QUAESTIO I

An omnis doctrina, et omnis disciplina sit ex praecedenti cognitione

Arist. hic cap. 3. et 6 . Ethic. cap. 3. et lib. 1. Me-laph. cap. 7. Alphabar. apud Averr. com. 1. hujus. Themist. in naraphrasi hujus loci, et 2. libro de Reminisc. S. Thom. 1. p. q. Si. art. 3. et 12. q. 51. art. 5. et 1. Post. lect. I. Joan. a Magist. in 1. Poster. dub. 1. Tartar. hic. g. i. Ruvius hic q. 1. Conimb. quaest. 3. art. 1. Sanohez lib . 7. q. 1. Masius hic. q. 1. Aversa q. 76. Log. sect. 2. Complut. disp. 17. q. 1.

Quod non, quia aut ex praeexistenti cognitione sensitiva, aut intellectiva. Si secundo modo, esset processus in infinitum, quia ista cognitio intellectiva esset adhuc ex alia praeexistenti cognitione intellectiva, et ista ex alia, et sic in infinitum. Si autem ex sensitiva, contra; doctrina et disciplina conclusionis est ex principiorum cognitione, sed illa non est sensitiva; ergo non omnis doctrina, etc. est ex praeexistenti cognitione sensitiva.

Dicitur, quod omnis doctrina, et omnis disciplina est ex praeexistenti cognitione sensitiva per se, vel per accidens. Cognitio enim conclusionis est ex cognitione principiorum, et ista sensitiva est per accidens, ex hoc quod termini principiorum cadunt sub sensum.

Contra hoc, terminus principii est objectum intellectus, illud autem cum sit universale, non cadit sub sensum; ergo principia non cognoscuntur via sensitiva per accidens, quia per terminos. Item, in termino sunt duo, vox, et significatum, vox repraesentatur sensui, significatum intellectui. Vox enim est signum, et signum se offert sensui, aliud derelinquens intellectui : sed ad intelligibilitatem principii nihil facit vox ; principium enim est in anima, vox autem extra ; vox ergo accidit principio, et termino,secundum quod principium integrat: licet ergo vox sit sensibilis respectu auditus, non sequitur terminos principiorum esse cognoscibiles a sensu, vel sensibiles.

Aliter dicitur, quod omnis doctrina, et omnis disciplina intellectiva fit ex praeexistenti cognitione intellectiva,ut ex cognitione principiorum, quae intellectiva est, sed ex hoc non sequitur, quod sit processus in infinitum, quia in principiis est status. Et si arguitur contra, quia principiorum est doctrina, et disciplina, igitur istud adhuc erit ex praeexistenti intellectiva, per responsionem. Ad illud dicit Linconiensis per interemptionem, quia principiorum non est doctrina, quia doctrina est illorum quae dubitantur, vel putantur esse falsa, et post discursum, vel opinionem apparent vera, et talia non sunt principia, sed conclusiones ; principia enim sunt nota de se. . Contra, probo quod non sit status in cognitione intellectiva principiorum, principia enim cognoscimus ex hoc, quod terminos cognoscimus, per Aristotelem. Cognitionem ergo principiorum praecedit terminorum cognitio : sed cognitio terminorum est intellectiva, cum sit de objecto intellectus, ergo cognitionem principiorum praecedit alia cognitio intellectiva ; non ergo in cognitione principiorum est status.

Item, Unumquodque propter quod, et illud magis ; secundum Aristotelem primo hujus, text. 5. sed conclusiones sciuntur propter principia: ergo principia magis sciuntur quam conclusiones. Sed omnium eorum quae sciuntur potest esse doctrina, et omnia quorum est doctrina cognoscuntur ex praeexistenti cognitione intellectiva: ergo ante cognitionem intellectivam, fuit alia praecedens, ergo non prius fuit status.

Item, sicut sensus ad sensibilia, ita intellectus ad intelligibilia ; sed sensus potest aliquid sentire de novo sine praeexistenti cognitione ; ergo intellectus potest aliquid intelligere de novo, et cognoscere sine aliqua cognitione praecedente.

