QUAESTIONES.

23. Quaest. I. Sed quaeritur hic primo de hoc quod dicit: Nemo ex vobis interrogat me: Quo vadis?

Contra : Supra decimo tertio : Dicit ei Petrus: Domine, quo vadis?

Respondeo: Dicendum, quod Dominus ibat ad ignominiam passionis, ibat ad gloriam resurrectionis: et cum prius loqueretur, quod iret ad passionem, quaesivit Petrus: Quo vadis ? Sed modo vult eis dicere, quod vadit ad gloriam resurrectionis: unde: Vado ad eum qui misit me. Et ipsi tantum turbati erant de itinere ad passionem, quod nihil cogitabant de gloria. Ideo de hae non quaerebant; sed Dominus volebat, quod quaererent, ut ipsos consolaretur .

24. Quaest, II. Item quaeritur de hoc quod dicit : Si non abiero, Paracletus non veniet ad vos.

Videtur ex hoc, quod Christus non fuerit omnipotens, quia Spiritum non poterat dare, nisi personaliter iret.

Si tu dicas, quod hoc non fuit propter Christi impotentiam, sed propter discipulorum ineptitudinem ; contra hoc est, quia Christi praesentia potius disponebat ad gratiam, quam impediret: quod patet, quia ante adventum Christi non fuit tempus gratiae, sed post. Respondetur, quod impediebantur, quia carnaliter ipsum amabant ; sed hoc nihil est, quia in illo amore non peccabant: ergo non repugnabat gratiae, unde simul manebat cum caritate. Si tu dicas, quod non repugnat ut inf compossibile, sed tamen ut impediens: hoc nihil est,

quia, quando aliquis amat aliquem sensibiliter et spiritualiter, ferventius diligit, quia dilectio naturalis intendit spiritualem.

Respondeo: Dicendum, quod triplici ex causa non fuit datus Spiritus sanctus ante ascensum Christi.

. Una ratio est es parte suscipientium, quia, consolati sensibiliter praesentia corporali Christi, non desiderabant aliam consolationem. Deus autem non vult dona sua contemni, et ideo non dat nisi merentibus:

ideo oportuit, Christum ab eis separari . Alia ratio ex parte mittentis, quia non decet, miserum dotare suos servitores, nisi ipse appareat gloriosus: ideo dicitur supra septimo : Spiritus nondum erat datus, quia Iesus nondum erat glorificatus.

Tertia ratio est ex parte utriusque, quia adhuc manebant inimicitiae inter nos et Deum; et ideo primo oportuit fieri reconciliationem quam Spiritus sancti donationem. Ideo prius oportuit Christum pati, quam Spiritum sanctum mitti.

23. Quaest. III. Item quaeritur de hoc quod dicit, quod cum venerit Spiritus, docebit vos omnem veritatem.

1. Primo videtur male dicere, quod docebit: quia docere est actus sapientiae, et sapientia appropriatur Filio, non Spiritui sancto .

2. Item, quomodo docebit omnem veritatem? Secundum hoc videtur, quod Apostoli sciverunt geometriam et omnes artes: et illud falsum est, quia etiam male sciebant grammaticam: unde Apostolus dicebat: Etsi imperitus sum sermone, non tamen scientia, secundae ad Corinthios undecimo .

Respondeo: Dicendum, quod docere totius Trinitatis est, tamen aliquando tribuitur Filio, aliquando Spiritui sancto: quia duplex est cognitio, scilicet speculationis, et haec attribuitur Filio; et experientiae et devotionis , et haec attribuitur unctioni Spiritus sancti: et de hac loquitur hic.

2. Et per hoc patet solatio ad sequens. Intelligit enim non de omni veritate simpliciter, sed secundum pietatem ; et haec est veritas necessaria ad salutem, quam plene cognoverunt Apostoli.

Vel dicendum, quod non intelligit hoc, secundum quod omnis distribuit pro singulis generum, sed pro generibus singulorum ; est enim veritas doctrinae, vitas et iustitiae, et has docuit. De veritate doctrinae; Matthaei vigesimo secundo : Magister, scimus, quia verax es et viam Dei in veritate doces. De veritate vitae; Isaiae trigesimo octavo: Memento, Domine, quomodo ambulaverim coram te in veritate.

De veritate iustitiae; Proverbiorum decimo octavo: Accipere personam in iudicio non est bonum, ut declines a veritate iudicii .

26. Quaest. IV. Quaeritur de hoc quod dicit: De meo accipiet.

1. Videtur falsum: quia, si Spiritus sanctus est Deus: et Deus nihil novum potest habere: ergo nihil amplius potest accipere. Quid est ergo, quod dicit: De meo accipiet ?

