QUAESTIONES.

56. Quaest. I. Sed quaeritur hic primo de hoc quod dicit, quod turbavit semetipsum Iesus.

Contrarium videtur: 1. quod dicitur Isaiae quadragesimo secundo : Non erit tristis neque turbulentus.

Si dicas, quod voluntarie turbavit se, non involuntarie, sicut nos ; tunc obiicitur:

2. Quia perturbatio obscurat oculum mentis : ergo si in Christo mentis oculus non potuit obscurari, ergo non potuit perturbari.

3. Item, quando perturbatio est voluntaria, tunc non solum est sensualitatis, sed rationis, et completa est perturbatio: ergo si Christus voluntarie fuit perturbatus, patet ex hoc, quod plene perturbatus fuit.

Respondeo: Dicendum, quod turbatio uno modo est passio, sicut dicit Hieronymus , alio modo propassio : passio, secundum quod ascendit in rationem propassio, secundum quod sistit in sensualitate: et hoc potest dupliciter esse: quia aut est in sentiente de necessitate, quod non potest facere aliud; aut voluntate. Sic igitur triplex est perturbatio, scilicet rationis, et haec mala et in malis; sensualitatis, et haec necessitate in bonis, voluntate in Christo .

1. Quod ergo dicitur: Non erit tristis neque turbulentus, intelligendum de illa quae est rationis, vel sensualitatis involuntaria .

2. Quod ergo obiicitur, quod illa quae est sensualitatis, obscurat mentem, saltem ad tempus: dicendum , quod verum est, ubi est necessitas: sed in Christo ascendebat, quantum dictante ratione volebat.

3. Quod obiicitur, quod voluntaria est plena: intelligitur, quando ratio turbat se ipsam.

57. Quaest. II. Item quaeritur de hoc, quod Christus lacrymatus est.

Aut enim volebat, Lazarum esse mortuum, aut non: si sic: ergo fictitie flebat; si non: ergo voluntas eius erat discors a divina et aliquid voluit quod non fecit.

Respondeo : Triplex fuit in Christo voluntas humana, scilicet rationis, pietatis et sensualitatis, sicut dicit Hugo ; et voluntate pietatis, quae est velleitas, volebat aliquid, quod tamen absolute non volebat: et propter illam compatiebatur et flebat, sicut flevit super Ierusalem . Intelligendum tamen, quod Christus non flevit propter mortem Lazari, sed propter nostram miseriam, quae in morte Lazari significabatur.

Unde legitur Dominus flevisse primo in suscitatione Lazari, et tunc deflevit humanam infirmitatem.

Secundo, super Ierusalem, Lucae decimo nono , et tunc deflevit nostram caecitatem; unde: Si cognovisses et tu.

Tertio, in cruce; ad Hebraeos quinto : Cum lacrymis offerens; et tunc deflevit nostram malignitatem.

Quae sunt tres origines peccatorum et tres poenae inflictae nobis pro peccatis , quae merito lacrymarum eius mitigatae sunt.

58. Quaest. III. Item quaeritur de hoc, quod oravit: quia oravit secundum quod homo; et secundum quod oravit, suscitavit: ergo secundum quod homo suscitavit: ergo non differt modus eius resuscitandi a modo Petri .

Respondeo : Sicut patet in littera , nec oravit nec gratias egit, ut potestatem suscitandi acciperet, ut alii, nec ut se minorem Patre credi faceret; quia, ut dicit Chrysostomus , non oportebat; sed ut Deo se conformem et virtutem suam a Patre non discordantem ostenderet.

Quod ergo obiicit: suscitavit, secundum quod oravit: falsum est: quia suscitavit secundum quod Deus, oravit secundum quod homo .

Para secunda capituli, de ipso miraculo.

