QUAESTIO XXX An inhaerentia sit de essentia accidentis

.D. Thom. 4. d. 18. q. et art. 1. Doctor 4. d. 12.q. unic. et 7. Metaph. q. 1. Baccon. 1. d. 8. quaest. 1. Aretin. 4. d. 1. q. 1. Trombeta 7. Metaph. q.1. Amil. Aoerb. lib. 3. Peripat. qq. Zimara Theor. 3. Antou. Andr. 7. Met. q. 1. Capr. 4. d. 2. q. 1. Herveus quodl. 4. q. 9. Javel. 7. Met. q. 1. Cajet. 7. de ente et essen. q. 1 5. Julius Syren. de subject. 1. Phys. sect. 2. cap. 22. Flandria lib. 7. Mel. q. 1 . art. 2. Ruvius in cap. de Accid. q. 5. Aversa tom. 1. Philos. q. 21. sect. 2.

Quod sic videtur ; accidens inhaeret, aut igitur per se, aut per additum ; si per se, habetur propositum : si per additum, cum illud additum non possit esse substantia (quia accidens non inhaeret per sub3tantiam) oportet quod illud additum sit accidens, tunc quaero de illo accidente, aut inhaeret per se, aut per accidens : si per se, habetur propositum; si per additum, tunc erit processus in infinitum : oportet igitur dicere quod inhaerentia sit de ejus essentia.

Hic dicitur, quod accidens inhaeret per inhaerentiam, et tamen illa inhaerentia non inhaeret. Sicut homo est albus per albedinem, et tamen albedo non est alba.

Contra illud: quaero de illa inhaerentia, aut est substantia,aut accidens: substantia non est, igitur est accidens, cum sit ens tunc quaero, aut inhaeret per se, aut per additum ; et sic redit ratio.

Item, si inhaeret subjecto per aliquod additum, tunc ex subjecto et accidente fieret unum per quamdam colligationem, vel per aliquam formam tertiam, quod est contra Aristotelem in 7. Metaphysic. dicit enim quod ex subjecto et accidente fit u num,quia unum illorum est actus, et aliud potentia, et non est alia causa quaerenda.

Item, si accidens inhaeret subjecto per aliquod additum quod est forma illorum ; tunc sequeretur quod formae esset forma, quod improbat Aristoteles, quia tunc esset processus in infinitum in causis formalibus.

Item sequitur, quod forma esset compositum ; es et enim accidens quoddam materiale unitum cum subjecto per formam tertiam.

Item, qua ratione ex albo, et homine fieret unum per additum, ita eadem ratione ex illo addito (cum sit accidens) et homine, fieret unum per accidens, et sic processus in infinitum.

Item, inesse accidentis est suum esse ; igitur sua essentia est sua inhaerentia.

Item, accidens non potest intelligi sine habitudine ad subjectum ; sed per Aristotelem 7. Metaphysic. partes pertinentes ad speciem sunt sine quibus species intelligi non potest: si ergo accidens intelligi non potest sine habitudine ad subjectum, habitudo ad subjectum est de sua essentia. Sed talis habitudo est sua inhaerentia ; igitur, etc.

Item, accidens definitur per suum subjectum ; igitur inhaerentia accidentis ad subjectum est de essentia accidentis.

Item, accidens non est ens, nisi quia entis, per Aristotelem in 7. Metaphysic. quia illud quod est, substantia est ; igitur habitudo accidentis ad subjectum est de essentia accidentis.

Ad oppositum. Si inhaerentia sit de essentia ; hic esset nugatio, Accidens inhaerens, quia semel ponitur inhaerentia expresse : et implicite importatur per accidens, bis igitur ponitur idem.

Item si sic, non posset aliquod accidens significari in abstracto; quia si accidens illud quod est, inhaereat, tunc non posset significari per modum non inhaerentis, sive per modum absoluti; quia nec potest per modum absoluti intelligi.

Item, esse non est de essentia substantiae : igitus inesse non est de essentia accidentis.

Item, inesse accidentis concluditur in demonstratione per Aristotelem, sed sua essentia non concluditur; quia impossibile est per Aristotelem secundo hujus,demonstrare quod quid est; igitur nec essentiam demonstrare possumus; igitur inhaerentia accidentis non est sua essentia.

