QUAESTIONES.

57. Quaest. I. Sed quaeritur hic de hoc quod dicit, quod adducunt eum ad Caipham in praetorium: quia statim dicit, quod non intraverunt in praetorium.

Et respondet Augustinus , quod praetorium dicitur primo locus, " ubi habitabat praeses "; secundo vero dicitur locus, ubi iudicabat, in quod si intrarent, reputabant se immundos.

58. Quaest. II. Item quaeritur de hoc quod dicitur: Erat mane: cum supra dictum sit, quod ante cantum galli misit eum Annas ligatum ad Caipham.

Respondeo: In hoc discordant Chrysostomus et Augustinus. Nam Augustinus dicit, quod adduxerunt eum ab Anna ad Caipham in praetorium: et dicit, quod hoc potest intelligi, vel quia Pilatus curiam teneret in domo Caiphae, vel quod Caiphas ad domum Pilati ivisset. Chrysostomus dicit, quod non adducunt eum modo primo ab Anna, sed in galli cantu duxerunt ad domum Caiphae et postmodum mane a domo eius ad ipsum, qui iverat ad locum praetorii.

59. Quaest. III. Item quaeritur de hoc quod dicit: Ne contaminarentur, sed manducarent pascha.

Ergo nondum comederant pascha: ergo cum Christus comederit die praecedenti, non comedit tempore debito.

Ad hoc respondent Graeci, quod verum est, quod Christus praevenit pascha propter mortem unde dicunt, quod comedit fermentatum et ex eo confecit, et ideo ipsi conficiunt: et ex hoc verbo accipiunt causam erroris.

Nos vero exponimus, quod pascha idem est, quod cibus paschalis, et baec sunt azyma, quae comedebant per septem dies .

60. Quaest. 1V. Item quaeritur de hoc quod dicit: Nobis non licet interficere quemquam. - Dicitur enim Exodi vigesimo secundo : Maleficos non patieris vivere: et Lex multoties concedit.

Respondet Augustinus : " Intelligendum est, eos hoc dixisse propter diei festi sanctitatem, quem iam celebrare coeperant - Vel dicendum, quod hoc dicunt propter imperium Romanorum, qui eis abstulerant potestatem occidendi, a quibus etiam emebant sacerdotium .

61. Introivit ergo iterum etc. Posita traditione Christi, qua Iudaei ipsum tradiderunt Pilato, ponitur hic eius examinatio facta a Pilato , in qua quatuor innuuntur: primo, inquisitio: deinde, inquisitionis origo: tertio, ad inquisitionem responsio: quarto, responsionis discussio.

(Vers. 33.). Primo ergo notatur ipsa inquisit io; propter quod dicit: Introivit ergo iterum in praetorium Pilatus: quia egressus fuerat ad quaerendum causam a Indaeis et non invenerat, revertebatur ad inquirendum eam a reo: et vocavit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudaeorum ? Vere ipse rex,, quia ipse, de quo Ieremiae vigesimo tertio : " Suscitabo David germen iustum, et regnabit rex ". Ideo de hoc maxime quaerit, quia hoc dicendo videbatur contradicere caesari, qui tunc dominabatur Iudaeis.

62. (Vers. 34.). Respondit Iesus etc. Tangitur . secundum, scilicet inquisitionis origo: et ut sciatur origo, quaerit Dominus a Pilato: A temetipso hoc dicis, an alii tibi dixerunt de me? Non quaerit, quia dubitet; sed ut per eius responsionem malitiam detegat Iudaeorum et hoc quidem fit in Pilati responsione: unde:

63. (Vers. 35.). Respondit Pilatus: Nunquid ego Iudaeus sumi quasi dicat: hoc ego non impono tibi; gens tua et pontifices tui tradiderunt te mihi: quasi dicat: hoc ab eis accepi: Quid ergo fecisti, propter quod ita te accusant?

