QUAESTIONES.

13. Quaest. I. Quaeritur hic de hoc quod dicit, quod coena ista fuit facta ante diem festum paschae.

Et ex hoc videtur, quod Dominus confecerit de fermentato.

Sed in contrarium sunt alii Evangelistae , qui dicunt, Dominum comedisse pascha secundum morem communem.

Ad hoc respondent Graeci, sicut dicitur in Glossa , quod Dominus praevenit, siout hic dicitur, diem paschae et confecit de fermentato, et Ioannes corrigit alios Evangelistas.

Sed insipienter dicunt: quia absit, quod alii Evangelistae in aliquo sint mentiti, cum eodem Spiritu loquerentur . Unde non dicitur hic dies paschae dies immolationis, sed primus inter dies azymorum, in cuius sero praecedenti immolabatur agnus.

14. Quaest. II. Item quaeritur de hoc quod dicit, quod cum diabolus iam misisset in cor, ut traderet eum Iudas.

1. Ergo videtur, quod diabolus sit malarum cogitationum immissor.

2. Et quod sic, videtur: quia ipse est deus humi saeculi et dominatur in filios diffidentiae, ad Ephesios secundo: ergo sicut Deus electis, in quibus dominatur, immittit bonas cogitationes ; sic et diabolus malas.

Sed contra hoc est, quia, si diabolus immittit, ergo velit nolit homo, peccabit: ergo secundum hoc esset superior ipsa mente, quod est contra rationem et Augustinum.

Respondeo: Dicendum, quod mittere in cor sive immittere dupliciter dicitur: proprie et communiter: proprie immittere est virtualiter formare intus, et sic est solius Dei: communiter vero immittere est offerendo suggerere per occasionem. Primo modo non convenit diabolo, secundo modo sic .

2. Quod vero obiicitur, quod diabolus regnat: dicendum, quod non regnat propria virtute, sed per consensum pravae voluntatis, quae volens ei consentit, secundum illud Gregorii : " Debilis est hostis contra resistentes, contra consentientes fortis ". Ideo non dicitur immittere, sed suggerere vel incendere.

15. Quaest. III. Item quaeritur de hoc, quod solus Petrus Domino volenti lavare pedes restitit: quomodo omnes nihil dixerunt? Et si omnes tacuerunt, quomodo ipse volebat esse singularis ?

Si tu dicas, quod Dominus primo venit ad eum, et ipse primo restitit, et post alii sunt correcti: contraria est littera, quia dicitur: Coepit lavare et tergere: et post: Venit ergo ad Simonem Petrum .

Respondet Chrysostomus , quod credit, quod prius lavit pedes Iudae, quia ille tanquam praesumturus primum locum anticipaverat, et post venit ad Petrum, et ille restitit.

Sed melius dicendum secundum Glossam , quod primo venit ad Petrum, et illud dictum est per anticipationem.

16. Postquam ergo lavit pedes etc. Postquam posuit exemplum, hortatur ad imitandum ipsum, et hoc quidem facit per hunc modum: primo ex consideratione dignitatis Magistri: secundo, magnitudinis praemii; tertio, excellentiae meriti.

(Vers. 12.). Hortatur ergo ex consideratione dignitatis Magistri: quia ipse Magister et Dominus fecit, ideo debent et ipsi facere: et ideo, cum surrexerit ut minister, iam incipit docere ut magister. Ideo et vestimenta resumit, audientiam petit: propter quod dicit: Postquam ergo lavit pedes eorum, accepit vestimenta sua, quae scilicet deposuerat, ut serviret: et cum recubuisset, iterum dicit eis: Scitis, quid fecerim vobis? Facit eos sollicitos ad attendendum, quia debet docere ut Magister: et est doctrina sua, ut ipsi imitentur: propterea dicit:

17. (Vers. 13.). Vos vocalis me Magister et Domine, et bene dicitis: sum etenim. Est enim Magister; Matthaei vigesimo tertio :" Unus est Magister vester, Christus". Est etiam Dominus, unde David vocabat eum Dominum suum in Psalmo: " Dixit Dominus Domino meo: Sede a dextris meis ".