59. haec cum dixisset etc. Posita sunt praeambula ad mirabilem Lazari suscitationem, hic ponuntur concomitantia et consequentia ; et procedit in hac particula sic. Primo ponitur ipsius Lazari virtuosa vocatio: secundo, ipsius resuscitatio: tertio, ipsius solutio: quarto, consequens aliorum aedificatio, aliorum vero destructio.

(Vers. 43.). Lazari vero potestativa vocatio innuitur in hoc, quod voce magna clamavit: Lazare, veni foras: imperiose dicit: Veni, et voce magna clamat, eo quod ad vocem eius fiet resurrectio generalis, secundum quod praedictum est supra quinto : "Venit hora, in qua omnes, qui in monumentis sunt,

audient vocem Filii Dei, et procedent qui bona fecerunt in resurrectionem vitae, qui vero mala egerunt in resurrectionem iudicii ".

60. (Vers. 44.). Et statim prodiit. Tangitur hic secundum, scilicet ad Domini imperium Lazari suscitatio: propter quod dicit: Et statim prodiit qui fuerat mortuus; in quo notatur obedientia creaturae ad Creatorem; Marci quarto : "Quis, putas, est iste, quia ventus et mare obediunt ei "? Origenes: "Cum omnia obediant Creatori, sola rationalis creatura inobediens invenitur.. Nec obstiterunt vincula ; unde dicit: Ligatus manus et pedes institis. Ligatus: synecdochica est constructio: institis, id est ligaminibus, quibus involvebantur manus et pedes ; et facies eiuserat ligata sudario; et ideo non proprio egressu, sed divina virtute egressus est. Hac virtute usus est Christus in morte sua; Matthaei vigesimo septimo : " Monumenta aperta sunt, et multa corpora Sanctorum, qui dormierant, surrexerunt..

Dixit eis Iesus: Solvite eum. Tangitur hic tertium, scilicet ligati solutio. Ad litteram ideo solvitur a ministris, quia Dominus, etsi lotum possit facere, vult tamen aliis suam potestatem communicare. Beda : " Potuit ligamenta solvere qui potuit mortuum suscitare; sed propter unitatem et individuam caritatem dicit ministris: Solvite eum et sinite abire ". Chrysostomus : " Non voluit resuscitatum secum ducere, ut pompam mundi nos evitare doceret ".

61. (Vers. 43.). Multi ergo ex Iudaeis. Tangitur hic quartum, scilicet quorundam aedificatio et

aliorum destructio. Propter illos qui aedificati sunt ad fidem, dicit: Multi ergo ex Iudaeis, qui venerant ad Mariam et Martham et viderunt quae fecit , crediderunt in eum. Qui venerant: Proverbiorum decimo tertio: " Qui cum sapientibus graditur sapiens erit"; supra quarto: " Multi crediderunt in eum " etc. Propter alios, qui peiores effecti siuit, dicit:

62. (Vers. 46.). Quidam autem ex ipsis abierunt ad Pharisaeos et dixerunt eis quae fecit Iesus: unde eodem uno alii profecerunt, alii defecerunt: secundae ad Corinthios secundo : " Aliis sumus odor mortis in mortem, aliis odor vitae in vitam "; ideo Lucae secundo: "Ecce, positus est hic in ruinam et in resurrectionem multorum in Israel".

63. Moraliter sunt in suscitatione Lazari quattuor notanda: primo, quod Dominus quaerit, ubi sit: secundo, lapidem amoveri praecipit; tertio, ipsum prodire facit: quarto, discipulis solvendum exponit.

Quaeril igitur primo Dominus, ubi peccator sit, cum ei vilitatem peccati sui ostendit. Sic quaerebat Dominus ab Adam Genesis tertio : Adam, ubi es ? Et Ieremiae tertio: Leva oculos tuos in directum et vide, ubi non prostrata sis.