64. (Vers. 36.). Respondit Jesus. Hic ponitur . tertium, scilicet Domini responsio, in qua Dominus ipse confutat pravam intentionem Iudaeorum. Intendebant enim Iudaei per hoc Pilatum et caesarem contra ipsum provocare, quasi nollet in regno habere collegam: ideo Dominus hoc excludit dicens: Regnum

meum non est de hoc mundo. Augustinus : " Audite, Iudaei et gentes: Regnum meum non est de hoc mundo: non impedio dominationem vestram in hoc mundo. Quid vultis amplius "?

Et rationem reddit, quod regnum eius non est de hoc munde et est ratio sua talis: pro rege terrae ministri certant , ne tradatur ad mortem: pro me vero ministri mei non decertant: ergo ego non sum rex terrenus. Et ponit maiorem huius rationis: Si ex hoc mundo esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non traderer Indaeis: nunc autem: apparet, supple; haec est conclusio: quod regnum meum non est hinc, quia nullus me defendit. Et ideo regnum eius non est de hoc mundo

quia, sicut dicitur primae Ioannis ultimo , " mundus totus in maligno positus est": ideo petimus: " Adveniat regnum tuum "

sed in caelis est: unde Matthaei quinto: " Qui fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur in regno caelorum etc.

68. (Vers. 37.). Dixit itaque ei Pilatus. Hic ponitur quartum, scilicet responsionis discussio. Et quia Dominus dixerat, se regnum habere: arguit Pilatus ex responsione Domini, quasi admirans: Ergo, inquit, rex es tu? quasi dicat: ex quo regem te esse fateris, videtur ex verbis tuis, te velle regnare. Et Dominus quidem respondet, conclusionem Pilati concedendo et intentioni satisfaciendo. Concedit conclusionem Pilati, cum dicit: Tu dicis, quia rex sum ego: quasi dicat: ego non nego quod tu dicis: sed tamen non ad regnandum temporaliter veni, ut credis: unde subdit: Ego in hoc natus sum et ad hoc veni in mundum, ut testimonium perhibeam veritati. Natus, scilicet nativitate temporali, non ad dominandum, sed ad veritatem docendum: Isaiae quinquagesimo quinto : " Ecce, testem populis dedi eum, ducem ac praeceptorem gentibus Et subdit huius signum: Omnis, qui est ex veritate, audit vocem meam: supra octavo: " Qui ex Deo est verba Dei audit ". Et quia Pilatus non adhuc plene intelligebat, ideo adhuc quaerit; unde sequitur:

66. (Vers. 38.). Dicit ei Pilatus: Quid est venias? Huius quaestionis non audivit solutionem, quia non exspectavit. Ad hoc solvit Dominus supra decimo quarto : "Ego sum via, veritas et vita".

QUAEBTIONES.

67. Quaest. I. Sed quaeritur hic primo de hoc quod dicit: Regnum meum non est de hoc mundo. - Ex hoc arguant haeretici , quod mundus iste non pertineat ad Deum lucis, sed tenebrarum.

Contra : Supra primo : In propria venit. -Si dicas, quod mundus non dicitur natura, sed homines mundane viventes; contra: Matthaei decimo tertio dicitur, quod Angeli colligent de regno eius omnia scandala: sed constat, quod scandala non sunt nisi in hoc mundo.

Respondeo: Dicit Chrysostomus breviter, quod . idem est, ac si dicat, regnum suum non esse mundanum ac corporale.

Aliter potest dici, quod regnum Christi dicuntur illi, in quibus ipse regnat

et ei obediunt

non per potentiam, sed per obedientiam. Tales autem solum sunt Sancti, et isti non sunt de mundo: supra decimo septimo : Non sunt de mundo, sicut et ego non sum de mundo. Tamen sunt in mundo: unde ibidem: Non rogo, ut eos tollas de mundo, sed ut custodias eos a malo.

68. Quaest. II. Item quaeritur de hoc quod dicit: Omnis, qui est ex veritate, audit vocem meam.

Aut ex dicit materiam, et tunc nullus ex veritate: aut efficiens , et tunc omnes: sed tamen non omnes audiunt.

