QUAESTIO XV An haec conditio,

per se, sit possibilis

Aristot. hic cap. 4. text. g. Item 5. Metaph. cap. 18. text. 83. Item 2. Top. Lac. 8. Averroes in locum Poster. citat. Philop. Albertus apud Simaram infra. Porph. cap. de specie. D. Thom, 1. Post. lect. 10. Doctor d. 3. quaest. 3. et quaest. 19. Univ. Zabarella lib. 1. et 2. de proposit. necess. Tartar. in cap. 5. hujus quaest.unio. Joan. a Mag. prim. Poster. quaest. 6. Faber theor. 8. cap. unio. Conimbr. in cap. i. pri. Post.quaest. un.art. 2. et 3. Gomplut. disp. 18. Log. quaest.2. Aversa quaest 18. Log. sect. 11.et communiter Interpretes et Recent. in hunc locum pri. Post. et 5. Met. citatum. Vide Doct. 8. qq. continue sequentibus. Item qq. 25. 26. 27. 28, et 29. hujus.

Quod non videtur ; per se dicit causam, per Aristotelem. Si igitur haec sit possibilis, in propositionibus denotatur per hanc conditionem, quod subjectum sit causa praedicati, vel e contra, et tunc propositio necessaria est falsa, quia haec tunc esset falsa, Homo per se est animal, quia denotatur idem esse causa suiipsius, cum tamen non sit.

Item, per se, excludit causam cum participatione secundum Linconiensem : aut ergo excludit efficientem causam, et tunc nihil esset per se, nisi prima causa, quod videtur inconveniens; aut excludit causam materialem : et tunc substantia materialis non esset ens per se; cujus oppositum dicit Aristoteles, dicit enim quod Callias est ens per se, aut excludit esse aliarum causarum, et tunc sequitur, quod illa, quae causantur ab aliis causis,non sunt entia per se : omnia ista videntur inconvenientia, ergo, etc.

Ad quaestionem dicitur, quod sit certa. Ubi intelligendum est, quod haec conditio per se, dupliciter potest accipi. Uno modo in propositionibus. Alio modo in rebus. Primo modo facit modum inhaerendi. Secundo modo facit modum essendi ; et utroque modo haec conditio per se est possibilis. Est enim possibilis in propositionibus, quia in aliquibus propositionibus subjectum est causa praedicati, et in aliis praedicatum est causa subjecti. Exemplum primi in secundo modo dicendi per se : Homo est risibilis, quia a principiis subjecti progreditur passio. Exemplum secundi est,quando praedicatur definitio, vel pars definitionis de definito ; tunc enim praedicatum est causa subjecti. Cum igitur inhaerentia dicit causam subjecti respectu praedicati, vel praedicati respectu subjecti, conditio erit possibilis per se.

Item, haec conditio per se est possibilis in rebus, et constituit modum essendi, et sic excludit causam participem secundum

Linconiensem, et hoc est tripliciter. Aut enim excludit causam efficientem, aut finalem ; et isto modo prima causa solum est per se, quia non habet causam efficientem, sive finalem, est enim efficiens, et finis omnium. Alio modo excludit causam materialem ; et sic Intelligentiae sunt per se, licet in Intelligentiis logicum sit reperire quod, et quale. Quod est aliud ab eo quod est quid, tamen non est reperire ibi compositionem materiae cum forma. Tertio modo per se excludit esse in subjecto,et haec causa exclusa potest reduci ad causam materialem. Substantia enim est causa materia- is, vel respectu accidentis quod est in eo ; et isto modo tertio, substantia est ens per se. Substantia enim est ens, et non in alio, tanquam in subjecto ; et sic ergo patet, quod haec conditio per se, est possibilis in rebus ; patet etiam quod sit possibilis in propositionibus.

Ad primam rationem dicitur, quod licet per se dicat causam in propositionibus,non tamen haec est falsa, Homo est animal.

Ad probationem dicitur, quod licet animal sit idem realiter quod homo, tamen diversum est secundum conceptum, seu rationem intelligendi ; et ideo ut sic potest esse causa respectu hominis, unde idem respectu sui ipsius potest esse causa, dummodo sit ab alia ratione acceptum.

Ad secundam rationem dicitur, quod per se, in rebus diversis, excludit diversam causam,et non excludit quamlibet causam in qualibet re : sed in Intelligentiis excludit causam materialem, sed non efficientem. Similiter in substantiis excludit esse in alio tanquam in subjecto, non tamen excludit universalem causam materialem in materialibus ; ideo nullum inconveniens sequitur. Si tamen quamlibet excluderet causam in isto cui adjungitur, tunc conditio per se, non esset possibilis in rebus,nisi tantum in prima causa, quae nullam aliam causam habet.

Contra hoc; si haec conditio per se dicat causam inhaerendi, tunc haec esset falsa, Homo per se est homo, quia denotat idem secundum rem et rationem, quod sit causa suiipsius.

Dicitur quod haec sit vera, Homo per se. est homo. Et ad probationem dicitur, quod per se, in primo modo dicit causam inhaerendi, sed non in quocumque gradu. Primus enim modus dicendi per se, habet tres gradus. Primus secundum quod idem dicitur totaliter de se. Alius secundum quod definitio praedicatur de definito, cujusmodi est Differentia et Genus. Tertius modus secundum quod pars definitionis praedicatur de definito, sicut Genus vel Differentia. Ad formam dicitur, quod per se de primo modo non dicit causam inhaerendi positive, sed excludit causam participem, est enim intellectus, quod homo per se est ita homo, quod non per aliam causam. Dicit enim Aristoteles 7. Metaph. quod quaestio quare homo est homo est quaestio de nihil ; quia quaestio aliquid praesupponit, et aliquid quaerit, sed hic nihil praesupponitur. Dicit enim quod quaerere quare homo, est homo, nulla causa. In aliis gradibus ejusdem primi modi per se dicit modum inhaerendi, et de aliis duobus gradibus primi modi considerat demonstrator, non autem de primo gradu in quo praedicatur idem de se ; et hujus ratio est, quia demonstrator utitur talibus modis, in quibus non est petitio. Sed si accipiatur ista, Homo est homo, loco praemissae, semper esset petitio ; quia tunc termini propositionis erunt convertibiles, et una est dubia aequaliter conclusioni. Ut si arguitur, Homo est risibilis : homo est homo: ergo homo est risibilis, et ideo de primo gradu in quo praedicatur idem de se, non curat demonstrator. In omnibus tamen modis dicendi per se, in quibus utitur demonstrator per se, dicit causam inhaerendi in illo gradu, in quo demonstrator utitur, etc.