Quaestiones.

81. Quaest. I. Sed quaeritur hic primo de testimonio isto ultimo: Ecce, Agnus Dei:

1. Quia, cum nihil plus addiderit, videtur insufficiens fuisse testimonium, quia hoc potest dici de quolibet Sancto, maxime de Apostolis: Lucae decimo : " Ecce, ego mitto vos sicut agnos inter lupos ".

2. Item, quare potius nomine agni quam alterius animalis ipsum describit?

Respondeo: Dicendum, quod Agnus dictus est a Ioanne, quia in agno fuit praefiguratus, Exodi duodecimo et praedictus a Prophetis, Isaiae decimo sexto. Et quia Evangelium consonare debet Legi, ideo nomine agni demonstratus est a Ioanne.

82. Sed adhuc restat quaestio: quare praefiguratus fuit nomine agni sive in agno?

Responsio linius est: ratione innocentiae ; unde Exodi duodecimo : "Erit sine macula, masculus, anniculus ". Ratione patientiae; Isaiae quinquagesimo tertio : " Tanquam agnus coram tondente se obmntuit". Ratione utilitatis magnae, quia totus utilis: quia ovis tribuit Iac in potum, carnem in cibum, lanam in vestimentum, pellem in ornatum.

Quod ergo obiicitur, quod alii sunt agni; dicendum, quod innocentia Christi differt ab aliis: quia ipse sine macula, quia eius macula nulla fuit: sed alii Sancti sunt sine macula, quia eorum maculae sunt abstersae per gratiam.

83. Quaest. II. Quaeritur de perhibitione huios testimonii. Dicitur enim, quod Ioannes stabat et coram duobus discipulis testimonium perhibuit.

Contra : 1 Ioannes erat missus ad praenuntiandum Christum: ergo videtur, quod non deberet stare, sed circumire, ut nomen Christi annuntiaret.

2. Item videtur invidus, quia tantum duobus, cum omnibus deberet dicere, ut omnes crederent per illum .

Respondendum est, quod testimonium Ioannis ad hoc, quod ei crederetur, debuit esse authenticum, placitum sive acceptum et non suspectum: quia authenticum, ideo stabat, non circuibat: quia acceptum, ideo non quibuscumque, sed quaerentibus et scire volentibus testimonium exhibebat; quia non

suspectum, non se ad annuntiandum ingerebat; unde dicit Chrysostomus : " Quod suspectum esset testimonium, si ita se ingereret ad praedicandum, et ludaei fuissent provocati ad contradicendum ".

84. Quaest. III. Quaeritur de hoc quod dicunt: Rabbi, ubi habitas? Et Dominus eis ostendit hospitium. Contra : Matthaei octavo : Vulpes foveas habent, et volucres caeli nidos: Filius autem hominis non habet ubi caput reclinet. Ibi dicitur, quod non habebat hospitium.

Respondeo: Dicendum, quod habere habitaculum est duobus modis: vel per proprietatem possessionis, sicut habent divites homines; vel per quietem inhabitationis, sicut habent omnes, qui declinant ad aliquam domum ad manendum. Primo modo non habuit tanquam pauper; secundo modo habuit tanquam quietus: non enim erat gyrovagus .

85. Quaest. IV. Item quaeritur de hoc quod dicit : Erat unus ex discipulis illis Andreas.

Quare Andream nominavit, non alium discipulum? Et si alterum tacuit, quare non Andream?

Respondeo: Dicendum, quod ratio exprimendi . nomen Andreae magis quam alterius fuit duplex, scilicet quia insignior erat, ut dicit Chrysostomus , et ut ostendat, Petrum per Andream esse vocatum. Et in hoc mira patet dispensatio: quia voluit maiores et seniores vocare per minores, et sapientes per simplices. Unde Petrum vocat per Andream, et Nathanaelem sapientem per Philippum rusticum .

