QUAESTIONES.

23. Quaest. I. Quaeritur hic: cum Dominus praecipiat discipulis suis, ut in civitates Samaritanorum non ingrediantur nec in viam gentium, Matthaei decimo , et etiam Matthaei decimo quinto dicat: Non tum missus nisi ad oves, quae perierunt domus Israel: unde est hoc, quod Dominus modo praedicat Samaritanis? Videtur enim contraire praecepto suo, et ex hoc malum exemplum dare.

Respondeo: Dicendum,quod hoc Dominus discipulis prohibuit, non quia malum esset, sed ne Iudaeos, ad quos primo venerat, scandalizaret. Ideo praecepit, quod non ex proposito principali ad eos irent, unde nec Dominus se ingessit. Sed quia vult, omnes homines salvos fieri , et opportunitas se obtulit, et mulier ad eum venit: ideo verbum praedicationis aperuit.

24. Quaest. II. Item quaeritur: 1. Cum Iudaei reputent Samaritanos immundos, et Dominus Legem custodiebat: unde est hoc, quod a Samaritana bibere petebat?

3. Praeterea, ipse sciebat eius responsionem, antequam peteret: et sciebat, quod ipsa potum non daret: ergo frustra et stulte petebat.

Respondet Chrysostomus , quod Dominus reputabat pro indifferenti hujusmodi observantias custodire, ut dicitur Matthaei decimo quinto, quod nihil extrinsecum inquinat hominem: et ideo non dimisit petere ab illa, quamvis esset Samaritana.

2. Quod obiicis, quod sciebat, quod non daret: dicendum, quod sciebat, quod ei prudenter responderet, et ut ex illa responsione occasionem docendi haberet, ideo petiit.

25. Quaest. III. Item quaeritur de hoc quod dicit, quod discipuli iverant in civitatem, ut cibos emerent.

Contra: 1. Discipuli erant Iudaei: ergo non debebant Samaritanis communicare.

2. Item, Dominus praecepit eis, ut non habeant argentum, Matthaei decimo : quomodo igitur iverunt emere, si pecuniam non habebant?

Respondeo: Dicendum, quod discipuli didicerant a Domino, nihil esse immundum vel commune. -Vel dicendum, quod aliqui cibi erant indifferentes quoad Iudaeos et Samaritanos, ut panis et poma: et tales cibos iverant emere.

2. Quod obiicit, quod non habebant, unde emerent: dicendum, quod non adhuc missi erant miracula facere et praedicare. - Praeterea erant in terra ignota, ubi panem et alios cibos gratis non invenirent: ideo pro necessitatis tempore argentum portabant.

26. Quaest. IV. Item quaeritur de hoc quod mulier dicit: Nunquid tu maior es patre nostro Iacob?

Contra: Ex hoc videtur implicare, quod Iacob esset pater Samaritanorum: et hoc falsum est, quia ipsi missi fuerant a rege Assyriorum .

Respondeo: Dicendum, quod pater aliquando dicitur propter temporis antiquitatem, sicut dicimus senes viros patres: aliquando auctoritate, sic praelatos et viros authenticos dicimus patres; aliquando beneficio vel educatione, sic patres dicimus, a quibus beneficia percipimus: aliquando generatione, sic illos qui genuerunt . Mulier dicit Iacob patrem tribus rationibus praehabitis.

27. Quaest V. Item quaeritur de hoc quod dicit: Qui biberit ex aqua, quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum.

Contra: Aut intelligit de siti corporali, aut de spiritualis si de corporali, falsum, quia sitiunt qui gratiam habent: si de spirituali, adhuc falsum videtur: Ecclesiastici vigesimo quarto : " Qui bibunt adhuc sitient ".

Respondeo: Dicendum, quod de siti spirituali loquitur . Quaedam enim sitis est non habiti, ut habeatur: quaedam habiti, ut amplius habeatur: quaedam est perfecte habiti, ut continuetur. Prima est in concupiscentia: secunda, in gratia: tertia vero, in gloria. Hic loquitur de prima siti, ideo etc. Sitis enim gratiae non est rei non habitae: quia, sicut dicit Augustinus ,qui habet donum aeternum, amando habet, licet non perfecte.

28. Dicit ad eum mulier etc. Excitavit Dominus mulierem ad consentiendum: hic iam mulieri consentienti et petenti verbum fidei proponit ad credendum. Quia mulier, etsi esset excitata, non tamen erat illuminata: ideo Dominus non statim verbum fidei proponit, sed hoc ordine procedit: primo revelat secretum: secundo manifestat dubium: tertio vero aperit fidei sacramentum.

