Capitulum VIII.

1. Iesus autem perrexit etc. Posita confutatione insurgentium per potentiam, ponitur hic confutatio insidiantium per malitiam. Quia non poterant occidere , quaerebant invenire occasionem, ut eum caperent in sermone. Et ideo proposuerunt quaestionem, ut Dominum caperent: sed ipsi e contrario capti sunt et confusi. Et describitur eorum confutatio hoc ordine. Primo enim ponitur Christi instructio; secundo vero, Pharisaeorum malitiosa quaestio: tertio, Christi prudens responsio: quarto, Pharisaeorum confusio: quinto, mulieris liberatio.

2. (Vers. 1.). Introducitur ergo primo Christi instructio, quae erat diligens, publica et authentica. Diligens, unde dicit; Iesus autem perrexit in montem Oliveti: quia in Bethania hospitabatur in domo Mariae et Marthae; Lucae vigesimo primo :

AdminBookmark

"Erat diebus docens in templo, noctibus autem exiens morabatur in monte, qui vocatur Oliveti ".

8. (Vers. 2.). Et diluculo iterum venit in templum. Diligentia notatur in hoc, quod diluculo veniebat; Sapientiae sexto : " Praeoccupat eos qui se concupiscunt, ut eis se prior ostendat", et Proverbiorum octavo: "Qui mane vigilaverint ad me invenient me ". Erat etiam publica: unde dicit: Et omnis populus venit ad eum: Lucae vigesimo primo : " Omnis populus manicabat", id est, mane ibat, " ad eum in templo audire eum ". Erat etiam authentica: propterea dicit: Et sedens docebat eos: sedens, quia magistri est sedere: Matthaei vigesimo tertio: " Super cathedram Moysi sederunt scribae et Pharisaei "; sederunt, scilicet ad docendum, sic et ipse.

4. (Vers. 3.). Adducunt ei etc. Tangitur hic secundum, scilicet malitiosa quaestio. Quaestio erat de muliere deprehensa in adulterio, utrum esset secundum Legis imperium lapidanda: propter quod dicit: Adducunt ei scribae et Pharisaei mulierem in adulterio deprehensam: ideo scribae et Pharisaei, quia sagaciores et magis invidebant: scribae invidebant sapientiae, sed Pharisaei bonitati; Lucae undecimo : " Coeperunt Pharisaei et Legisperiti graviter insistere " etc. Et statuerunt eam in medio, quia de ea volebant inquirere.

5. (Vers. 4.). Et dixerunt ei: Magister, adulando dicunt, ut decipiant et se occultent: Chrysostomus : " Magistrum vocant, cuius nolunt esse discipuli". Simile dixerunt Matthaei vigesimo secundo: "Magister, scimus, quia verax es et viam Dei in veritate doces ". Haec mulier modo deprehensa est in adulterio, per facti evidentiam, vel per testes.

6. (Vers. 5.). In Lege autem mandavit nobis Moyses, huiusmodi lapidare: Deuteronomii vigesimo secundo : " Si dormierit vir cum uxore proximi sui, uterque morietur ", id est adulter et adultera. Tu ergo quid dicis? Hoc quaerebant, non studio quaerendi, sed dolo decipiendi: et hoc exprimit Evangelista:

7. (Vers. 6.). Hoc autem dicebant, tentantes eum, ut possent eum accusare. Unde consimili modo quaerentibus respondit Dominus Matthaei vigesimo secundo : " Quid me tentatis, hypocritae "? Ut possent accusare eum, sicut in passione; Matthaei vigesimo septimo: " Et cum accusaretur a senioribus et principibus, nihil respondit".

