QUAESTIONES.

31. Quaest. I. Sed quaeritur hic: cum praeceptum de Sabbato sit praeceptum de prima tabula, in quibus, sicut dicit Bernardus , non potest Deus dispensare: videtur, quod Dominus male fecerit solvendo Sabbatum.

Si dicas, quod in praecepto est aliquid morale et aliquid caeremoniale: et secundum quod morale spectat ad primam tabulam, et sic non solvit: secundum quod caeremoniale non spectat ad Decalogum, et sic solvit ;

Tunc 1. est quaestio: quid est in eo morale, et quid caeremoniale?

2. Item est quaestio: quare praeceptum tertium magis habet secum annexam observantiam caeremonialem quam aliquod aliud mandatum decalogi?

Et videtur, quod non deberet ei admisceri, sicut nec umbra veritati.

Respondeo: Dicendum, quod, sicut dictum est, mandatum de Sabbato aliquid habet morale, habet etiam aliquid caeremoniale: et ideo in Lege non tantum ponitur inter moralia, sed etiam inter caeremonialia.

1. Quod ergo quaerit, quid sit in eo morale et caeremoniale ; dico, quod in mandato illo praecipitur homo vacare Deo, ut templum illius fiat per dilectionem, et hoc est morale. Ulterius est ibi significatio diei, et praeter hoc quietatio ab omnibus operibus servilibus; et ista duo sunt caeremonialia .

2. Quod quaeritur: quare magis habet coniunctam caeremoniam? respondet Augustinus, ad Ianuarium , quod est praeceptum dilectionis, quia tertium praeceptum respicit tertiam in Trinitate personam, et praecipitur ibi dilectio. Ut ergo ostendatur, quod omnia caeremonialia sunt referenda ad dilectionem Dei et proximi et ad illum finem exponenda: ideo dilectionis mandato observantiam caeremonialem adiunxit. - Alia ratio potest reddi, quod in dilectionis mandato mandata cetera diriguntur et implentur . .

Rursus, in vacando Deo et considerando legem divinam diligens efficitur homo in eiusmodi observantia legis. Quia ergo in hoc mandato praecipitur dilectio et Deo vacatio, omnium mandatorum observantia pendet ex hoc: et ideo, hoc neglecto et in oblivionem tradito, cetera negligerentur. Ideo, ne oblivioni traderetur, significavit Dominus diem: ne etiam ob alia negligerelur, ab omnibus aliis cessare praecepit: et hoc caeremoniale.

32. Quaest. II. Item quaeritur, utrum Dominus mandatum de Sabbato solverit quantum ad observantiam caeremonialem.

Quod non, videtur: quia non prohibetur ibi nisi opus servile, et Dominus nullum opus servile in eo faciebat; unde Lucae decimo quarto Dominus ostendit, quod non solvit.

Quod autem solverit, videtur: quia ludaei propter hoc eum persequebantur.

Respondeo : Dicendum, quod observatio eius quod erat caeremoniale in Sabbato, triplex erat, scilicet spiritualis, litteralis et consuetudinalis. Spiritualem non solvit nec solvere potuit, sed implevit: litteralem solvere potuit, non tamen solvit, quia nullum opus servile fecit consuetudinalem solvit et solvi praecepit: solvit, quando fecit lutum ex sputo , solvi praecepit, quando grabatum praecepit sustolli. Hoc enim non erat contra observantiam litteralem, sed consuetudinalem et superinductam.

33. Quaest. III. Item obiicitur de hoc quod dicit Evangelista, quod Iudaei persequebantur Iesum, quia haec faciebat in Sabbato: si Dominos aeque bene hoc facere poterat in aliis diebus, ut in Sabbato: videtur, quod Dominus ipse sibi persecutionem excitaverit Iudaeorum nulla causa opportuna.

Respondeo: Dicendum, quod ratio hnius fuit doctrinae veritas . Quia enim observantiae caeremoniales debebant in Christi adventu cessare, ipse qui magister fuit veritatis, debuit hoc docere et par suam vitam ostendere, ut apud nos veritas Evangelii remaneret.

Secunda ratio fuit divini iudicii severitas: quia, sicut dicitur infra nono , in iudicium ego veni in mundum etc. Quia ergo ex hoc mali excaecabantur ad procurandam Christi mortem, quae fuit nostra salus: boni vero illuminabantur ad credendum, eum esse qui Legem dederat et solvere poterat: ideo etc.

Tertia ratio communis necessitas, quia tunc pauperes et simplices conveniebant ad synagogas, quos debebat Dominus attrahere per miracula.

34. Quaest. IV. Item quaeritur de hoc quod Dominus respondit: Pater meus usque modo operatur , et ego operor.

Contra: Genesis secundo : Requievit Deus ab omni opere, quod patrarat: ergo videtur, quod sit ibi contradictio.

Respondeo: Dicendum, quod est opus primae conditionis, et hoc consistit in creatione eorum quae spectant ad complementum universi et includit in se creationem, distinctionem et ornatum: et hoc perfectum fuit in sex diebus. Ab hoc opere Deos requievit. Aliud est opus conservationis et quia res non possunt conservari in se ipsis, quia natae sunt per naturam corrumpi; consistit hoc opus in transmutatione et propagatione et animarum creatione: et hoc opere operatur Deus et cooperatur naturae cooperanti. Et de hoc opere intelligit hic, a quo non cessat in Sabbato .