86. Quaest. V. Quaeritur de hoc quod dicitur: Tu vocaberis Cephas, utrum hoc nomen ei tunc imponat ? Quod non, videtur:

1. Per interlinearem : " Nondnm imponit ei nomen , sed praesignat".

2. Item Marci tertio dicitur, quod Dominus vocavit duodecim; et tunc " imposuit Simoni nomen Petrus"

3. Item Matthaei decimo sexto dicitur, quod tunc imposuit, quando confessus fuit.

Respondetur communiter, quod hoc nomen Petrus hic fuit praesignatam. Marci tertio impositum Mattbaei decimo sexto confirmatum.

Sed Angustinus huic solutioni contradicit dicens, quod hoc nomen fuit Petro impositum, quando ab Andrea ductus est ad Christum; et Beda similiter dicit super Marci tertio , quod non tunc impositum, sed ante.

Propter hoc dicendum, quod modo fuit ei impositum, sed tamen non fuit vulgatum; quia adhuc non ex tunc appellabatur ab aliis Petrus, sed alio nomine suo priori ; sed post, Marci tertio, voluit quod hoc nomine vocaretur: Matthaei vero decimo sexto haec nominatio celebris redditur per dignitatem nomini congruentem.

87. Quaest. VI. Item quaeritur: quare Dominas imposuit nomen Petro in sui vocatione magis quam aliis ?

Videtur, quod acceptor fuerit personae, quia dignitatem nominis contulit sine merito .

Ad hoc respondet Pelagius, quod hoc fecit propter maiorem naturalium strenuitatem, quam vidit in Petro: unde dicitur: Intuitus eum Iesus; et Pelagius dicit, quod per naturalia contingit mereri .

Ad hoc respondendum, quod Deus videt dod solum exteriora, sed etiam interiora: non solam quae sunt, sed etiam quae futura sunt: in signum ergo, quod erat futurus pastor Ecclesiae, nomen ei imponitur. Quod vero dicit Pelagius: " Intuitus est naturalium strenuitatem "; Victor reprobat: unde dicit: "Non propter fundamentum naturalium maius superaddit aedificium virtutis, sicut mentitus est Pelagius, hinc trahens fomentum erroris: sed intuitus est oculo misericordiae et benignitatis ".

88. Quaest. VII. Quaestio est etiam: quare modo nomina non mutantur his qui religionem ingreditun-Iar, vel etiam his qui convertuntur ad Christum?

Ad hoc respondet Chrysostomus , quod mutatio nominis fiebat in virtutum incitamentum. Quoniam igitur modo nomen unum habemus, quod maxime est ad virtutem incitativum; ideo illo nomine contenti esse debemus: et hoc nomen est christianitatis, quia omnes dicimur Christiani.

Tamen adhuc servat mutationem nominis Romana Ecclesia in summo Pontifice.

De manifestatione Verbi per se ipsum.

89. In crastinum etc. Ista pars, quae incipit ab illo loco : Hoc est testimonium Ioannis etc., in qua agitur de Verbi manifestatione, divisa fuit in duas partes. In prima agitur de manifestatione Verbi facta per vocem Ioannis usque ad locum istum. Deinceps vero usque ad finem undecimi agitur de manifestatione facta per ipsum Verbum. Et quia manifestatio respectum habet ad eos quibus fit, et ad eum, de quo fit: ideo haec pars habet duas partes. In prima agitur de manifestatione, secundum quod respicit conditiones a parte eorum quibus fit. In secunda agitur de manifestatione, secundum quod respicit conditiones a parte Verbi manifestati: et incipit illa pars in principio quinti capituli : Post haec erat dies.

Primo, de iac manifestatione quoad conditiones a parte eorum quibus fit.

Prima pars habet quatuor partes secundum quatuor genera personarum, quibus se manifestat. In prima manifestat se suis discipulis. In secunda parte manifestat se Iudaeis, in medio secundi capituli : Post haec descendit etc. In tertia manifestat se Samaritanis, in principio quarti capituli: Ut ergo cognovit Iesus etc. In quarta parte manifestat se Galilaeis, circa finem quarti capituli, ibi: Post duos dies exiit.

Prima manifestatio, quae est facta discipulis.