Respondet Augustinus , quod in hoc verbo " gratiam commendavit, qua secundum propositum sunt praedestinati et vocati Sancti. Nam si naturam cogitemus, in qua creati sumus: cum omnes Veritas creaverit, quis non est ex veritate? Sed non omnibus praestatur ex veritate, ut audiant veritatem: sed quibus datum est, illi audiunt ", supra sexto.

69. Quaest. III. Item quaeritur de hoc, quod Pilatus non exspectavit Domini responsionem in quaestione sua.

Respondet Augustinus , quod " subito venit illi in mentem consuetudo Iudaeorum, qua solebat unus dimitti illis in pascha ": unde quia volebat eum liberare, statim exiit

Aliter respondet Chrysostomus , quod " sciebat, quod quaestio illa indigebat tempore, et ipse properabat ad liberationem Christi: ideo statim exiit".

Aliter potest dici, quod quia Pilatus iudicium suum a veritate inchoavit, sed in veritate non permansit: ideo de veritate quaestionem meruit inchoare, sed non solutionem audire .

70. Et cum hoc dixisset etc. Supra ostensa est malitia Iudaeorum in hoc, quod Pilatum compulerunt Christum examinare: hic ostenditur in hoc, quod volentem dimittere faciunt condemnare . Et dividitur haec pars in duas, in quarum prima ludaei resistunt iudicio veritatis, ne liberetur: in secunda impetrant et extorquent falsitatis iudicium, ut condemnetur, ibi : Pilatus ergo, cum audisset hos sermones.

Et quia triplex est modus iudicandi: secundum benignitatem, severitatem et aequitatem; hoc triplici iudicio nititur Pilatus liberare Christum, et Iudaei e contrario resistunt Ideo sunt hic tres partes. In prima resistunt iudicio benignitatis: in secunda, iudicio severitatis, ibi : Tunc apprehendit eum Pilatus; in tertia, iudicio aequitatis, ibi: Dicit eis Pilatus etc.

Quantum ergo ad primum innuuntur tria: allegatio innocentiae in Christo, rememoratio clementiae in iudice, induratio nequitiae in Iudaeis.

71. (Vers. 38.). Allegatur ergo innocentia in Christo, propter quam debet dimitti: unde dicit Evangelista: Et cum hoc dixisset, scilicet quaestionem praedictam, affectans Christum liberare: iterum exivit ad Iudaeos, qui scilicet erant extra praetorium, ut allegaret Christi innocentiam: unde: Et dixit eis: Ego nullam invenio in eo causam, scilicet mortis. Et verum dixit: unde in Psalmo: "Neque iniquitas mea neque peccatum meum, Domine".

72. (Vers. 89.). Et quia non sufficiebat allegare innocentiam, ideo secundo rememoratur clementia:

Est autem consuetudo vobis, ut unum dimittam vobis in pascha. Viclor : " Quia in pascha a servitute liberati sunt, in pascha haec consuetudo dimittendi fuit illis ". Vultis , dimittam vobis regem Iudaeorum? Augustinus: " Avelli ab eius corde non potuit, Christum esse regem Iudaeorum, tanquam hoc ibi, sicut in titulo, ipsa veritas fixerit, de qua, quid esset, interrogavit ".

73. (Vers. 40.). Deinde subditur induratio malitiae in Iudaeis, qui non fuerunt flexi propter Christi innocentiam nec ad iudicis clementiam, sed potius rei perstiterunt: unde dicit: Clamaverunt rursus et dixerunt : Non hunc, sed Barabbam, scilicet non hunc innocentem, sed quem scimus esse nocentem: unde Evangelista addit: Erat autem Barabbas latratu quo mira malitia exprimitur Iudaeorum, quod latronem et eius salutem Christo Domino praetulerunt. Unde Chrysostomus : " O de polluta mente! Noxium petunt dimitti, innoxium vero cruciari iubenti: Actuum tertio: " Vos iustum et sanctum negastis et petistis, virum homicidam donari vobis; auctorem vero vitae interfecistis ".