Item, quod potest prima causa cum secunda, potest prima causa per se ; sed prima causa cum substantia particulari potest producere accidens; igitur prima causa sine substantia potest accidens producere, et si sic; inhaerentia ejus ad substantiam non est ejus essentia, quia tunc non potest produci sine substantia.

Ad quaestionem dicitur, quod inhaerentia est de essentia accidentis, verumtamen distinguitur de inhaerentia. Inhaerentia potest uno modo denotare unionem inter substantiam et accidens, et illo modo inhaerentia nihil est, nisi ejus essentia, quia inter accidens et ejus subjectum nullum est medium, sed ex his fit unum, quia unum est actus, aliud potentia. Alio modo potest intelligi inhaerentia entitas accidentis in subjecto : et de illa adhuc distinguitur ; quia quaedam est inhaerentia, quae est actualis existentia accidentis in subjecto ; et alia est inhaerentia, quae est habitudo accidentis in subjecto. Prima non est de essentia, quia nihil potest intelligi sine illo quod est de sua essentia. Sed accidens potest intelligi sine actualiter inesse. Sicut enim substantia intelligi potest circumscribendo esse, existere, fuisse, et fore, ita accidens potest intelligi inesse accidentaliter circumscribendo esse temporale : conceptui enim accidentis accidit esse temporale. Secundum declaratur, quia ens dividitur immediate per ens comparatum,et absolutum: accidens est ens : igitur est absolutum, vel comparatum. Si igitur circumscribas accidens ab habitudine ad subjectum ; tunc ponis accidens esse ens absolutum: et ita ponis accidens esse substantiam. Et hoc patet per exemplum Aristotelis, dicit enim quod accidens habitudinem habet ad substantiam, sicut sanum in urina ad sanum in animali. Sed sanum in urina nihil est, nisi per habitudinem ad sanum in animali: igitur accidens nihil est, circumscripta habitudine ad substantiam: habitudo igitur ad substantiam est de ejus essentia.

Item, Aristoteles in fine septimi Metaphysic. ducit ad hoc inconveniens, quia passio esset separabilis; sed hoc non esset inconveniens nisi habitudo ad substantiam esset de essentia passionis. Per hoc ad argumenta in oppositum.

Ad primum dicitur quod inhaerens potest accipi Nominaliter et Participaliter. Si Nominaliter, sic hic est nugatio, Albedo inhaerens, quia inhaerentia habitualis per utrumque exprimitur. Si accipitur Participialiter, sic non est nugatio, quia non importatur eadem inhaerentia utrobique; quia albedo importat inhaerentiam habitualem ; hoc Participium importat inhaerentiam actualem.

Contra illud ; inhaerens, ut est Nomen, et ut est Participium, non differt in significato, sed tantum in modo significandi ; inhaerens enim ut est Nomen, significat sine tempore ; ut est Participium, cum tempore : bis igitur ponitur idem significatum, igitur est nugatio, nec diversi modi excusant, quia tunc hic non esset nugatio, Homo animal.

Hic oportet dicere quod inhaerens, ut est Nomen, et ut est Participium non significat idem. Et ad rationem principalem oportet dicere, quod hic non fit nugatio, sive sit Nomen, sive sit Participium.

Ad aliud dicitur, quod licet albedo significet inhaerentiam, non tamen repugnat sibi significare per modum absoluti ; quia res modo non repugnat, materiale enim potest significare, et intelligi immaterialiter, sive universaliter: similiter Differentia substantiae essentialiter est quid, et tamen modum qualis habet. Per hoc ad formam, neganda est haec consequentia ; si inhaerentia sit de de essentia, igitur non contingit significare accidens absolute, sive per modum absoluti. Possum enim intelligere accidens quodammodo praescindendo subjectum, et quodammodo ut concernit et significat : verumtamen intelligitur substantia concomitanter ; quia accidens intelligitur sicut est ens, quia ut est ens movet intellectum. Sed accidens non est ens nisi quia entis, igitur accidens non intelligitur nisi ex consequenti intelligatur substantia.