2. Item quaeritur de ratione Domini: Propterea inquit, dixi: De meo accipiet, quia omnia, quae habet Pater, mea sunt.

Aut omnia distribuit pro essentialibus, aut pro proprietatibus: si pro proprietatibus, falsam est, quia Filios non habet innascibilitatem. Si pro essentialibus: sed ex hoc non sequitur, quodsi Spiritus sanctus procedat a Patre, quod propter hoc procedat a Filio, quia procedere est personale: per eandem rationem posset dicere Spiritus sanctus de Filio: De meo accipiet, quia omnia, quae habet Pater, habet Spiritus sanctus .

Ad haec respondent Graeci, quod duplex est

Spiritus sancti processio, aeterna scilicet et temporalis: quantum ad aeternam a solo Patre procedit, et sic accipit a Patre et non a Filio: quantum ad temporalem a Filio procedit: in cuius rei testimonium dicitur: accipiet, quia temporaliter procedit. Et rationem erroris sui accipiunt ab hoc sermone Domini: quia Dominus aliquando dicit, quod mittet Spiritum sanctum, sed nunquam dicit, quod a se

procedat, semper, quod a Patre .

Sed tamen, salva pace sua, nihil dicunt, quia, sicut patet ex hac littera, Spiritus sanctus accipit a Filio. Quid accipit? Quidquid accipiat, hoc non est alterum quam ipse, cum summe simplex sit: ergo si se accipit, quomodo potest accipere ex tempore et non esse temporalis ?

Propterea dicendum, quod Spiritus sanctus procedit a Filio aeternaliter et temporaliter mittitur in creaturam .

1. Quod ergo dicitur accipiet, respondetur in Glossa : " Quod aeternitas comprehendit omne tempus propter diversas proprietates; unde de futuro dicitur accipiet, non quia novum accipiat, sed quia non desinit ". Dicendum tamen, quod accipiet idem est, ac si diceret: se accepisse monstrabit.

2. Ad aliud dicendum, quod illa non est ratio cogens, quare Spiritus sanctas procedat a Filio: sed illa est ratio dicti, scilicet quomodo dixerat: De meo accipiet, non quia de proprio, excludendo Patrem, sed quia simul cum Patre . Unde ea ratione dictam est, qua dicitur: Omnia, quae habet Pater, mea sunt.

Secundo consolatur discipulos ex suae visitationis promissione.

27. Modicum, et iam non videbitis me. Haec est secunda pars capitali, in qua consolatur eos ex suae visitationis promissione , et procedit in hac parte secundum hunc modum. Primo ponitur visitationis Christi promissio; secundo, discipulorum dubitatio: tertio vero, dubietatis explanatio; quarto, exemplificatio: quinto vero, exempli adaptatio.

(Vers. 16.). Visitationem igitur primo promittit post recessum: propterea dicit: Modicum, et iam non videbitis me, quia recedam a vobis scilicet: et iterum modicum, et videbitis me, quia statim post passionem visitaturus erat eos: unde modicum erat usque ad passionem, in qua debebat non videri; et modicum a passione usque ad resurrectionem, in qua debebat apparere; Isaiae quinquagesimo quarto : " Ad punctum et in modico dereliqui te, et in miserationibus magnis congregabo te ". Et rationem, quare non essent eum visuri, reddit: Quia vado ad Patrem .

Aliter exponitur de visione per gloriam, ut sit sensus, quod modicam tempus erat usque ad recessum Christi et ascensum ad Patrem, et iterum modicum usque ad adventum eius ad eos, ut assumat in gloriam ; unde supra decimo quarto : " Et si abiero et praeparavero vobis locum, iterum venio et accipiam vos ad me ipsum, ut ubi sum ego, et vos sitis".

28. (Vers. 17.). Dixerunt ergo ex discipulis eius etc. Tangitur hic secundum, scilicet discipulorum dubitatio, quae procedebat ex hoc quod dixerat: in modico non videndus et videndus: propter quod dicit: Dixerunt ergo ex discipulis eius ad inuicem: Quid est hoc quod dicit nobis: Modicum, et non videbitis me: et iterum modicum, et videbitis met De hoc dubitant primo, quia videtur dicere duo contradictorie opposita: et de alio dubitant, scilicet quo iret: unde: et quia vado ad Patrem? Nesciebant enim, quomodo intelligeret hoc ; dubitabant de significatione verbi.

29. (Vers. 18.). Dicebant ergo: Quid est hoc quod dicit nobis: Modicum? Nescimus, quid loquitur. Nesciebant, quid per hoc volebat dicere: parvum habebant adhuc discipuli intellectum: unde increpavit eos Dominus Matthaei decimo quinto : "Adhuc et vos sine intellectu estis "?

