Quaestiones.

41. Quaest. I. Sed quaeritur hic primo de hoc quod dicit: In peccatis vestris moriemini.

Videtur, quod revelaverit eis damnationem suam, ergo cogebat eos desperare: et secundum hoc videtur, quod aliquis possit esse praescius suae damnationis .

Sed hoc non videtur; quia scientia et revelatio donum est pietatis: ergo non cogit desperare.

Ad hoc respondetur tripliciter, quod hoc Dominus non dixit revelando, sed comminando: unde infra addit conditionem: nisi credideritis. Aliter dicendum, quod hoc Dominus non dixit hominibus qui ei fidem adhiberent; ideo non cogebat desperare; unde hoc non dixit credentibus, sed incredulis. Tertio modo dicitur, quod Dominus loquebatur multitudini: ideo generaliter accipiebatur verbum et nemo specialiter pro se .

42. Quaest. II. Item, cum principium dicat rationem emanationis, quae primo et principaliter convenit Patri: unde est hoc, quod Filius sibi appropriat ?

Respondeo : Dicendum, quod hoc nomen prin-cipium aliquando accipitur essentialiter, secundum quod dicit respectum ad creaturam, et sic tota Trinitas dicitur principium; aliquando notionaliter, et sic Pater et Filius sunt unum principium Spiritus sancti; aliquando personaliter, et sic principium dicit ipsam fontalem emanationem, quae reperitur in Patre. Et sic dicit Augustinus , quod " Pater est principium Divinitatis ".

Dicendum est igitur, quod hoc nomen principium secundum quod essentiale trahitur ad personam Filii dupliciter: uno modo per proprietatem generationis, et sic dicitur Filius principium de principio, id est genitum; alio modo per proprietatem Verbi, quia Filius est Verbum, et sic trahitur hic: Ego principium, qui et loquor vobis .

43. Quaest. III. Item quaeritur: cum veritas Filio approprietur, unde est hoc, quod Filius, de Patre loquens, sibi attribuit ?

Dicendum, quod verax dicitur, quia verba vera dicit. Quia ergo Pater dicit Filium, qui est Verbum verum, cui veritas appropriatur, verax ratione originis connolalae recte potest appropriari Patri .

44. Quaest. IV. Item quaeritur de hoc quod dicit, quod non reliquit me solum, quia quae placita sunt ei facio semper.

Contra: Matthaei vigesimo septimo dixit Filius in passione: Deus, Deus meus, ut quid me dereliquisti?

Respondeo: Dicendum, quod est derelictio d i-spensationis, probationis, permissionis, aeternae

damnationis. Prima, dispensationis, fuit Filium passioni exponere ob generis humani salutem . Secunda, probationis, est in iustis, sicut reliquit Dominus Iob in manu satan. Tertia est in peccantibus in praesenti. Quarta est in damnatis aeternaliter, quae est derelictio sine visitatione ulla. Verbum igitur Domini hic intelligitur de derelictione iracundiae, non de dispensatione divinae sapientiae .

45. Dicebat ergo Iesus etc. Ostensum est, quod sine doctrina et fide Christi est in peccato perpetuatio; ostenditur hic secundo, quod per doctrinam Christi est a servitute peccati liberatio. Et dividitur haec pars in tres partes: quia primo a servitute peccati per doctrinam Christi promittitur liberatio: secundo Iudaeorum evacuatur gloriatio, ibi : Scio, quia filii Abrahae estis ; tertio ostenditur Iudaeorum consequens indignatio, ibi: Responderunt Iudaei et dixerunt ei: Nonne bene dicimus nos?

Primo ergo per doctrinam Christi promittitur et ostenditur liberatio fieri hoc ordine: primo liberatio promittitur: secundo promissa a Iudaeis parvipenditur: tertio eis necessaria ostenditur.

46. (Vers. 31.). Promittitur ergo liberatio his qui in doctrina Christi permanent; propterea dicit: Dicebat ergo Iesus ad eos qui crediderunt ei ; et quia comminatione territi crediderunt, promissione alliciuntur, ut perseverent: unde dicit: Si vos permanseritis in sermone meo: infra decimo quinto : "Manete in me, et ego in vobis. Sicut palmes non potest ferre fructum a semetipso, nisi manserit in vite: sic nec vos, nisi in me manseritis "; non sicut illi, de quibus dicitur Lucae octavo: " Ad tempus credunt et in tempore tentationis recedunt "; hi non reportant fructum: sed vos, si permanseritis, vere discipuli mei eritis.