Prima pars, in qua manifestat se suis discipulis, habet duas: in prima agitur de discipulorum vocatione: in secunda, de manifestatione facta discipulis vocatis, ibi : Et die tertio nuptiae factae sunt.

Vocatio igitur discipulorum a Domino facta describitur hoc ordine. Primo notatur vocatio simplicis: secundo, vocatio sapientis: tertio, vocati attractio; quarto, attracti confirmatio.

Vocatio ergo simplicis, scilicet Philippi, primo facta a Domino describitur, quia ab ipso Domino de Galilaea vocatus est. Propterea dicit:

90. (Vers. 43.). In crastinum, scilicet post conversionem Andreae et Petri, voluit exire in Galilaeam et invenit Philippum, non casualiter, sed ex proposito invenitur quod perditum est. Sic Dominus discipulos suos invenit prius perditos, quia a perditione eripuit: Lucae decimo quinto : " Mulier, quae perdidit drachmam unam, quaerit diligenter, donec inveniat ". Et dicit ei: Sequere me, tanquam servus dominum, tanquam discipulus magistrum, ut possis consequi ; ad Philippenses tertio :" Sequor autem, si quo modo comprehendam, in quo et comprehensus sum .. Et tangit Evangelista locum, unde erat Philippus oriundus, ad maiorem manifestationem. Propterea dicit:

91. (Vers. 44.). Erat autem Philippus a Bethsaida, civitate Andreae et Petri. Ed ideo intelligendum, quod motus est sequi, quia vidit illos sequentes. Cortina enim cortinam trahit, secundum quod Exodi vigesimo sexto in compositione tabernaculi signatum est. Moraliter vero Philippus os lampadis interpretatur, Bethsaida domus venatorum . Per os sapientia notatur eloquentiae, de qua Lucae vigesimo primo : " Ego dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri ". Per lampadem, honestas conversationis, Matthaei quinto: (Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant" etc. Per venatores, praedicatores; Ieremiae decimo sexto: "Mittam eis venatores multos, et venabuntur eos ". In vocatione igitur Philippi de Bethsaida significatur, quod qui assumit officium predicationis debet habere sapientiam eloquentiae et honestatem vitae, " quia, cuius vita despicitur, restat, ut eius praedicatio contemnatur ".

92. (Vers. 45.). Invenit Philippus etc. Tangitur . hic secundum, scilicet vocatio sapientis, quae facta est mediante simplici. Propterea dicit: Invenit Philippus Nathanael. Sicut ipse inventus fuerat a Christo, sic et Nathanaelem invenit; Beda : " Vide venatorem istum, quantum capiendis animabus esset intentus ". Unde et sequitur: Et dicit ei: Quem scripsit Moyses in Lege, et Prophetae ; supple: scripserunt ; aliqui libri habent et Prophetis, et debet suppleri littera: Quem scripsit Moyses in Lege, et Prophetis: scriptum est. Invenimus Iesum, filium loseph a Nazareth. Iste erat Christus, qui praenuntiatus fuit a Lege et Prophetis ; Deuteronomii decimo octavo : " Prophetam suscitabit tibi Dominus de gente tua " etc.; Isaiae septimo: " Ecce, Virgo concipiet et pariet filium " etc. Hunc dicebat filium loseph, reputatione; Lucae tertio: "Ipse Iesus erat incipiens quasi annorum triginta, ut putabatur filias loseph". Et hoc quidem dixit Nathanaeli, tanquam ei qui peritus erat in Lege et Prophetis. Et hoc patet ex ipsius responsione.

93. (Vers. 46.). Et dixit ei Nathanael: A Nazareth potest aliquid boni esse, Dicil ei Philippus: Veni et vide. Ista littera legitur remissive , ut sit sensus, quod aliquid potest esse boni a Nazareth propter illud quod scribitur Matthaei secundo : "Quod scriptum est per Prophetam, quoniam Nazaraeus vocabitur ", et accipitur de Isaiae undecimo, secundum Hebraicam veritatem; ubi nos habemus: "Flos de radice eius ascendet ", ipsi habent: "Nazaraeus ". Ideo hoc intelligens Nathanael tanquam peritus asseruit. Aliter legitur interrogative, quasi dubitans quaerat: A Nazareth potest aliquid boni esse? scilicet tantum bonum, quia