Secundo, lapidem amoveri praecipit, cum a consuetudine peccati hominem cessare facit, quae tanquam lapis ponderosus deorsum trahit. Ideo dicebat anima poenitens in Psalmo : Iniquitates meae supergressae sunt caput meum, et sicut onus grave gravatae sunt super me. Augustinus: " Quam difficile surgit quem moles malae consuetudinis premit " ! Threnorum tertio: Lapsa est in lacum, id est in mortem culpae, vita mea, et posuerunt super me lapidem, id est sepulturam. Unde notandum, quod Dominus suscitavit mortuam in domo, Matthaei nono , id est peccatorem peccatis mortuum per consensum: extra domum, id est per opus malum: in sepulcro, per consuetudinem malam, ut hic.

Tertio, ipsum prodire iniungit, cum propriam iniquitatem confiteri facit. Prodire est de occulto in apertum venire; unde Proverbiorum vigesimo octavo : Qui abscondit scelera sua non dirigetur: qui autem confessus fuerit et reliquerit ea misericordiam consequetur. Augustinus: " Quando contemnis, mortuus iaces: si maxime contemnis, sepulcro iaces; quando confiteris, procedis ".

Quarto, discipulis solvendum exponit, quia tunc venit potestas sacerdotalis, quae ante confessionem locum non habet. Sed Dominus praecipit, ut ostendant se sacerdotibus ad solvendum: Lucae decimo septimo de leprosis mundatis dictum est eis: Ite, ostendite vos sacerdotibus: et Dominus eis dedit officium, infra vigesimo: Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis: et quorum retinueritis, retenta sunt.

Et notandum est, quod Lazarus resuscitatus triplici vinculo ligatus prodiit, quia triplex difficultas remanet in homine post remissionem peccati. Nam facies ligata dicit difficultatem in cognoscendo, ligamen pedum dicit difficultatem in bene volendo, ligamen manuum in bene operando. De his Matthaei vigesimo secundo : Ligatis manibus et pedibus eius, proficite eum in tenebras exteriores. Sed ab bis vinculis solvitur, quando per satisfactionem iniunctam ab hoc triplici vinculo solvitur et in pristinum statum restituitur. Hunc statum petebat Samson, Iudicum decimo sexto : Memento mei, Deus, in bono et redde nunc mihi pristinam fortitudinem meam.

64. Collegerunt ergo pontifices etc. Ista pars libri, quae ibi incipit: Fuit homo missus a Deo, in qua agitur de Verbo incarnato, fuit divisa in tres partes. In prima agitur de Christi incarnatione et de incarnati manifestatione: in secunda vero, de passione: in tertia, de resurrectione.

Secundo tractatur de Verbi incarnati passione dupliciter.

Hic ergo incipit secunda pars. Intentio igitur huius partis usque ad vigesimum capitulum est agere de his quae spectant ad passionem: et dividitur haec pars in duas: quia quaedam spectant ad passionem ut praeambula, quaedam vero ut circum adiacentia. Primo ergo agitur de antecedentibus: secundo vero, de concomitantibus, in principio decimi octavi : Et cum haec dixisset Iesus, egressus est etc.

Primo agitur de iis quae ad passionem spectant ut praeambula, tripliciter.

Praeambula vero ad passionem sunt tria, scilicet Iudaeorum machinatio, passionis Christi praedictio, discipulorum consolatio. Ideo prima pars habet tres partes. Primo enim agitur de Iudaeorum conspiratione: secundo, de passionis praedictione, ibi: Erant autem quidam gentiles etc., infra duodecimo capitulo ; tertio, de discipulorum confirmatione, infra decimo tertio: Ante diem festum.

Primo, de Iudaeorum machinatione ponuntur quatuor.

Prima pars, in qua agitur de machinatione Iudaeorum, qui mortem Christi machinabantur, habet quatuor partes. In prima describitur Iudaeorum conspiratio: in secunda, conspirationis corroboratio, ibi : Iesus ergo ante sex dies: tertio, conspirationis amplificatio, ibi: Cognovit ergo turba multa: quarto, in conspiratione obstinatio, ibi: In crastinum autem turba multa.