Item per Aristotelem 3. de Anima, text. 14. Intellectus primo est tanquam tabula rasa nihil sciens. Cum ergo intellectus aliquid sciat ex inventione, vel doctrina, et non plura simul intelligat, oportet quod intellectus primo cognoscat aliquid, cum nihil sciat, et tamen non ex aliquo prius cognito.

Item, si cognitio intellectiva conclusionis fiat ex cognitione intellectiva principiorum, hoc non est propter aliud, nisi quia principia sunt causae scientiae conclusionis: sed consequens est falsum ; ergo et antecedens. Falsitatem consequentis probo. Principium non est aliter causa conclusionis, quam secundum quod in se conclusionem includit ; sed non includit nisi in virtute, sed scientia conclusionis propria, non est cognitio conclusionis in virtute, sed sub propria ratione : ergo principia non sunt causae scientiae in conclusione.

Item, puer in principio addiscit, quod haec vox significat istam rem,et tamen non ex aliqua alia cognitione, cum anima pueri respectu ejus addiscere sit sicut tabula rasa ; ergo aliqua est cognitio intellectiva, sine praeexistenti cognitione.

Dicitur hic, quod puer cognoscit hanc vocem significare hanc rem ex aliqua praeexistenti cognitione, quia prius cognoscit rem significatam, secundum quamdam cognitionem confusam, et etiam doctrinam docentis.

Contra, accipiatur puer,qui nullam rem, nec vocem cognoscat, talis puer in principio aliquid cognoscit,et non ex aliquo prae. cognito, quia nihil praecognovit ; ergo est intellectiva cognitio de novo sine praeexistenti cognitione.

Ad oppositum est Aristoteles 1. hujus, text. 10.

Ad quaestionem dico, quod omnis doctrina, et omnis disciplina fit ex praeexistenti, etc. quia cognitio intellectiva procedit a potentia ad actum, et ab imperfecto ad perfectum. Illud ergo quod scitur in particulari, prius sciebatur in universali, quia non est dicere, quod illud sciebatur simul propria ratione ; quia sic non contingeret addiscere aliquid, Addiscere enim est acquirere cognitionem alicujus de novo, et sub propria ratione. Nec oportet dicere,

quod illud quod scitur in particulari,prius fuit totaliter ignotum, sic enim non posset ab intellectu apprehendi, sicut servus fugitivus totaliter ignotus a patrefamilias, ab eo non apprehenditur, si ei occurrat, sicut arguit Plato. Illud ergo quod scitur in particulari, prius sciebatur in universali. Sed scientia in particulari est scientia, quae concluditur instrumento demonstrationis. Scientia conclusionis in universali, est in cognoscendo principia. Nam quaelibet cognitio intellectiva scibilis, fit ex cognitione intellectiva principiorum, et ista fit ulterius ex cognitione intellectiva terminorum, principia enim cognoscimus ex eo, quod terminos cognoscimus, et ista cognitio ulterius est ex cognitione signorum, quiahunc ordinem ponit Themistius, et huic consonat Aristoteles : Aristoteles tamen non dicit, quod omnis cognitio fit, etc. sed dicit, Omnis doctrina, et omnis disciplina, etc. et hujus ratio est ; quia aliquorum est doctrina, et disciplina, quorum non est scientia,sicut patet in Rhetoricis,per exemplum enim acquiritur doctrina, et disciplina de conclusione, non tamen scientia : et similiter est de Inductione. Unde Aristoteles per hanc particulam, Omnis doctrina, et omnis disciplina, etc. excludit opinionem Academicorum, qui posuerunt omnia ignorari, et nullam esse doctrinam. Similiter per hoc quod dicit, fit, excludit opinionem Platonicorum ; illud enim fit, quod de novo acquiritur. Si doctrina fiat in nobis; ergo de novo acquiritur in nobis : non ergo omnia sciuntur, sicut ponit Plato.

