Quaestiones.

13. Quaest. I. Sed incidit hic dubitatio: cum quaestio ista faciliter esset determinata ex Lege, et qui tentat debeat dubia quaerere; unde est hoc, quod talem quaestionem Pharisaei dolosi Domino proposuerunt?

Respondent quidam, quod videtur totum industria humana factum; unde dixerunt, quod hoc fuit immixtum Evangelio Ioannis, sicut historia Susannae Danieli . In cuius rei testimonium adduxerunt, quod Chrysostomus de hoc nullam mentionem facit: unde saltat ad illud : Iterum loculus est Iesus etc.

Sed Augustinus et expositores nostri exponunt de serie Evangelii.

Quod vero Chrysostomus nihil dicit, causam nescio. Quidam dicunt, quod in antiquis libris Graecis non inveniebatur, quia Ioannes addidit Evangelio completo .

Propterea dicendum est, quod Pharisaei invidebant Domino de hoc, quod laudabatur de mansuetudine et iustitia simul, secundum illud Psalmi : Propter veritatem et mansuetudinem et iustitiam. Ideo quaestionem proponunt, in qua necesse haberet declinare in rigorem iustitiae contra mansuetudinem, ut haberetur immitis, vel contradicere iustitiae Legis. Et quasi insolubile confecerant ut, utralibet parte data, suum obtinerent propositum; sed Dominus sapienter respondit ad hominem, non ad orationem.

14. Quaest. II. Item quaeritur de hoc, quod Dominus in prolatione suae sententiae scribebat in terra.

1. Videbatur enim factum puerile, quia non erat manens nec aliquis poterat legere. 2. Item, quare digito scribebat? 3. Item, quid scribebat? Respondeo: " Moralis ratio, quare scribebat

. ante sententiam et post in terra, ut doceat nos,

. sicut dicit Beda , ut, " priusquam peccantem proximum corripiamus, et postquam castigationis ministerium reddiderimus, nos ipsos digna humilitatis investigatione perpendamus, ne forte aut eisdem, quae reprehendimus, aut aliis simus peccatis irretiti.

. Alia ratio, ut ostendat, quod sententia cum maturitate est proferenda et primo scribenda, et verba limitanda secundum ordinem iuris .

Tertia ratio, ut ostendat, quod invitus condemnat, et sententiam damnationis invitus et cum dolore debet homo proferre .

Quarta ratio, ut locum desistendi daret a causa malitiosa; et hoc quidem spectat ad iudices .

3. Quod quaeritur: quid scribebat? Respondet

. Augustinus , quod illud scripsit, quod protulit: Ambrosius vero dicit, quod scripsit: Terra, terra, scribe viros abdicatos, et tractum est de Ieremiae vigesimo secundo. Interlinearis dicit, quod scribebat " peccata eorum ". Alii dicunt, quod scribebat litteras, in quibus quilibet posset legere peccata sua .

2. Quod quaeritur: quare scripsit digito? Ratio est litteralis, quia credo, quod non habebat alium calamum. Ratio etiam est moralis et allegorica : moralia, quia per digitum intelligitur discretio; voluit, quemquam se discrete examinare ;allegorica ut significaret, quod ille erat, qui digito scripserat Legem, Exodi trigesimo primo .

15. Quaest. III. Item quaeritur de responsione Domini: Qui sine peccato est vestrum, primus in illam lapidem mittat.

Ex hac responsione videtur, quod nullus possit aliquem accusare, quia nullus mundus a sorde et nullus sine peccato: et si hoc, remanebunt scelera impunita.

Si dicas, quod Dominus intellexit de peccato mortali: tunc obiicitur: quia praeceptum est corripere fratrem et accusare : ergo si nullus peccat faciendo ad quod tenetur, ergo si peccator tenetur accusare, quia non absolvitur propter culpam : ergo non peccat accusando.

Si dicas, quod peccat non in hoc, quod facit, sed in hoc, quod non digne facit: obiicitur: quia hoc non est opus privilegiatum .

Respondeo: Dicendum, quod peccator existens in mortali, qui alterum accusat, aut est peccator notorius eodem genere peccati; et tunc scandalizat, quantum in se est, et peccat peccato duplici, scilicet scandali et contemptus. Peccator autem occultus, sive in eodem genere peccati, sive in alio: si scit, se habere peccatum, et considerat peccatum fraternum et iudicat et se ipsum negligit, peccat peccato contempto,non in hoc, quod accusat, sed in hoc, quod cum se deberet purgare et discutere, negligit et contemnit. Unde ita intelligendum est verbum Domini ; et sic patet responsio ad illud .

16. Quaest. IV. Item quaeritur de absolutione mulieris.

1. Videtur, quod Dominus directe fecerit contra Legem: quia quam Lex damnabat ipse absolvit, et adhuc tempus Legis et observantia durabat.