Conspiratio ergo Iudaeorum hoc ordine describitur : primo ponitur humani consilii indagatio; secundo, consilii determinatio; tertio, ex hoc Christi occultatio; quarto, Christi occultati inquisitio .

65. (Vers. 47.). Ponitur ergo primo Iudaeorum conspiratio, quae facta fuit occasione manifestationis Christi: propter quod dicit: Collegerunt ergo pontifices et Pharisaei consilium adversus Iesum . Unita fuit simul ambitio principum cum malitia Pharisaeorum, ut per vim facerent consilium iniquum: Ecclesiastici vigesimo primo: " Stuppa collecta synagoga peccantium". Et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit ? Chrysostomus :

" Adhuc hominem vocant, qui tantam Divinitatis fecerat demonstrationem ".

66. (Vers. 48.). Si dimittimus eum sic, omnes credent in eum: et ex hoc sequitur inconveniens, et venient Romani et tollent locum nostrum et gentem. Ideo hoc dicebant, quia Romani tunc imperabant eis: et si ipsi sibi novum imperatorem vel regem invenirent, timebant eorum indignationem incurrere: ideo magis voluerunt facere contra Deum quam contra hominem: propterea Proverbiorum vigesimo nono : " Qui timet hominem cito corruet ". Ratio autem hujus fuit, quia magis diligebant temporalia quam aeterna; unde Augustinus: " Temporalia amittere noluerunt et vitam aeternam non cogitaverunt, ac sic utrumque amiserunt ". Et quod timebant, hoc eis accidit: unde Chrysostomus dicit, in eis esse impletum illud Psalmi: "Infixae sunt gentes in interitu, quem fecerunt"; Proverbiorum decimo: "Quod timet impius veniet super eum: desiderium suum iustis dabitur ".

67. (Vers. 49.). Unus autem ex ipsis etc. Tangitur hic secundum, scilicet consilii determinatio, quae facta est auctoritate humana, dispensatione divina et communi concordia. Auctoritate humana: propter quod dicit: Unus ex ipsis, Caiphae nomine, cum esset pontifex anni illius, et ita auctoritatem haberet, et per hoc consilium authenticum daret, dixit : Vos nescitis quidquam.

68. (Vers. 5O.). Nec cogitatis, quia expedit vobis, ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens pereat. Unus: ad Romanos quinto : " Si enim per unius hominis delictum multi mortui sunt, multo magis gratia Dei et donum in gratia unius hominis in plures abundavit ". Iste non dedit consilium, quod interficeretur propter suam culpam, quia non habuisset robur: sed propter aliorum salutem, ut nullus posset iam huic resistere propter Christi innocentiam: leremiae decimo octavo : " Venite , et cogitemus contra Ieremiam cogitationes; venite, et percutiamus eum lingua et non attendamus ad universos sermones eius". Illud consilium mortis Christi processit a sacerdotibus secundum illud Danielis decimo tertio: " Egressa est iniquitas a senioribus iudicibus: qui videbantur regere populum ". Unius consilii determinatio non solum facta est auctoritate humana, sed etiam dispensatione divina: propterea subdit Evangelista:

69. (Vers. 51.). Hoc autem non dixit a semetipso, hoc est propria adinventione, sed divina inspiratione: propterea dicit: Sed cum esset pontifex anni illius, prophetavit. Spiritum propheticum honori sacerdotali attribuit . In hoc patet, quod Spiritus sanctus multa nobilia opera etiam per malos sacerdotes facit: unde in reverentia habendi sunt: propterea, cum Paulus malediceret summo pontifici, comperto, quod summus pontifex esset, dixit: " Nesciebam, quod summus sacerdos esset", Actuum vigesimo tertio ; et Saul, cum fuit inunctus, prophetavit, primi Regum decimo. Et prophetiam eius explanat subdens: Prophetavit, quia Iesus moriturus erat pro gente.