47. (Vers. 32.). Et voscognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. Tria dicit, quae faciunt hominem rectum. Primum est rectitudo affectus, et hoc notatur in discipulatu Christi: secundum, rectitudo intellectus, et hoc in cognitione veritatis: tertium, rectitudo effectus per liberationem a culpa, et hoc notatur in liberatione veritatis. Vel: discipuli eritis in via per imitationem: veritatem cognoscetis in animae beatificatione: et veritate liberabimini ab omni corruptione in animae et corporis felici unione: ad Romanos octavo : "Ipsa creatura liberabitur a servitute corruptionis in Ubertatem gloriae filiorum Dei ".

48. (Vers. 33.). Responderunt ei. Tangitur hic secundum, scilicet quomodo liberatio promissa a Iudaeis parvipenditur, quia ipsi se liberos reputabant; unde gloriantur de libertate et non curant de liberatione. Propterea dicunt ei: Semen Abrahae sumus et nemini servivimus unquam: et ita liberi sumus per naturam: quomodo tu dicis: Liberi eritis, quasi modo non simus liberi? Ideo dicebant se liberos, quia nati de Abraham per Isaac, qui filius fuit liberae, secundum quod dicitur ad Galatas quarto : " Eiice ancillam et filium eius "; dictum est de Agar: " non enim heres erit filius ancillae cum filio liberae ", et tractum est de Genesis vigesimo primo.

49. (Vers. 34.). Respondit eis Iesus. Tangitur hic tertium, quia necessitas liberationis ostenditur: et ostendit eos servos, et quod habent opus liberatione et quomodo liberantur.

Quod ergo sint servi spiritualiter, ostendit tali ratione: Qui facit peccatum servus est peccati: sed vos facitis peccatum: ergo vos estis servi peccati. Minorem huius rationis tacet, quia infra eam exprimit, et conclusionem taeet; sed proponit maiorem dicens: Amen, amen dico vobis: Qui facit peccatum servus est peccati. Hoc probat beatus Petrus in secundae Canonicae secundo: " A quo quis superatus est, huius et servus est ". Haec est pessima servitus: unde Augustous : "O miserabilis servitus ! Servus hominis aliquando, sui domini duris imperiis fatigatus, fugiendo requiescit: servus vero peccati quo fugit? Secum trahit malam conscientiam, quocumque eat; quia, quocumque vadit, a se non recedit ". Sic patet, eos esse servos: et ex hoc probat, quod indigent liberatione, tali ratione: qui non manet in domo in aeternum indiget liberari ab eo qui manet, et per eum potest liberari: sed servus non manet, Filius autem manet: ergo servus per Filium indiget et potest liberari. Sed vos estis servi, ut supra dictum est: "si ergo vos Filius liberaverit, vere liberi eritis ". Primae rationis ponit minorem propositionem, cum dicit:

50. (Vers. 35.). Servus non manet in domo in aeternum, Filius manet in aeternum. Augustinus exponit: Qui est servus peccati non manet in domo in aeternum, id est finaliter, quamvis possit esse de praesenti Ecclesia quantum ad numerum. Tales servi, etsi sint in domo cum bonis, tamen non habent vestem nuptialem: ideo eiiciuntur, secundum illud Matthaei vigesimo secundo : "Amice, quomodo huc intrasti, non habens vestem nuptialem "? Et post subditur: " Projicite eum in tenebras exteriores a.

51. (Vers. 36.). Si ergo Filius vos liberaverit, vere liberi eritis, ille, inquam, Filius solus est liber, quia solus sine peccato: unde in Psalmo : "Factus sum sicut homo sine adiutorio, inter mortuos liber ". Et ratio redditur infra decimo quarto: "Venit princeps mundi huius et in me non habet quidquam ". Iste Filius Uber, ut nos liberaret, factus est pro nobis quasi servus: ad Philippenses secundo: " Humiliavit semetipsum, formam servi accipiens" etc. Hic igitur nos liberavit redimendo; Isaiae quinquagesimo secundo : " Gratis venundati estis, et sine argento redimemini "; quia, sicut dicitur primae Petri primo, "non corruptibilibus auro vel argento redempti estis, sed pretioso sanguine quasi Agni immaculati et incontaminati, Christi Iesu ". Non, inquam, ut iterum simus servi, sed liberi; unde ad Galatas quinto: "Vos, inquit, fratres, in Ubertatem vocati estis, tantum ne Ubertatem in occasionem detis carnis, sed per caritatem spiritus servite invicem ".