Ad aliud dicitur, quod Substantia duplex est esse, scilicet esse essentiae,el existentiae ; esse essentiae est de essentia, esse existere, non. Eodem modo, Inesse accidentis est duplex, inesse existere, et inesse essentiae.

Inesse existere non est de essentia.

Ad aliud dicendum, quod quid accidentis in demonstratione de subjecto concluditur, sicut suum inesse. Et ad probationem cum dicitur, quod quid st non demonstratur,dicitur, quod Aristoteles intelligit quod quid est sub ratione quod quid est demonstrari non potest, quia definitio inquantum definitio praesupponitur. Illud tamen quod est definitio et essentia rei concluditur ; sed non sub ratione essentiae, sive ratione definitionis. Dicit enim Aristoteles in primo hujus, quod definitio quaedam est principium demonstrationis, et quaedam conclusio, et quaedam est demonstratio sola positione differens.

Ad aliud dicitur, quod prima causa cum secunda potest facere accidens esse ; verumtamen prima causa sine secunda non potest facere accidens, et sic interimitur minor. Ratio interemptionis est: primo, quia prima causa est agens universale ; sed agens universale indifferens est ad effectus particulares, et ita quantum est de se ad nullum determinatur : si igitur debeant produci effectus particulares, oportet quod per agens particulare determinetur agens universale ad effectum, et per consequens non potest producere effectum particularem, ut accidens sine substantia. Alia causa est ; si prima causa posset per se producere accidens sine secunda, ut sine substantia : tunc secunda causa esset superflua in ordine causarum ; hoc est inconveniens. Consequentia patet ; quia superfluum est facere per duo illud, quod fierit potest per unum, et eodem modo.

Contra illud arguitur ; si prima causa cum substantia posset facere accidens, et cum prima causa non potest hoc facere per se ; tunc prima causa cum secunda est perfectior, et perfectius agens quam per se ; et ita prima causa per se non esset perfectissima causa.

Hic dicitur, quod accidentia, et generabilia, et corruptibilia entia sunt : inquantum sunt ejusmodi, aliena sunt a perfectione ; et ideo perfectio causae non potest concludi ex productione talium effectuum. Facere enim imperfectionem, non arguit perfectionem in causa, sed magis imperfectionem. Ex hoc igitur quod prima causa cum secunda sive substantia facit accidens, et tamen prima causa per se non potest facere ; non arguit quod prima causa cum secunda sit perfectior quam prima per se ; posse enim facere imperfectionem, non est posse ; sed magis non posse.

Contra illud ; accipio illud esse quod perfectionis est in accidente ; et tunc arguo, quidquid perfectionis potest prima causa cum secunda, potest prima per se ; sed causa prima cum substantia potest facere esse accidentis ; igitur prima causa sine substantia potest facere esse accidentis.

Hic dicitur quod esse accidentis non est perfectionis, quia ejus esse est ejus inesse, et prima causa non potest accidens facere inesse sine substantia, ideo nec esse.

Contra, si illud esse accidentis esset actualiter subjecto inesse, tunc facere accidens esse, et non inesse, esset facere incompossibilia ; quia hoc esset facere accidens esse, et non esse simul, et illa non habent rationem facti respectu actus ; et per consequens prima causa non posset facere accidens esse, et tamen alteri non inesse. Sed hoc est falsissimum, sicut patet in corpore Christi.

Dicitur quod quidquid sit de accidente, quod est in corpore Christi sine subjecto, tamen de intentione Aristotelis non est quod accidens sit sine subjecto.

Contra hoc, sive hoc sit de intentione Aristotelis, sive non, hoc est dubium, saltem hoc non est repugnans alicui principio Philosophiae, et est in se verum ; igitur hic est magis sustinenda ratio.

Propter rationem jam dictam, dicendum est, quod inhaerentia accidentis actualis non est de essentia accidentis ; similiter esse accidentis non est actualiter subjecto inesse.