sicut scribitur Michaeae quinto : " Et tu Bethlehem Ephrata, parvulus " etc

de Bethlehem nasciturus erat Christus. Ideo Iudaei dixerunt infra septimo: " Nunquid a Galilaea venit Christus . ? Sive legatur remissive, sive interrogative, asserit hic Philippus et hortatur, ut veniat. Propter quod sequitur: Dicit ei Philippus: Veni et vide: Chrysostomus : " Philippus divitias, quas invenit, per verba demonstrare non potens, ad inventum ducit thesaurum fratrem suum .. Et intelligendum, quod secutus est Philippum.

94. (Vers. 47.). Vidit Iesus Nathanael etc. Tangitur hic tertium, scilicet attractio vocati. Attrahit per commendationem et per secretorum revelationem. Per commendationem: unde dicit: Vidit Iesus Nathanael venientem ad se, scilicet per admonitionem Philippi simplicis: et dicit de eo: Ecce, vere Israelita, in quo dolus non est. Ideo dolos non est, quia, cum sit sapiens, non erubuit sequi simplicem; quia quod credebat in corde, hoc protulit ore, quia non veniebat voluntate tentandi, sed studio proficiendi; quocontra Proverbiorum duodecimo : " Dolus in corde cogitantium mala ". Sed Nathanael non credit commendatiqui suae, nisi super hoc audiat certitudinem, quia non debet homo esse pronus credere de se bona. Ideo

95. (Vers. 48.). Dicit ei Nathanael: Unde me nosti? Quid me sic commendas? Et Dominus attrahit per secretorum revelationem: ideo sequitur: Respondit Iesus et dixit ei: Priusquam te Philippus vocaret, cum esses sub ficu, vidi te. Ad litteram: ipse in loco secreto, ut in horto, erat, unde eum Philippus vocavit. Vel: ficus dicitur consuetudo peccandi, ut primi parentes sub fici foliis se texerunt, Genesis tertio ; ubi est prius visus a Domino et quaesitus, quam ipse Dominum quaereret. Hac revelatione Nathanael attractus est: unde sequitur eius fidelis confessio.

96. (Vers. 49.). Respondit Nathanael et dicit ei: Rabbi, tu es Filius Dei, quantum ad Divinitatem, quia nosti secreta cordis; Ieremiae decimo septimo : " Ego Dominus scrutans corda et renes ". Tu es rex Israel, quantum ad humanitatem. Similiter confessa est turba, infra duodecimo: " Benedictus, qui venit in nomine Domini, rex Israeli.

97. (Vers. 50.). Respondit Iesus etc. Tangitur hic quartum, scilicet iam attracti confirmatio: confirmat enim eum per promissionem ostensionis maiorem: propter quod dicit: Respondit Iesus ,et dixit ei: Quia dixi tibi: Vidi te sub ficu, credis: et ita pro modico es tractus ad fidem. Maius his videbis: infra quinto :" Maiora his demonstrabit ei opera, ut vos miremini ". Et specificat illud maius.

98. (Vers. 51.). Et dicit ei: A men, amen dico vobis, quia videbitis caelum apertum, secundum quod dicitur Matthaei tertio, quod Ioannes vidit, quod caeli aperti sunt super eum. Et Angelos Dei ascendentes et descendentes super Filium hominis. Ad litteram Angeli ad ipsum descenderunt, secundum quod dicitur Matthaei quarto : " Accesserunt Angeli et ministrabant ei"; spiritualiter vero, ut dicit Augustinus, quod dictum est Nathanaeli modo impletur in Christianis, quia, postquam Deus homo ascendit, credentibus in eum aperitur aditus caeli, et vident Angelos, id est praedicatores, ascendentes, dum arcana Deitatis considerant: et descendentes, dum humana de eo praedicant. Ista visio signata est Genesis vigesimo octavo , ubi dicitur, quod Iacob vidit Dominum innixum scalae et Angelos ascendentes et descendentes.