29. (Vers.15.). Mulieri igitur iam petenti aquam ita promissam et ex hoc consentienti revelat secretum: propter quod ostendit petitionem mulieris: Dicit ei mulier etc. Ita promiserat ei Dominus aquam indeficientem: hanc petit mulier: Domine, da mihi hanc aquam, ut non sitiam neque veniam huc haurire. Et sitis erat ei paenalis et labor hauriendi: et ideo petebat donum Dei, quia, sicut dicit Gregorius , "mala, quae nos hic premunt, ad Deum ire compellunt". Propterea Dominus vocat oppressos Matthaei undecimo: " Venite ad me, omnes, qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos". Mulieri igitur sic petenti Dominus aperit secretum, sed non statim, ne indignetur, quia conviciosum: sed occasionem dicendi quaerit, unde sequitur:

30. (Vers. 16.). Dicit ei Iesus: Vade, voca virum tuum, non per matrimonium, sed per abusum, et veni huc. Non hoc dicebat, quia crederet, eam habere virum, sed ut respondenti secretum de viro revelet. Unde:

31. (Vers. 17.). Respondit mulier et dixit: Non habeo virum. Ex hac veraci responsione Dominus, occasione accepta, subdit secreti revelationem. Unde et sequitur: Dicit ei Iesus: Bene dixisti: non habeo virum, quia verum confessa est.

32. (Vers. 18.). Quinque enim viros habuisti, ecce, revelat praeterita, et hunc quem habes, non est tuus vir: hunc, id est hic: antiptosis est . Revelat praesentia, et ut non indignetur, verum commendat: Hoc vere dixisti. In quo traditur forma praedicatoribus, ut, cum volunt audientibus dicere aspera, immisceant et dulcia: unde Paulus hanc formam servabat primae ad Corinthios undecimo : " Laudo, inquit, vos? in hoc non laudo"; non enim omnino reprehendebat.

33. Mystice. Mulier est pars inferior rationis; vir eius naturalis et legitimus est pars superior, recte diiudicans: primae ad Corinthios undecimo : Vir est imago et gloria Domini, mulier autem est gloria viri. - Haec mulier reprehenditur, quod habuit quinque viros, quando quinque carnis sensibus in infantia deservivit, qui ei principabantur tanquam viri . Pueri sunt qui sequuntur desideria iuvenilia, propter quod dicit Apostolus secundae ad Timotheum secundo : Iuvenilia desideria fuge. Haec desideria iuvenilia, etsi videantur dulcia, tamen sunt aspera: unde significantur per quinque iuga boum: Lucae decimo quarto: Iuga boum emi quinque, scilicet quinque sensuum gravia desideria.

Primus vir, gustus: huic serviunt gulosi, in quorum persona Ecclesiastae secundo : Melius est comedere et bibere et ostendere animae suae bona: Isaiae vigesimo secundo: Comedamus et bibamus.

Secundus, tactus: huic serviunt luxuriosi, in quorum persona Sapientiae secundo : Nullum sit pratum, quod non pertranseat luxuria nostra. Nemo nostrum exsors sit luxuriae nostrae.

Tertius, olfactus: huic deserviunt deliciosi, in quorum persona dicitur Sapien tiae secundo : Unguentis nos impleamus, et non praetereat nos flos temporis: coronemus nos rosis etc.

Quartus, visus: huic deserviunt avari: Ecclesiastici decimo quarto : Insatiabilis est oculus cupidi in partem iniquitatis: non satiabitur, donec consumat arefadens animam suam.

Quintus, auditus: huic deserviunt curiosi: Actuum decimo septimo .- Athenienses ad nihil aliud vacabant nisi aut dicere, aut audire aliquid novi.

Redarguitur de viro sexto non sua. Hic vir est error, quo anima abducitur et seducitur. Hoc igitur errore reiecto, hortatur Dominus, ut vocet virum, id est naturale rationis iudicium, ut possit fidei sacramenta percipere, et non sit sicut equus et mulus, quibus non est intellectus . Tali animae dat Dominas aquam salientem in vitam aeternam. Haec est aqua gratiae, quae a Deo descendit: ideo ad Deum salire facit: proprietas enim aquae est, ut tantum ascendat, quantum descendit .

34. (Vers. 19.). Dicit ei mulier. Tangitur hic secundum: postquam enim revelavit secretum, manifestat dubium. Mulier enim videns, quod Dominus esset cognitor secretorum, suam dubitationem terminandam proponit: propter quod ait: Dicit ei mulier: Domine, video, quia propheta es tu, quia scilicet nosti secreta, et ita potes respondere dubitationi .