Inhaerentia tamen secundum aptitudinem, est de ejus essentia. Primum patet ; quia prima causa non potest facere incompossibilia ; prima causa potest facere accidens esse, et tamen in subjecto non esse, sicut: patet de quantitate : igitur accidens esse, et ipsum in subjecto non esse, non sunt incompossibilia : esse igitur accidentis non est actualiter subjecto inesse : et per hoc patet, quod inhaerentia actualis non est de essentia.

Secundum membrum patet ; quia accidens non potest intelligi, nisi concomitanter intelligatur subjectum ; nec etiam definitur sine subjecto ; sed hoc non est nisi quia aptum est inesse subjecto ; quia si nec haberet actualitatem,nec aptitudinem,ut esset in subjecto, non magis definiretur per subjectum, quam e contra : igitur accidens essentialiter aptum natum est inesse subjecto ; inhaerentia igitur secundum aptitudinem est de essentia accidentis.

Intelligendum tamen est quod accidens potest habere duplex esse. Unum esse naturale, quod sibi debetur, si cedatur naturae propriae ; sicut grave, si dimittatur naturae propriae, est deorsum. Alio modo potest habere esse praeter naturam ; sicut grave detentum sursum, habet esse sursum praeter naturam. Quoad esse primum, accidentis esse est in subjecto actualiter esse : quoad secundum esse, accidens esse potest; et tamen non in subjecto esse actualiter : sicut grave, sive sit sursum, sive deorsum, aptum natum est esse deorsum ; ita accidens sive habeat esse naturale, sive praeter naturam, tamen aptum natum est esse in subjecto.

Intelligendum tamen est quod non sequitur ; aptum natum est esse in subjecto,ergo est in subjecto, vel potest esse in subjecto : sicut non sequitur ; caecus aptus natus est videre, igitur videt, vel potest videre.

Contra illud ; esse accidentis est inesse, per Aristotelem ; igitur si ponitur accidens esse, et tamen non inesse, ponentur incompossibilia.

Item, si inhaerentia secundum aptitudinem sit de essentia accidentis, quaero an illa aptitudo sit tota essentia, vel pars essentiae accidentis, vel extrinsecum ; non essentia tota, quia non sequitur, aptitudo, igitur accidens: non est pars essentiae,quia tunc accidens esset compositum ex diversis essentiis. Si sit extrinsecum ab essentia accidentis, igitur accidens in sua essentia erit quid absolutum,et non comparatum ad substantiam, cujus oppositum dicit Aristoteles.

Ad primum illorum patet in positione quod existere accidentis non est quocumque modo esse in subjecto ; sed existere actualiter, et materiale, quod sibi debetur si propriae naturae dimittatur, esto quod in subjecto sit actualiter. Sed non est de essentia sic actualiter inesse subjecto, sed esse in subjecto secundum aptitudinem, sicut esse grave praeter naturam, non est actualiter esse deorsum : sed tamen esse grave praeter naturam conjunctum est esse deorsum secundum aptitudinem, non quod esse sursum actualiter sit esse deorsum secundum aptitudinem, sed illa duo esse sunt conjuncta.

Ad aliud dicitur, quod illa aptitudo est modus essendi. Sicut enim aptitudo ad deorsum non est aliquid de essentia gravis, sed est modus, sub quo essentia gravis ad deorsum inclinatur, ita aptitudo hujus inhaerentiae non est quid de essentia accidentis, sed est modus essendi, sub quo essentia accidentis ad subjectum inclinatur, nec aliquam compositionem facit cum accidente, quia modus non est ens proprie, ideo compositionem rei cum re non facit. Tunc ad formam dicendum, quod non sequitur : Aptitudo non est intrinsecum quid essentiae accidentis, igitur essentia accidentis est absolutum. Licet enim sit extrinsecum,non tamen est extrinsecum, sicut res alterius generis, sed est extrinsecum essentiae, sicut modus, sine quo non est essentia, et ideo non sequitur quod essentia sit absoluta, quia semper sub tali accipitur.