2. Item videtur, quod iniuste fecerit: quia nullam poenam imposuit, videtur, quod licentiam peccandi dederit .

Respondeo: Dominus non fecit contra Legem, quia ipse erat supra Legem et poterat dispensare in praecepto Legis. Nec tamen fecit contra, quia accusatores non perstiterunt in accusando, et sola erat mulier et sine accusatore, et talem Lex non damnabat. Unde prius repulit adversarios lingua iustitiae, et postmodum, quando sibi relicta est, levat oculos misericordiae . Nec tamen eam condemnasset, si adversarii perstitissent, ut dicit Augustinus : " Absit, ut ille damnaret, qui venit salvare ".

3. Ad aliud dicendum, quod Dominus erat, et ideo totum poterat condonare: nec tamen condonando favit peccatis, quia prohibuit, ut amplius non peccaret; et hoc, quia, sicut dicit Augustinus , " damnavit Deus non hominem sed peccatum ".

17. Iterum ergo loculus est eis Iesus : Ego sum lux mundi. Confutata Iudaeorum perversitate, in hac secunda parte manifestat Dominus suae doctrinae dignitatem et nobilitatem. Nobilitas autem doctrinae suae consistit in hoc, quod liberat a caecitate erroris, a servitute peccati, a damnatione mortis. Primo ergo ostenditur, quomodo liberat a caecitate erroris et infidelitatis. Secundo, quomodo liberat a servitute peccati, ibi : Dixit ergo eis iterum Iesus etc. Tertio, quomodo liberat a damnatione mortis, ibi: Amen, amen dico vobis: Si quis sermonem meum servaverit, mortem non gustabit in aeternum.

Primo igitur commendat suam doctrinam in hoc, quod liberat a tenebrositate erroris, et hoc quidem facit per hunc modum: primo insinuatur doctrinae commendatio; secundo, propter Iudaeorum reprehensionem commendationis approbatio: tertio, manifestatio Iudaicae ignorantiae; quarto vero, evasio perfidiae.

18. (Vers. 12.). Insinuatur igitur primo doctrinae commendatio in hoc, quod Dominus se comitantes et doctrinae suae adhaereotes dicit a tenebris liberari: propter quod dicit: Iterum ergo locutus est eis Iesus: quia eorum confutaverat perversi talem , rursus resumsit sermonem, ut doctrinae ostendat nobilitatem.

AdminBookmark

Commendat igitur doctrinam suam, dicens: Ego sum lux mundi, id est hominum existentium in mundo: supra primo : " Illuminat omnem hominem " etc. Ego sum lux mundi, per instructionem: Ecclesiastici vigesimo quarto: " Doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus ". Qui sequitur me, per intellectus captivitatem; secundae ad Corinthios decimo : "In captivitatem redigentes omnem intellectum in obsequium Christi"; talis sequitur: infra duodecimo: " Qui mihi ministrat me sequatur ". Non ambulat in tenebris, per erroris excaecationem: ad Ephesios quarto : "Non ambuletis, sicut gentes ambulant in vanitate sensus sui"; infra duodecimo: " Ambulate, dum lucem habetis, ut tenebrae vos non comprehendant ". Sed habebit lumen vitae, per divinae claritatis visionem: sed habebit, quia in futuro erit lux vitae, quae non poterit exstingui ; sed modo potest ; unde in Psalmo : " Apud te est fons vitae, et in lumine tuo videbimus lumen ". Vel ideo dicit habebit, quia nunc ambulamus per fidem, sed tunc habebimus per speciei comprehensionem ; in praesenti vero non comprehenditur, nisi carne obumbretur. Unde Bernardus : " Splendorem illius aeternae lucis nullus ferre posset aspectus, nisi obumbraretur levi nubecula carnis "; ideo, ait, esse dictum Lucae primo: Virtus Altissimi obumbrabit tibi".

19. (Vers. 13.). Dixerunt ergo ei Pharisaei. Tangitur hic secundum, scilicet commendationis approbatio propter Iudaeorum reprehensionem. Reprehendebant enim eum, quia se ipsum commendabat. Propterea dicunt: Tu de te ipso testimonium perhibes: testimonium tuum non est veram, id est, non tanquam verum est acceptandum: quia dicitur Proverbiorum vigesimo septimo : " Laudet te alienus, et non os tuum: extraneus, non labia tua ". Ad hanc reprehensionem subdit Dominus suam responsionem: ideo ait:

20. (Vers. 14.). Respondit Iesus et dixit eis, et defendit testimonium suum tanquam verum, quia certum, quia legitimum: propterea dicit: Et si ego testimonium perhibeo de me ipso, verum est testimonium meum, quia sum Deus: Numerorum vigesimo tertio : "Non est Deus quasi homo, ut mentiatur.. Ideo verum et acceptabile est, quia certum: unde dicit: Quia scio, unde venio et quo

vado: Proverbiorum duodecimo: Qui quod novit loquitur iudex iustitiae est, qui autem mentitur testis est fraudulentus"; infra decimo tertio: "Sciens, quia a Deo exivit et ad Deum vadit". Sed vos male arguitis: unde subdit: Vos autem nescitis, unde venio, aut quo vado: Psalmus : " Nescierunt neque intellexerunt, in tenebris ambulant ". Et quod nesciant illud, monstrat: unde dicit:

21. (Vers. 15.). Vos secundum carnem iudicatis; primae ad Corinthios tertio : " Cum sit inter vos zelus et contentio, nonne carnales estis et secundum hominem ambulatis "? sive iudicatis, quia ipsum purum hominem esse credebant et gloriam suam ut homo quaerere; et ideo eius testimonium arguebant. Ego autem non iudico quemquam, in praesenti scilicet: supra tertio: " Non misit Deus Filium suum in mundum, ut iudicet mundum ". Non iudico, condemnando, sicut vos me modo condemnatis: et hoc non, quia non possim vel nesciam, immo scio et possum: propterea dicit:

22. (Vers. 16.). Et si iudico ego, iudicium meum verum est, non carnale, non incertum neque secundum faciem; Isaiae undecimo : "Non secundum visionem oculorum iudicabit, neque secundum auditum aurium arguet"; et ideo in iudicio errare non possum: Quia solus non sum, sed ego et qui misit me Pater. Unde quia in iudicando ab ipso non discedo, ideo non erro: supra quinto : "Non possum a me ipso facere quidquam, sed sicut audio, iudico, et iudicium meum iustum est".

Non tantum testimonium meum est certum, sed etiam legitimum, quia secundum Legem erat sufficiens: unde dicit:

23. (Vers. 17.). Et in Lege vestra scriptum est, quia duorum hominum testimonium verum est, id est acceptabile; Deuteronomii decimo nono : "In ore duorum vel trium testium stat omne verbum".

24. (Vers. 18.). Ego sum, qui testimonium perhibeo de me ipso, et testimonium perhibet de me qui misit me Pater, ideo testimonium meum non est repudiandum; primae Ioannis quinto : " Tres sunt, qui testimonium dant in caelo: Pater, Verbum et Spiritus sanctus ".

2b. (Vers. 19.). Dicebant ergo ei. Tangitur hic tertium, scilicet manifestatio Iudaicae ignorantiae:

primo in sua interrogatione. Quia enim non intelligebant quod dicebat, quod Pater testificaretur de ipso Christo: ideo quaerunt: Ubi est Pater tuus? Non quaerunt, quis sit, sed ubi sit; et inordinate requirunt, quia ubique est: Ieremiae vigesimo tertio : "Caelum et terram ego impleo "; ideo magis merentur reprehensionem quam satisfactionem; et ideo subditur : Respondit eis Iesus. Manifestatur eorum ignorantia in Christi responsione, qua eos reprehendit et ostendit, quod stulte requirunt de Patre, quia, ipsum ignorando Filium, Patrem nosse non possunt. Propterea dicit: Neque me scitis neque Patrem meum scitis . Et ratio huius est, quia ego sum via cognoscendi Patrem: unde dicit: Si me sciretis, forsitan et Patrem meum sciretis: quia Matthaei undecimo: " Nemo novit Filium nisi Pater, neque Patrem quis novit nisi Filius, et cui Filius voluerit revelare "; unde primae Ioannis secundo: (Omnis, qui negat Filium, nec Patrem habet: qui autem confitetur Filium et Patrem habet ".

26. (Vers. 20.). Haec verba loculus est Iesus. . Tangitur hic mirabilis evasio Iudaicae perfidiae, quia sic eos reprehendit et erat inter manus eorum, et eum non ceperunt: ideo dicit: Haec verba loculus est Iesus in gazophylacio, docens in templo: quia gazophylacium erat in dextera parte templi: et nemo apprehendit eum, et hoc divino miraculo, non humano consilio: quia nondumvenerat hora eius: illud verbum saepe repetit Evangelista, ut ostendat Christum propria voluntate captum et passum, ut dicitur infra decimo .

Notandum est, quod gazophylacium dicebatur locus, ubi fiebant oblationes: et triplex erat locus ad hoc deputatus: unus dicebatur gazophylacium,

ubi inferebantur oblationes ad sarta tecta templi: et dicitur gazophylacium a gaza, quod est divitiae, et a phylaxe, quod est servare. De hoc Lucae vigesimo primo : " Respiciens Jesus vidit eos qui mittebant munera sua in gazophylacium ". Alius locus sive repositorium dicebatur corban vel corbona, quod erat deputatum ad oblationes, quae contingebant sacerdotes: de quo Matthaei vigesimo septimo : " Non licet eos mittere in corbonam, quia pretium sanguinis est ". Tertium repositorium dicebatur musach, ubi reponebantur tributa regum: quarti Regum decimo sexto: " Musach Sabbati ". Vel aliter: musach ad oblationes solemnitatum, corban ad oblationes votivas, gazophylacium ad oblationes spontaneas.