Unde ulterius est intelligendum propter rationes, quod omnis cognitio intellectiva fit ex praeexistenti cognitione,sed non semper ex eadem ; sed quaedam fit ex cognitione praeexistenti sensitiva, sicut patet in Inductione : et quaedam fit ex praeexistenti cognitione intellectiva, sicut patet in Syllogismis ; ergo concludit minus universale ex magis universali, vel saltem semper concludit ex universali, quod est notum intellectui. Sed Inductio praesupponit cognitionem sensitivam singularium : vel quia in Inductione cognitio intellectiva conclusionis universalis est ex cognitione sensitiva singularium.

Ad primum dicitur, quod cognitio intellectiva est aliquando ex cognitione sensitiva, et aliquando ex cognitione intellectiva, et praeexistente, et non semper ex hac fit, vel ex illa.

Ad rationes, quae probant quod termini principiorum non sunt sensibiles ; ergo non cognoscuntur cognitione sensitiva, concedantur : sunt enim universalia, et per consequens objectum intellectus.

Sustinendo secundam opinionem, quod cogniiio intellectiva conclusionis in demonstratione fit ex cognitione intellectiva principiorum, et quod ibi sit status ; dicitur ad primam rationem contra hoc, quod duplex est cognitio intellectiva, quaedam complexa, et quaedam incomplexa. Cognitio intellectiva complexa stat ad cognitionem intellectivam incomplexam, imo necesse est cognitionem intellectivam incomplexorum istam cognitionem praecedere.

Ad aliud contra hoc dicitur, quod principia proprie non sunt scita, sed intellecta. Intellectus enim est principiorum, et scientia conclusionis. Per hoc ad formam, quia haec propositio, Unumquodque propter quod est, etc. intelligenda est quando effectus, et causa denominantur eodem nomine, et hoc univoce, sicut calidum in igne, et omnia calida per ignem causaliter, eodem nomine nominantur, et univoce, sed conclusio est scita per principia, sed principia non sunt scita ; et ideo non nominantur eodem nomine, et ideo non sequitur, quod principia sint magis scita.

Ad aliud dico, quod non est simile, tum propter hoc, quod objectum sensus de se est proportionabile sensui, ideo non requiritur alia cognitio praeexistens ; sed objectum intellectus de se non est proportionabile intellectui, cum existat sub conditionibus individualibus, tum quia in alio est dissimile. Intellectus enim est virtus discursiva a principiis ad conclusionem, et ideo requiritur praeexistens cognitio principiorum, antequam sit cognitio conclusionum.

Ad aliud dicitur, quod posito, quod intellectus non sciat primo aliquid scibile in particulari, adhuc praeexistit aliqua cognitio intellectiva in universali: puer enim cum statim possit sentire, aliquam cognitionem habet in universali, et ideo dicit Aristoteles in 1. Physicorum, text. 4. quod Pueri primo appellant omnes viros, patres, et omnes foeminas, matres et postea magis dijudicant.

Ad aliud dico, quod principia non sunt causae conclusionis, nisi in virtute, si secundum se considerentur : principia enim possunt dupliciter considerari. Uno modo secundum se. Alio modo secundum quod applicantur conclusioni, ut cognoscendo hanc minorem esse sub majori. Primo modo principia non sunt causae conclusionis, nisi in virtute, et potentia, et solum hoc concludit ratio. Sed secundo modo principia sunt causa scientiae conclusionis actualiter, et sub propria ratione.

Ad aliud dicitur similiter.Ad rationem contra hoc dicitur,quod si quis demonstrat puero aliquam rem, cujus notitiam prius non habuit aliqualem puer, multoties utitur ista voce pro illa re, et ex tali usu et exercitio, et similiter lumine intellectus agentis puer addiscit, quod haec vox istam rem significat, unde ex tali usu prius habet quamdam cognitionem universalem, et confusam, et ex consequenti habet cognitionem determinatam, et in particulari; primo tamen cognitionem exquirit ex cognitione sensitiva, et sic patet quomodo, et qualiter omnis doclrina,et omnis disciplina sit ex praeexistenti cognitione.