35. (Vers. 20.). Patres nostri in monte hoc adoraverunt, scilicet Abraham et Iacob - et vos dicitis, quia Ierosolymis est locus, ubi adorare oportet. Si igitur patres sunt imitandi, quomodo ergo vos hoc dicitis, quasi morem patrum contemnentes? Hoc dicebant Iudaei propter illud Deuteronomii duodecimo : "Cave, ne in omni loco offeras Domino, sed in loco, quem elegerit Dominus". Huius quaestionis dubio Dominus satisfacit, ostendens, quod neque ibi neque in Iudaea perfecte adorabant: ideo ait:

36. (Vers. 21.). Dicit ei Iesus: Mulier, crede mihi, quia veniethora, quando neque in monte hoc neque Ierosolymis adorabitis Patrem. Ista hora est tempus gratiae, in quo debet evacuari error gentilium et umbra mandatorum legalium. De hac hora ad Romanos decimo tertio : Hora est iam nos de somno surgere: nox praecessit, dies autem appropinquavit " etc. Haec hora locum orationis non determinat alicubi, sed ubique: primae ad Timotheum secundo: " Volo, viros orare in omni loco, levantes puras manus " etc. Et licet nec hic nec Ierosolymis perfecte nunc adoretur, tamen melius Ierosolymis. Ideo dicit:

37. (Vers. 22.). Vos adoratis quod nescitis: quia Legem non habetis: item, Deum simul et idola colitis et Deum localem creditis: quarti Regum decimo septimo dicitur de Samaritanis, quod serviebant Deo terrae et idolis suis. Nos adoramus quod scimus: nos, scilicet Iudaei: quia salus ex Iudaeis est, id est Christus salvator: ad Galatas tertio: " Abrahae dictae sunt promissiones et semini eius ". Quia ergo nec Ierosolymis perfecte adoratur, docet mulierem, quando et quomodo perfecte adoretur, ne eam detineat in suspenso. Ideo dicit:

38. (Vers. 23.). Sed venit hora. Dixi, quod non perfecte adoratis, quia Deum localem creditis: nec Iudaei perfecte, quia sub figuris. Sed venit hora, scilicet gratiae, et nunc est, quia Christus iam venerat: quando veri adoratores adorabunt Patrem in spiritu et veritate: in spiritu, contra localitatem et corpulentiam: in veritate, reiecta umbra: secundum quod dicebat Apostolus secundae ad Corinthios tertio : " Nos revelata facie gloriam Domini speculantes, transformamur in eandem imaginem a claritate " etc. Quod sint isti veri adoratores, ostendit dicens: Nam et Pater tales quaerit, qui adorent eum: supple: sicut dictum est, in spiritu et veritate.

39. (Vers. 24.). Spiritus est Deus, non corpus, ut vos creditis: Isaiae quadragesimo : "Cui similem existimastis Deum ? Aut quam imaginem ponetis ei"? Et eos qui adorant eum, in spiritu et veritate oportet adorare: ut sic ei conformentur, ut sint in spiritu, non in carne: ad Romanos octavo: " Qui in carne sunt Deo placere non possunt ": sint in veritate, non in fictione: Sapientiae primo: (Spiritus sanctus disciplinae effugiet fictum ".

40. (Vers. 25.). Dicit ei mulier. Hic iam tertio, ex quo manifestavit dubium, aperit fidei sacramentum. Mulier enim, a Domino instructa, ad Christum et tempus gratiae oculum considerationis elevat: propter quod ait: Dicit ei mulier: Scio, quia Messias venit, qui dicitur Christus: cum ergo venerit ille, nobis annuntiabit omnia . Sciebat hoc mulier: quia Samaritani Legem admittebant, credebant, maxime quia Christus in Lege promittebatur non tantum Iudaeis, sed et gentibus: Genesis quadragesimo nono : " Non auferetur sceptrum de Iuda et dux de femore eius, donec veniat qui mittendus est, et ipse erit exspectatio gentium ". Ex quo igitur mulier perducta est usque ad Christum et in eum iam parata credere ; quid restat, nisi ut Dominus aperiat ei se ipsum? Propter hoc sequitur:

41. (Vers. 26.). Dicit ei Iesus: Ego sum, qui loquor tecum. Similiter Dominus respondit caeco infra nono , cum caecus quaereret, quis esset Dei Filius, in quem deberet credere, Dominus respondit: "Vidisti eum, et qui loquitur tecum, ipse est ". Iam fide pronuntiata, terminatur praedicatio et colloquium, quia discipuli revertuntur. Ideo subdit:

42. (Vers. 27.). Et continuo venerunt discipuli eius et mirabantur, quia cum muliere loquebatur. Admirabantur eius clementiam et dignationem: Augustinus : " Bonum admirabantur, non malum suspicabantur ". Et haec admiratio non duxit in questionem, sed in reverentiam et timorem. Ideo dicit: Nemo tamen dixit ei : Quid quaeris, aut quid loqueris cum ea? Quid quaeris? quasi, quae est hujus locutionis necessitas? Quid loqueris? quae scilicet est huius locutionis utilitas? " Verbum enim, quod caret ratione iustae necessitatis vel piae utilitatis, ut dicit Gregorius , otiosum est ".