18. (Vers. 14.). Si ergo ego lavi pedes vestros, Dominus et Magister: et vos debetis alter alterius lavare pedes: ad Philippenses secundo : " In humilitate superiores sibi invicem arbitrantes "; et post: " Hoc sentite in vobis, quod et in Christo Iesu " etc. Et ratio huios subditur: quia hoc fecit ad se imitandum. Fecit enim miracula, quae non possumus imitari , quia non fecit in exemplum, sed in potentiae indicium: fecit opera humilia ad imitandum, ut hic: unde:

19. (Vers. 15.). Exemplum dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita et vos faciatis:

Matthaei undecimo: " Discite a me, quia mitis sum et humilis corde ". Et quod in operibus humilitatis sit imitandus, ostendit tali ratione: quia non est servus maior domino suo: ergo si dominus non dedignatur humiliari, multo minus servus. Et hoc est quod dicit:

20. (Vers. 16.). Amen, amen dico vobis, tanquam verum et certum: Non est servus maior domino suo, neque apostolus maior est eo qui misit illum; Matthaei decimo " Non est discipulus super magistrum ", et infra decimo quinto: "Nec servus maior domino suo ". Et ideo omnes servi Christi debent conservis servire ; ideo consuetudo est Papae, ut scribat se servum servorum Dei. Unde Chrysostomus : " Ubi sunt qui despiciunt conservos? Ubi sunt qui honores expetunt ? Proditoris pedes lavit Dominus et sacrilegi et furis tempore proditionis: et tu magna sapis et in sublime erigeris 1

21. (Vers. 17.). Si haec scitis etc. Hic secundo hortatur ad imitandum consideratione magnitudinis praemii: quia qui hoc facit beatus erit. Propter quod dicit: Si haec scitis, beati eritis, si feceritis ea, non si tantum scitis, immo etiam si facitis: Iacobi primo : "Qui factor est operis, hic beatus in facto suo erit"; Matthaei quinto: " Qui solverit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines, minimus vocabitur in regno caelorum". Et post: "Qui autem fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur in regno caelorum ". Et quia promiserat eis beatitudinem: ne credas, eam proditori promisisse, subdit:

22. (Vers. 18.). Non de omnibus dico, scilicet quod beati eritis, sed de electis: unde ait: Ego scio quos elegerim; Matthaei vigesimo: " Multi sunt vocati, pauci vero electi"; secundae ad Timotheum secundo: " Novit Dominus qui sunt eius "; unde quod dixi: " Beati eritis ", de aliquibus vestrum et pluribus est intelligendum. Sed ut impleaturScriptura: Qui manducat mecum panem, id est socius commensalis, levabit calcaneum suum contra me in Psalmo: secundum aliam translationem: "Homo pacis meae, in quo speravi, qui edebat panes meos magnificavit super me supplantationem". Levare autem calcaneum, ut dicit Chrysostomus , est levare caicitralionem, dolum et fraudem et occultationem insidiarum. Et loquitur per similitudinem: sicut homo, quando vult conculcare rem, levat calcaneum super eam: sic Iudas conculcavit Christum. Et hoc dicebat de Iuda, non eum accusando, sed discipulos instruendo, ne crederent eum traditum ut hominem purum. Propterea subdit:

23. (Vers. 19.). Amodo dico vobis, priusquam fiat: ut, cum factum fuerit, credatis, quia ego sum, scilicet Deus, qui scio omnia, antequam fiant: Ecclesiastici vigesimo tertio: "Domino Deo, antequam crearentur, omnia sunt agnita " etc.

24. (Vers. 20.). Amen, amen dico vobis. Hic tertio hortatur ad imitandum se in honore servorum suorum consideratione magnitudinis meriti. Magnum enim meritum habet qui Dominum honorat, et ipse Dominus honorem factum servo reputat suum: et ita magnum meritum habet qui honorat Christi servum. Propterea dicit: Qui accipit, si quem misero, me accipit, id est, qui honorat missum honorat me mittentem; Matthaei vigesimo quinto : " Quamdiu uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis ". Et qui accipit me accipit eum qui misit me, id est, qui honorat Filium honorat Patrem, qui misit eum; Matthaei decimo dicitur simile: " Qui vos recipit me recipit, et qui me recipit recipit eum qui me misit". Et ex hoc arguitur, quod sicut est magna transgressio Deum despicere, et magnum meritum ipsum honorare: sic etiam in servis Dei.