Tu dicis quod essentia accidentis non est ille modus, sed prior eo secundum naturam : igitur possum circumscribere essentiam a modo per intellectum, quia prius potest absolvi a posteriori ; quaero tunc in illo priori, an essentia accidentis sit a subjecto absoluta, vel comparata. Si absoluta, igitur conceptus accidentis erit conceptus subjecti : non est comparata, quia tunc circumscripta modo haberet alium modum per quem compararetur; vel oportet dicere quod essentia accidentis secundum se sine aliquo modo sit comparata, et sic non inhaeret accidens secundum talem aptitudinem essentialiter, sed sine.

Hic dicitur, quod possibile est absolvere per intellectum essentiam accidentis a modo aptitudinis, sed non a modo ut modus est, sed a modo ut accipitur ut res. Quando enim essentia per intellectum absolvitur a suo modo, tunc accipitur modus ut res, sed semper adhuc intelligitur essentia sub illo modo, ut modus est, ita essentia accidentaliter potest intelligi non intelligendo aptitudinem ; quia sic accipitur modus ut res, non tamen potest accipi, nisi sub habitudine ; quia a proposito modo, ut modus est, absolvi non potest, quia statim in absolutione modus accipitur, ut res ; et ideo quando quaeritur, cum circumscribitur essentia accidentis a modo, aut est absoluta, aut comparata. Dico, quod comparata; quia licet absolvatur a modo accepto ut res, non tamen absolvitur ab aptitudine, ut modus est. Et cum dicitur ; essentia est prior secundum naturam modo, ut modus secundum naturam ; igitur potest absolvi a modo, ut modus ; neganda est consequentia.

Ad rationes. Ad primam contra hoc dicitur, quod accidens inhaeret subjecto per se, non primo modo, ita quod inhaerentia actualiter sit de essentia ; nec secundo modo, nec aliquo modo pertinente ad demonstrationem ; sed inest per se, ita quod non per medium, sicut superficies est alba,non per aliquod subjectum medium.

Ad alias rationes, quae probant quod accidens non inhaeret subjecto per aliquod accidens medium, concedendae sunt; quia ex accidente, et subjecto fit unum, quia haec est potentia et illud actus, non per aliquod medium uniens, ut dictum est.

Ad aliud cum arguitur, Cujus esse est inesse, etc. Dicendum est quod esse accidentis non est actualiter inesse, sed secundum aptitudinem. Potest enim accidens esse licet non actualiter insit, ut dictum est, et ideo inhaerentia actualis non est de essentia.

Ad aliud dicitur,quod accidens non potest intelligi sine substantia ; sed hujus causa non est, quia ejus esse sit actualiter subjecto inesse, sed causa est, quia inhaeret secundum aptitudinem, sive quia aptum natum est inesse.

Ad aliud similiter ; definitur enim per ejus subjectum, non quia ejus esse sit actualiter inesse subjecto; sed quia ejus esse naturale est actualiter inesse subjecto, et etiam quia semper aptum natum est inesse. Istae duae rationes sufficiunt ad hoc quod per subjectum definiatur.

Ad aliud, quod accidens non est ens nisi quia entis secundum aptitudinem ; per hoc enim differt a substantia, quia substantia non dependet ab accidente, nec secundum actum, nec secundum aptitudinem ; sed licet accidentis inesse non dependeat a substantia secundum actum, semper tamen aptum natum est inesse, si cederetur naturae propriae.

Ad rationes alterius positionis. Ad primam de sano in urina dico, quod Aristoteles intelligit quod sicut sanum in urina non est ens, nisi per habitudinem ad sanum in animali ; ita accidens non est ens, nisi quia aptum natum esse in substantia, unde similitudo est sani in urina ad sanum in animali, et accidentis ad substantiam secundum aptitudinem, non tamen tenet similitudo secundum actum ; ita quod actualiter sit accidens in substantia, hoc non oportet.

Ad aliud cum dicitur, Omne ens aut est absolutum, aut comparatum ; dicitur,quod accidens est ens comparatum, sed non nisi propter hoc quod inhaeret secundum aptitudinem.

Ad aliud, cum dicitur, quod passio inseparabilis est, dicendum quod Aristoteles habet pro inconvenienti quod passio sit separabilis a substantia secundum aptitudinem ; sic enim substantia separabilis est ab accidente. Quod tamen accidens sit separabile a substantia secundum actum, non habet Aristoteles pro inconvenienti, etc.