QUAESTIO VI

An de passione praecognoscatur quia est

Arist. 1. hujus, et i. sequentis libri Post. D.Thom. hic. Joan.de Magist. in 1. Post. q. 2. Conimb. ubi supra, quaest, raecedenti. Complut. disp. 17. q.2.

Quod sic videtur ; quia de Passione praecognoscitur quid est; ergo de ea potest praecognosci quia est. Antecedens patet per Aristotelem 1. hujus, text. 1. Probo consequentiam : Quid est praesupponit si est, quia quaerentes quid est, ignorantes si est, nihil quaerunt. Hic dicitur, quod de Passione praecognoscitur quid est, quod significatur per nomen, et tale quid non praesupponit si est ; negatur ergo haec consequentia : de Passione praecognoscitur quid est, igitur quia est; quid tamen simpliciter praesupponit si est, sed sic de Passione non praecognoscitur quid est.

Contra istud per Aristotelem quaest. 4. text. 28. et 5. Metaphysicae dicit, quod quid quod significatur per nomen, est vera definititio. Si ergo de Passione praecognoscitur quid est, quod significatur per nomen, igitur de eadem praecognoscitur quid est simpliciter,et quod est vera definitio; et tunc redit prima ratio.

Item Aristoteles in secundo hujus, text.

com. 44 distinguit de definitione, una est definitio simpliciter,et quid rei,altera est definitio quid nominis, et istam attribuit non entibus. Cum igitur Passio sit ens,non habet tantum definitionem exprimentem quid nominis, sed simpliciter definitionem, et per consequens simpliciter quid.

Item, ad principale, Passio scitur de subjecto : sed non ens sciri non potest ; igitur oportet de Passione praecognoscere quia est. Ad oppositum est Aristoteles 1. hujus.

Ad quaestionem dicitur ; de Passione solum praecognoscitur quid est, quod significatur per nomen; et hujus ratio est, quia in Passione idem est esse, et subjecto inesse, quia accidentis esse est inesse. Sed inesse Passionis in subjecto concluditur in demonstratione, et hoc est suum esse, igitur esse Passionis concluditur, non igitur praecognoscere oportet Passionem esse ante conclusionem.

Item,de Passione non potest praecognosci simpliciter quid est, licet quid est simpliciter habeat ex consequenti. Ratio hujus est, quia quid simpliciter praesupponit si est, sed de Passione non praecognoscitur siest, vel quia est ,ante conclusionem ; necesse tamen est de Passione praecognoscere quid est quod significatur per nomen. Hujus ratio est, quia de Passione oportet aliqualem cognitionem habere ante conclusionem, cum sit principium integrans conclusionem, quia ex Passione et subjecto fit conclusio in demonstratione, ut prius habitum est, sed de ea non praecognoscitur, quia est, nec quid est simpliciter, igitur de ea necessario praecognoscitur quid est, quod significatur per nomen, et haec cognitio est indistincta, quae potest haberi ante cognitionem ejus, quod est quid simpliciter, et sic cognitio istius quid est, potest haberi sine cognitione quia est: puer enim cognoscit quid significatur per equum; et tamen non cognovit quidditatem simpliciter equi. Similiter de non ente cognoscimus quid significatur per nomen, et tamen non cognoscimus quid est simpliciter, nec quia est.

Conixa istam positionem potest argui. De Passione potest praecognosci inesse subjecto ; quia licet in conclusione concludatur Passionem alicui determinate subjecto proprio inesse,prius tamen est inesse subjecto, quam inesse huic subjecto, et prius potest cognosci, non praecognoscendo posterius ; ergo potest cognosci quia est, de passione in communi, licet esse speciale quod est huic subjecto inesse, concludatur in conclusione.

Hic dicitur, quod accidens non est ens, nisi quia entis, scilicet accidens proprium non est ens, nisi quia proprii subjecti. Ideo impossibile est intelligere accidens proprium, sive reale nisi intelligatur subjectum, cujus est haec passio. Ideo non potest de Passione praecognosci esse, nisi praecognoscatur inesse proprio subjecto. Unumquodque enim intelligitur, sicut est ens, Passio autem est ens in aliquo subjecto determinato, et non est ens, nisi quia talis entis, ideo intelligi non potest, nisi sub habitudine ad tale ens. Et per hoc ad formam dicitur, quod de Passione propria, non potest praecognosci esse in communi, sive inesse, nisi praecognoscatur esse in proprio subjecto.

Ad primam similiter dicitur.Ad primam contra hoc dicitur, quod aliquando ratio quam significat nomen, est vera definitio, et hoc intelligit Aristoteles, non tamen est hoc semper verum, potest enim aliquando ratio esse entis descriptio, et ista non est vera definitio rei, licet per nomen significetur.

Ad aliud dicitur, quod ratio exprimens quid nominis non semper attribuitur non entibus, sed aliquando enti. Enti tamen potest inesse alia ratio, quae est vera definitio ; unde Aristoteles non intelligit, quod ratio exprimens quid nominis insit non enti solum. Sed intelligit, quod non enti inest ratio exprimens quid nominis, ita quod nulla vera ratio sibi inest, sed Passioni inest vera ratio, et ratio etiam exprimens quid nominis. Sed vera ratio non praecognoscitur de Passione ante conclusionem,

sed solum praecognoscitur quid est quod significatur per nomen. Ad aliud dicitur, quod non ens non potest sciri, ideo sequitur quod oportet Passionem esse, sed tamen non sequitur ulterius, quod ejus esse praecognoscatur ante conclusionem, quia in conclusione suum esse concluditur, quia suum esse est in subjecto inesse.

