QUAESTIONES.

30. Quaest. I. Sed quaeritur primo de eo quod dicit: Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem etc. ; quia dictum est supra , quod aliqui homines sunt tenebrae: ergo non omnes illuminat.

Si tu dicas: quantum in se est: ergo si voluntati eius nullus resistere potest , necesse est, omnes illuminari.

Ad hoc respondet Augustinus sic: "Illuminat omnem, scilicet qui illuminatur, quia nullus illuminatur nisi per ipsum ". Exemplum de magistro docente pueros.

Beda respondet, quod illud intelligitur de lumine naturae, non gratiae ; et quilibet habet signatum lumen vultus Dei.

Chrysostomus vero exponit: quia paratus est illuminare; sed non omnes illuminantur, quia sibi claudunt viam luminis. Exemplum de caeco existente in sole.

Quod tu obiicis: si vult, facit: dicendum, quod . absolute non vult illuminare nisi eos qui volunt ; sed voluntate conditionali omnes vult illuminari, sicut omnes homines salvos fieri .

31. Quaest. II. Quaeritur de hoc quod dicit: In propria venit.

1. Si enim eius est venire, cuius est abesse: et Deus nusquam abest: ergo non venit.

2. Item, si Deus potest omnia ubique, ergo non indiget propter aliquid venire: ergo si non venisset, idem facere potuisset.

Ad hoc respondet Beda : " In mundo erat per

Divinitatem, in mundum venit per incarnationem.

Venire quippe vel abire est humanitatis: sed manere

Divinitatis"; unde sensus est: Venit, id est, visibilis apparuit.

Quod tu quaeris: quae necessitas veniendi? Respondeo : Non propter se, sed propter nos; et hoc bene innuit Evangelista: quia non cognoscebat mundus sublimitatem, apparuit in humilitate et humanitate.

32. Quaest. III. Item quaeritur de hoc quod dicit: Dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt etc.

Contra : 1. Augustinus de Praedestinatione Sanctorum : " Posse credere naturae est": ergo a natura habent hanc potestatem, non ergo datam a Christo.

2. Item, quare magis dicit de credentibus quam de amantibus, vel aliis?

Respondeo: Dicendum, quod est posse perfectum et activum, et hoc dicitur posse potestatis ; et est posse imperfectum et passivum. et hoc dicitur possibilitatis . Primum posse non est nisi per gratiam , et de illo loquitur hic ; ideo dicit: Dedit eis potestatem. De alio loquitur Augustinus.

2. Quod quaerit: quare magis fidei? Responsio est: quia fides est prima virtutum et fundamentum , ideo ei attribuit ut januae.

33. Quaest. IV. Item quaeritur de hoc quod dicit : Verbum caro factum est. Hic dicuntur tria verba, et quaestio est: quare magis dixit verbum quam lux, cum descriptum sit Verbum et sub ratione verbi et sub ratione lucis?

Si tu dicas, quod lux est communis tribus personis, verbum soli Filio , qui solus est incarnatus; tunc est quaestio: quare non dixit Filius? Et quare solus Filius est incarnatus, cum divina bonitas sit summe communicativa in qualibet hypostasum ?

Respondeo ad hoc, quod solus Filius est incarnatus sumitur ratio ex parte nativitatis, operis et effectus. Ratione nativitatis: quia filius Virginis, et non debuit filius alii personae attribui. Ratione operis: quia recreatio, et per ipsum est recreatio , per quem creatio. Ex parte effectus : quia nos fecit filios et coheredes, per Filium naturalem debemus in hereditatem et filiationem induci .

Magis autem dixit verbum quam filius, ut excludat intellectum carnalem et manifestet spiritualem. Filius enim carnaliter est generatus in creaturis, sed verbum spiritualem habet generationem. Manifestat spiritualem, quia, sicut dicit Augustinus , verbum induit vocem et non transit in vocem ; sic Verbum aeternum induit carnem.

34. Quaest. V. Item quaeritur de hoc quod dicit: Factum est caro; quia aut est sensus: factum est caro, id est mutatum in carnem: aut factum caro, id est factum, ut sit caro. Neuter intellectus sanus est. Si tu dicas, quod synecdochica est constructio, et caro ibi tantum valet quantum homo ; unde factum caro, id est homo; tunc quaeritur: quare magis voluit humanitatem intelligi per carnem quam per animam, cum anima sit nobilior pars ? Et quare usus est hac locutione figurativa, cum posset uti propria?

Respondeo: Dicendum, quod illa unio fuit ad nostram eruditionem et nostram salutem: et eruditio fuit, quia visibilis: et liberatio, quia passibilis: et caro dicit partem visibilem et maxime passibilem : ideo etc.

Secundo, de ipsa incarnatione quoad eius manifestationem dupliciter.

35. Et vidimus gloriam eius. Supra determinata est Verbi incarnatio; in hac parte determinatur incarnati Verbi cognitio sive manifestatio. Habet autem haec pars duas, quia primo agit de manifestatione eius in generali: secundo vero, in speciali, ibi : Et hoc est testimonium Ioannis etc.