30. (Vers. 19.). Cognovit autem Jesus. Hic tangitur tertium, scilicet dubietatis amotio, quae facta est per Magistrum ante inquisitionem discipulorum: propter quod dicit: Cognovit Iesus, quia volebant eum interrogare etc: Ecclesiastici vigesimo tertio : " Oculi Domini multo plus lucidiores super solem, circumspicientes omnes vias hominum et profundum abyssi et hominum corda intuentes in absconditas partes "; et Ecclesiastici decimo sexto: "Omne cor intelligitur ab illo: et vias illius quis intelligit "? Et praevenit ipsorum dubitationem sive interrogationem, et dixit eis: De hoc quaeritis inter vos, quia dixi vobis : Modicum, et non videbitis me: et iterum modicum, et videbitis me. Huic dubitationi satisfacit ostendens duplex tempus, scilicet tribulationis et consolationis, et propter unum dictum esse: Non videbitis, et propter aliud videbitis. Et propter hoc non fuit contradictio, quia non refertur ad idem tempus, sed propter diversa tempora bis dictum est modicum. Propterea dicit:

31. (Vers. 20.). Amen, amen dico vobis: Quia plorabitis et flebitis vos: plorabitis exterius, flebitis interius, pro tempore, in quo me non videbitis: et ideo beati; Lucae sexto : " Beati, qui nunc fletis, quia ridebitis ". Mundus autem gaudebit, vos vero contristabimini. Mundus gaudet: Iob vigesimo primo: (Gaudent ad sonitum tympani ". Sed boni tristantur; primae Petri primo: " Modicum nunc si oportet contristari in variis tentationibus ". Sed tristitia vestra vertetur in gaudium, et ideo dictum est: Modicum, et videbitis me; Tobiae tertio :"Post lacrymationem et fletum exsultationem infundis ". Ideo dicitur Ecclesiastae septimo: " Cor stultorum, ubi laetitia; cor sapientium, ubi tristitia est ".

32. (Vers. 21.). Mulier, cum parit. Tangitur hic quartum, scilicet exemplificatio. Et exemplificatio est de hoc, quomodo cito et in modico tempore tristitia convertetur in gaudium: et est exemplum de muliere parturiente, quae, cum parit, tristatur, quamvis bonum faciat: sed cum peperit, gaudet statim. Propterea dicit: Mulier, cum parit, tristitiam habet, quia venit hora eius, scilicet pariendi, quam adhuc vellet differri prae dolore; quia vehemens dolor est in parturitione; Isaiae decimo tertio : " Quasi parturiens dolebunt "; et primae ad Thessalonicenses quinto: " Et sicut dolor in utero habenti, et non effugient". Cum autem peperitpuerum, iam non meminit pressurae propter gaudium, quia natus est homo in mundum; prae gaudio, quod habet de prole: Genesis vigesimo primo: " Risum fecit mihi Dominus: quicumque audierit, corridebit mihi", dixit Sara.

33. (Vers. 22.). Et vos igitur. Hic est exempli adaptatio, quod ipsi tristabuntur similiter in Christi passione, sed gavisuri erant in eius glorificatione sive resurrectione: propter quod dicit: Et vos igitur nunc quidem tristitiam habetis, et hoc de recessu sponsi; Matthaei nono : " Venient dies, quando ab eis auferetur sponsus: et tunc lugebunt". Sed ista tristitia modicum durabit: ideo dicit: Iterum videbo vos, et gaudebit cor vestrum: infra vigesimo:"Gavisi sunt discipuli, viso Domino ". Et hoc non ad tempus, sed in aeternum; ideo dicit: Et gaudium

vestrum nemo tollet a vobis: quia Christus, qui erat ipsorum gaudium, " resurgens a mortuis, iam non moritur"; Apocalypsis septimo: " Absterget Deus omnem lacrymam ab oculis Sanctorum " etc. Et tunc erunt terminatae quaestiones vestrae nec turbabunt vos, ut modo: ideo dicit:

34. (Vers. 23.). Et in illo die me non rogabitis quidquam, id est, non interrogabitis. Si hoc refertur ad diem gloriae, verum est, quia tunc omnia videbunt clare; Isaiae quinquagesimo quarto: " Ponam omnes filios tuos doctos a Domino ". Si autem intelligatur post glorificationem Christi, adhuc verum est: quia tunc habuerunt internum doctorem, iuxta illud quod dictum est supra eodem : " Cum venerit ille Spiritus veritatis, docebit vos omnem venialem "; et: " Unctio docebit vos de omnibus ".

Vel: non rogabitis, quia non indigebitis, sed eritis beati, quibus ad votum cuncta succedunt.