non sum medicus, et in domo mea non est panis neque vestimentum: nolite constituere me principem populi.

Ex consideratione supplicii aeterni, panis tremoris: Tobiae secundo : Manducavit panem cum luctu et tremore, memorans illum sermonem, quem dixit Dominus per Amos prophetam: Dies festi vestri convertentur in lamentationem et luctum.

Ex consideratione dilationis praemii, panis devotionis, qui est in perfectis: Psalmus : Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte, dum dicitur mihi quotidie: Ubi est Deus tuus f