Prima, de manifestatione Verbi incarnati in generali.

Prima pars habet duas, quia primo tangitur ipsius Verbi incarnati cognitio: secundo vero, cognitionis ratio, ibi : Ioannes testimonium perhibet etc.

Cognitio vero Verbi incarnati, quam habuerunt Apostoli et credentes, fuit quantum ad utramque naturam ; in quorum persona dicit Evangelista: Et vidimus gloriam eius, id est, cognovimus ; gloriam.

scilicet quantum ad Divinitatem. Propterea dicit: Gloriam quasi Unigeniti a Patre: de qua gloria secundae Petri primo : " Accepit a Deo Patre honorem et gloriam, voce delapsa ad eum a magnifica gloria: Hic est Filius meus dilectus". Quantum vero ad humanitatem dicitur plenum gratiae et ve. ritatis, id est, vidimus, supple: eum,plenum gratiae et veritatis, vere plenum, quia in ipso, sicut dicitur ad Colossenses secundo , " omnis plenitudo Divinitatis corporaliter inhabitat"; plenum gratias, ad exhaurienda peccata: plenum veritatis, ad implenda promissa: Ecclesiastici vigesimo quarto: "In me omnis gratia vitae et veritatis ". Et notandum, quod hoc quod dicit: quasi Unigeniti non est nota comparationis vel similitudinis, sed expressionis .

36. Ioannes testimonium. Postquam posita est cognitio, ponitur hic cognoscendi ratio. Nam triplex fuit in eis ratio cognoscendi: prima, per testimonium: secunda, per singularem effectum: tertia, per singulare documentum.

(Vers. 15.). Prima ergo ratio cognoscendi fuit per testimonium authenticum, scilicet personae authenticae, Ioannis videlicet, qui sanctus fuit ex utero matris. Propterea dicit: Ioannes testimonium perhibet de ipso; Proverbiorum decimo quarto : " Testis fidelis non mentitur ". Et clamat, Ioannes aperte et secare, secundum illud Isaiae quinquagesimo octavo: "Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vocem tuam"; dicens: Qui post me venit ante me factus est: ideo dignior me secundum humanam naturam effectus; ad Ephesios primo : " Omnia subiecit sub pedibus eius et ipsum dedit caput supra omnem Ecclesiam". Et ratio huius est: quia prior me erat, scilicet secundum Divinitatem; infra octavo: " Amen, amen dico vobis, antequam Abraham fieret, ego sum "; et sic prior Ioanne.

37. (Vers. 16.). Et de plenitudine eius. Tangitur hic secunda ratio cognoscendi, quod Christos erat Dei Filius, scilicet propter singularem effectum, et iste fuit collatio gratiae. Propterea dicit: Et de plenitudine, quasi dicat: vere cognovimus eum plenum; quia de plenitudine eius nos omnes accepimus orationi pro gratia, gratiam scilicet retributionis pro gratia iustificationis, vel e converso gratiam iustificationis accepimus pro obtinenda gratia retributionis, quae recte dicitur gratia, quia, sicut dicit Angustinus , " nihil Deus in nobis praeter sua dona coronat"; ad Romanos sexto: " Stipendia peccati mors: gratia autem Dei, vita aelema"; et Zachariae quarto: " Exaequabit gratiam gratiae ". Et quod iste effectus sit singularis Christi, ostendit:

38. (Vers. 17.). Quia Lex per Moysen data est, quae tantum promisit gratiam et veritatem et non dedit: quia, ad Hebraeos septimo , "Lex neminem ad perfectum duxit". Sed quod Lex promisit Christus exhibuit: ideo dicit: Gratia et veritas per Iesum Christum facta est, id est donata. Propterea clamat Apostolus ad Romanos septimo : Infelix ego homo ! quis me liberabit de corpore mortis huios ? Gratia Dei per Iesum Christum ", non lex Moysaica.

39. (Vers. 18.). Deum nemo vidit unquam. Tangitur hic tertia ratio cognoscendi, quae scilicet est singulare documentum; quia Christus solus de Deo potuit docere et docuit certitudinaliter et aperte, quia solus vidit ; ideo dicit: Deum nemo vidit unquam; primae ad Timotheum ultimo : " Lucem habitat inaccessibilem "; et Exodi trigesimo tertio: "Non videbit me homo et vivet ".

40. Nisi Unigenitus . Aliqui libri habent: sed Unigenitus: utraque littera bona. Nemo vidit nisi Unigenitus debet construi cum praecedenti verbo: si est ibi sed, debet construi cum sequenti: Sed Unigenitus, qui, est in sinu Patris, ipse enarravit. In sinu Patris, quia ab ipso genitus non recedit ab ipso; infra tertio : " Nemo ascendit in caelum, nisi qui de caelo descendit, Filius hominis, qui est in caelo ". Ipse enarravit, quia vidit; infra tertio : " Quod scimus loquimur, et quod vidimus testamur "; ad Hebraeos primo: " Novissime diebus istis locutus est nobis in Filio, quem constituit heredem universorum, per quem fecit et saecula ".