35. Respondit itaque Iesus etc. Supra descripta est miraculosa curatio et eius calumniatio: hic incipit tertia pars capituli, in qua determinatur calumniationis confutatio. Confutat enim Dominus Iudaeos ipsum calumniantes de opere curationis: et hoc ostendendo suam in operando omnipotentem potentiam.

Et dividitur haec pars in duas, quia primo ostenditur eius potentia et declaratur in generali: secundo vero, in speciali, ibi : Amen, amen dico vobis, quia qui verbum meum audit.

Filii igitur Dei potentia hoc ordine declaratur et manifestatur. Primo notatur potestatis origo: secundo, potentiae magnitudo: tertio, magnitudinis declaratio: quarto vero, declaranda ratio.

36. (Vers. 18. 19.). Primo igitur notatur potentiae Filii Dei origo. Dicit enim Filius Dei, quod a se ipso non habet potentiam operandi, sed a Patre. Propterea dicit: Respondit itaque Iesus et dixit eis, scilicet Iudaeis persequentibus et calumniantibus: Amen amen dico vobis, id est vere et certitudinaliter non potest Filius a se facere quidquam. Sicut enim non habet esse a se, sed a Patre: sic nec operari a se, sed a Patre: infra octavo : " A me ipso facio nihil". Nisi quod viderit Patrem suum facientem, id est, solum hoc potest, quod a Patre potente accepit, ut posset: infra octavo: " Ego quae vidi apud Patrem meum, haec loquor". Et ita, quidquid potest, a Patre potest, et nihil aliud potest, nisi quod a Patre accepit, ut posset.

37. Quaecumque enim etc. Tangitur hic secundum, scilicet potentiae magnitudo, in hoc, quod quamvis Filius accipiat posse a Patre, tamen ita magnum posse habet, ut Pater. Ideo dicit: Quaecumque enim: bene dixi, quod Filius facit " quod videt Patrem facientem "; quaecumque enim ille facit , haec et similiter Filius facit: similiter, uniformiter et concordi Ier: similiter, quia aeque potenter. Unde ad Colossenses primo de Filio dicitur: "Omnia per ipsum et in ipso creata sunt"; quia, sicut dicitur supra primo, " sine ipso factum est nihil". Et ratio indivisionis in opere est indivisio in essentia et in dilectione. Ideo dicit:

38. (Vers. 20.). Pater enim diligit Filium. Bene dixi, quod Filius potest omnia facere, quae et Pater: Pater enim diligit Filium. Ideo summe diligit, quia summe unum: infra decimo : " Ego et Pater Unum sumus ": et quia summe unum, ideo omnia communicat Filio: ideo subdit: Et omnia demonstrat ei, quae ipse facit: omnia demonstrat, id est, omnis operationis potentiam communicat. Et huios communicationis ratio est unitas et dilectio: supra tertio : " Pater diligit Filium et omnia dedit in manu eius ".

39. Et maiora his etc. Tangitur hic tertium, scilicet magnitudinis potentiae declaratio, quae fit per magnitudinem operum, quae Dominus Iudaeis ostensurus erat per Filium. Ideo dicit: Et maiora his, supple: quae vobis ostensa sunt, demonstrabit ei opera,

id est, per eum demonstrabit vobis, ut vos miremini, prae magnitudine, supple: infra decimo " Multa bona opera ostendi vobis". Et quae sint ista opera, ostendit: quia suscitatio mortuorum. Unde dicit:

40. (Vers. 21.). Sicut enim Pater suscitat mortuos et vivificat, per potentiam omnipotentem: sic et Filius quos vult vivificat, per potentiam ei aequalem: infra undecimo habetur de Lazari suscitatione in corpore, et de suscitatione in anima dicitur: " Ego sum resurrectio et vita: qui credit in me, etiamsi mortuus fuerit, vivet ". Exemplum suscitationis corporalis habetur similiter Lucae septimo.

41. (Vers. 22.). Neque enim Pater iudicat quemquam. Tangitur hic quartum, scilicet declarandi potentiam ratio: quare scilicet Deus potentiam suam declarat in Filio et per Filium. Ut ostendat eum sibi aequalem et aeque honorandum: et ideo tribuit Filio iudicium. Propter quod dicit: Neque enim Pater: bene dixi , quod " maiora his demonstrabit opera, ut vos miremini ", quia etiam propter hoc iudicium tribuit. Ideo dicit: Neque enim Pater iudicat quemquam, in iudicio scilicet apparendo, sed omne iudicium dedit Filio: Actuum decimo: "Ipse est constitutus a Deo iudex vivorum et mortuorum ". Et ratio huius redditur Filii honorificabo; unde dicit:

42. (Vers. 23.). Ut omnes honorificent Filium, sicut honorificant Patrem. De hoc Proverbiorum septimo : " Fili, honora Dominum, et valebis: praeter eum ne timueris alienum ". Filius Dei est honorandus et timendus ratione iudiciariae potestatis, quia " potest et animam et corpus perdere in gehennam", Matthaei decimo . Et ratio, quare vult Filium Pater honorari: quia honor Filii est Patris: ideo dicit: Qui non honorificat Filium non honorificat Patrem, qui misit illum: infra octavo: " Honorifico Patrem meum, et vos inhonorastis me". Augustinus : "Si minor crederetur Filius Patre, Pater inhonoraretur, quia vel invidus nollet genuisse aequalem, vel infirmus non posset".