Contra positionem arguitur sic; Inesse subjecto est aliud ab essentia accidentis, potest igitur essentia accidentis praesupponi, licet inesse subjecto de accidente concludatur in conclusione, sed essentia non est inesse; potest igitur praecognosci de accidente quid est, ante conclusionem (loquendo saltem de esse essentiae.)

Dicitur quod esse accidentis in suo subjecto non est aliud ab essentia.

Contra istud, essentia potest intelligi non intelligendo ipsam subjecto accidentis inesse. Potest enim accidens intelligi, licet non intelligatur ipsum inesse subjecto, sed sufficit, quod praefuerit in subjecto : sed nihil potest intelligi sine esse quod est de sua essentia: igitur inesse non est de essentia accidentis.

Item, essentia accidentis consistit in indivisibili.

Praeterea, secundum se non suscipit magis, nec minus ; quia magis, et minus in essentia variant speciem: essentia tamen accidentis in subjecto secundum tale esse, suscipit magis, et minus: igitur inesse non est essentia ejus.

Item si sic ; tunc hic esset nugatio, Accicidens est ens in subjecto, quia accidens de sua essentia est ens in subjecto, et iterum exprimitur, est ens in subjecto, igitur idem bis ponitur.

Item si sic, tunc rectum, et simum essent diversae species,quia conveniunt in aliquo, ut in cavo, et differunt essentialiter, quia per diversa esse in subjecto, sed esse in subjecto fit essentia accidentis : ergo cum in aliquo conveniunt, et in aliquo differunt, species sunt, sed hoc est falsum: si enim essent species, tunc scientia naturalis, quae est de simo, esset subalternato scientiae Mathematicae, quae est de cavo, et non essent scientiae diversae primo Metaphysica, et Naturalis, et Mathematica, cujus oppositum dicit Aristoteles in 6. Metaphysic.

Ad hoc dicitur, quod simum, et rectum, non sunt diversae species, quia non differunt per differentias intrinsecas, et formales, sed per exirinsecas,ut per diversas habitudines ad subjecta.

Contra istud, accidens consistit in habitudine essentialiter, quia secundum id quod est inhaeret. Sed diversa habitudo causatur per comparationem ad diversa subjecta: igitur diversa essentia accidentis est ex diversitate subjectorum. Cum igitur cavum cui inest rectum tanquam Passio, et nasus cui inest simum tanquam Passio, sint diversa subjecta: igitur illa accidentia erunt diversa essentialiter et specifice.

Ad primam illarum dicitur, quod inesse ipsius accidentis, est duplex : quoddam est inesse actu, quod distinguitur contra praeteritum, et futurum, et tale inesse non est de essentia accidentis: quia accidens intelligi potest sine hoc, quod actualiter subjecto insit.

Aliud est inesse, quod consistit in quadam habitudine ab subjectum, et isto modo inesse est de essentia accidentis. Sicut enim sanum in urina non potest cognosci, nisi in habitudine ad sanum in animali, cujus est signum ; eodem modo accidens non potest intelligi nisi in habitudine ad subjectum cujus est dispositio. Accidens enim non est ens, nisi quia entis, et non intelligitur nisi sicut est entis, ideo necesse est dicere, quod inesse secundum habitudinem sit de essentia accidentis, sed non inesse, quod est actu in existere.

Ad aliud dicitur, quod suscipit magis, et minus secundum suum inesse, quod est actu existere in subjecto, illud autem non est de essentia ejus, sed secundum inesse, quod consistit in habitudine, accidens non suscipit magis,nec minus, sicut nec essentia.

Ad aliud dicitur similiter, quia dicendo, Accidens est ens in subjecto, ens accipitur dupliciter. Uno modo ens quod est nomen, alio modo quod est participium, quod denotat actu existens. Primo modo hic est nugatio, sicut si dicitur,substantia est per se ens ; sicut enim substantia est per se ens essentialiter, ita accidens est ens in alio essentialiter. Secundo modo hic non est nugatio, quia actu inesse subjecto non est de essentia accidentis.

Ad aliud dicitur, quod rectum, et simum non sunt diversae species, et ratio hujus est, quia non habent differentiam nisi materialem, sicut dicebatur. Ad rationem contra hoc dico, quod accidens per se est dispositio subjecti, et essentialiter est talis habitudo, et tamen non oportet si subjecta sint diversa aliquo modo, quod accidentia sint diversa formaliter, vel specifice. Sed quando ita est, quod accidentia sunt Passiones subjectorum,quae secundum se sunt diversa, et formaliter, tunc tales Passiones sunt diversae formaliter, sicut risibile, et rudibile se habent respectu hominis, et asini. Sed nasus, cujus Passio est simitas, et cavus, cujus Passio est rectum, vel cavitas non habent diversitatem formalem, sed tantum materialem. Sunt enim diversae partes materiales, hujus quod symbolum : ideo simum, et rectum formalem directoriam non habent per habitudinem ad subjecta, et ideo non sunt species respectu cavi simpliciter, si enim essent species, tunc scientia naturalis esset bene subalternata Mathematicae, sicut argutum est, etc.