70. (Vers. 52.). Et non tantum pro gente, scilicet ludaeorum: sed ut filios Dei, qui erant dispersi, congregaret in unum, id est, ut praedestinatos ad unitatem Ecclesiae colligeret. Haec congregatio praedicta est Isaiae undecimo : "Congregabit profugos Israel et dispersos Iuda colliget a quatuor plagis terrae "; et Isaiae sexagesimo: "Filii tui de longe venient"; supra decimo: " Alias oves habeo, quae non sunt ex hoc ovili, et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet unum ovile et unus pastor ". Cum auctoritate humana et dispensatione divina concurrit subditorum concordia: propterea subdit: 71. (Vers. 53.). Ab illo igitur die cogitaverunt, ut interficerent eum, nullo iam contradicente:

quia, etsi prius quaererent, sicut dicitur supra septimo et octavo: "Quid me quaeritis interficere"? tamen non ita definito consilio. De hoc Proverbiorum decimo octavo .

72. (Vers. 34.). Iesus ergo iam non palam ambulabat. Tangitur hic tertium, scilicet Christi occultatio. Occultat, id est declinat, non timore, sed nostra instructione: non ut mortem fugiat, sed ut tempus congruum veniat: unde dicit: Iesus ergo iam non palam ambulabat apud Iudaeos, sed abiit in regionem iuxta desertum, secundum humanum modum loca secretiora quaerens, in civitatem, quae dicitur Ephrem: et. ibi morabatur cum discipulis suis. De hoc Augustinus : " Apparet, non esse peccatum, si fideles, qui sunt membra Christi, oculis persequentium se subtrahant et furorem sceleratorum potius latendo devitent, quam se offerendo magis accendant ". Iudaeos fugiebat et cum discipulis manebat: supra decimo : " Oves illum sequuntur et vocem eius audiunt ".

73. (Vers. 55.). Proximum autem erat Pascha. Tangitur hic quartum, scilicet Christi latentis inquisitio, quae flebat ab eis qui ascenderant ad diem festum; quia Christus in diebus festivis solebat ascendere. Propterea dicit: Erat autem proximum Pascha, dies festus, ludaeorum. Per antonomasiam Pascha festiva dies dicitur, quod flebat mense primo, scilicet Aprili: Exodi duodecimo : " Mensis iste vobis principium mensium: primus erit in mensibus anni. Decima die mensis huius tollat unusquisque agnum per familias et domos suas " etc. Et ascenderunt multi Ierosolymam de regione ante Pascha, ante scilicet diem festum. Et ratio subditur: Ut sanctificarent se ipsos, quia nullus audebat immundus comedere Pascha: Numerorum nono : " Homo, qui fuerit immundus super anima, vel in via, Iaciat phase in mense secundo "; infra decimo octavo " Ut non contaminarentur, sed manducarent Pascha ". Hi venerunt se exterius mundare, sed interius per voluntatis homicidium inquinare: unde dicit:

74. (Vers. S6.). Quaerebant ergo Iesum, scilicet ad perdendum: Psalmus : " Confundantur et revereantur qui quaerunt animam meam, ut auferant eam". Et colloquebantur ad invicem, in templo stantes. Et modos quaerendi subditur: Quid putatis, quia non venit ad diem festum? Ista quaestio fiebat in templo. Unde impletum est illud Ieremiae septimo "Spelunca latronum facta est domus ista, in qua invocatum est nomen meum "; unde Matthaei vigesimo primo: "Vos fecistis eam speluncam latronum". Quare autem sic quaererent, insinuat Evangelista: Dederant autem pontifices et Pharisaei mandatum, ut, si quis cognoverit, ubi sit, indicet, ut apprehendant eum. Simile mandatum perversum dedit Saul de Davide primi Regum vigesimo tertio : " Considerate et videte omnia latibula eius, in quibus absconditur. Quod si in terra se obstruxerit, perscrutabor eum in cunctis millibus Iuda".