Iesus autem, inclinans se . Tangitur hic tertium, scilicet prudens Christi responsio. Prudenter enim respondit, quia cum magna modestia. Modestus enim fuit, non acceleranda sententiam. Unde dicit-Iesus, inclinans se, digito scribebat in lena scilicet exspectans, si quo modo resipiscerent a quaestione dolosa: digito scribebat, ut innueret, quod Legem digito scripserat, Deuteronomii nono et Exodi trigesimo primo. Modestus etiam fuit in sententiando, quia nec declinavit ad rigorem Legis, ut eam diceret occidendam, nec contradixit Legi, ut tribueret occasionem se accusandi: unde dicit:

8. (Vers. 7.). Cum autemperseverarent interrogantes eum, et a stultitia nollent desistere: erexit se et dixit eis: Qui sine peccato est vestrum, primus in illam lapidem mittat. Inclinatus per misericordiam, erexit se, per iustitiam: et dixit eis, proferendo sententiam: Qui sine etc., infligendo poenam. In qua responsione modesta confutavit eos tanquam hypocritas, secundum illud Matthaei septimo : " Quid vides festucam in oculo fratris tui, trabem autem in oculo tuo non vides Eiice primum trabem de oculo tuo, et tunc videbis eiicere festucam de oculo fratris tui ".

Modestus etiam fuit post sententiae prolationem, unde dicit:

9. (Vers. 8.). Et iterum se inclinans, scribebat in terra, ut sic confusis daret locum sine verecundia exeundi. Unde Beda : " Coram tentatoribus inclinari et in terra scribere voluit, ut, ad aliud vultum intendens, liberum eis daret exitum, quos sua responsione percussos citius exituros quam plura interrogaturos praeviderat"; Ieremiae decimo septimo: " Omnes, qui te derelinquunt, confundentur: recedentes a te in terra scribentur "; Ieremiae vigesimo secundo: " Terra, terra, audi sermonem Domini: Scribe virum istum sterilem ".

10. (Vers. 9.). Audientes autem haec etc. Notatur hic quartum, scilicet Pharisaeorum confusio, quae manifestata est in eorum dispersione: propterea dicit: Audientes autem haec, sciucet tam prudentem et iustam responsionem: unus post unum exibant, incipientes a senioribus. Dispersi recedebant qui conglobati venerant, et seniores prius exibant, quia ipsi primi fuerant in culpa, ideo et in fuga: Danielis decimo tertio " Egressa est iniquitas a senioribus iudicibus, qui videbantur regere populum "; et omnes recesserunt, quia omnes confusi erant. Unde dicit: Et remansit Iesus solus et mulier in medio stans. Solus remansit, qui locum solitudinis requirit: Osee secundo : "Adducam eam in solitudinem et ibi loquar ad cor eius"; vel quia solus erat offensus ; Psalmus:"Tibi soli peccavi et malum coram te feci" Augustinus : " Duo remanserunt: miseria et misericordia "; et quia misericordia intuetur miseriam, ideo subdit:

11. (Vers. 10.). Erigens autem se Jesus, in quo notatur quintum, scilicet mulieris accusatae misericors liberatio. Et quia misericordia currit cum iustitia et non est contra iustitiam, quaerit Dominus ab ea de condemnatione et accusatione. Propterea dicit : Mulier, ubi sunt qui te accusabant? Nemo te condemnavit ? Duo quaerit, et quia alterum est in evidenti de recessu accusatorum, respondet mulier quaestioni de condemnatione.

12. (Vers. 11.). Quae dixit: Nemo, Domine, supple: me condemnavit, non est hominis condemnare; Matthaei septimo : " Nolite condemnare " etc; et ideo tibi relicta sum. Et sequitur misericors mulieris liberatio: unde dicit: Dixit autem Iesus: Nec ego te condemnabo: ecce, misericordia: ad Romanos octavo: " Deus qui iustificat, quis est qui condemnet "? Vade et ampliusnoli peccare: ecce, iustitia, quae sic absolvit a culpa, ut tamen non det libertatem redeundi ad culpam; Ecclesiastici quinto: " Misericordia et ira ab illo cito proximant, et in peccatores respicit ira illius ". Unde Augustinus : " Attendant qui amant in Domino mansuetudinem, et timeant veritatem: etenim dulcis et rectus Dominus. Amas, quod dulcis est? Time, quod rectus est. Tanquam mansuetus dicit: Tacui: sed tanquam rectus dicit: Ut parturiens loquar ", Isaiae quadragesimo secundo. Ideo subdit: Amplius noli peccare.