QUAESTIO XVIII

An haec sit per se, Animal est homo

Quod sic videtur ; Homo per se est animal, ergo animal per se est homo. Antecedens est verum ; ergo et consequens. Probatur consequentia per conversionem simplicem. Item, sequitur, Homo est animal, ergo animal est homo, convertibiliter : ergo eodem addito utrobique adhuc sequitur, ergo addita hac conditione per se, sequitur.

Item, per Aristotelem in 1. hujus, capitulo de Per se, illa propositio est per se secundo modo, in qua subjectum cadit in definitionem praedicati, sed animal cadit in definitionem hominis, ergo haec, Animal est homo, est per se secundo modo.

Item, aut est per se, aut per accidens: si est per se,habeo propositum ; non est autem per accidens, quia propositio per accidens dicitur tripliciter. Aut quia accidens accidit subjecto; aut quia subjectum accidit accidenti; aut quia accidens accidit accidenti, sicut album est musicum. Sed haec, Animal est homo, nullo istorum modorum est per accidens, quia unum extremum non est accidens respectu alterius: ergo haec non est per accidens.

Item, Aristoteles in I. hujus, ponit hanc propositionem, Quae de necessitate insunt, per se insunt, et hoc probat, quia quae de necessitate insunt, aut insunt per se, aut per accidens: non per accidens, quia accidentia non insunt de necessitate: sed de necessitate homo inest animali ; ergo homo per se inest animali, ergo haec est per se, Animal est homo. Item, homo et animal si gnificant eamdem essentiam, sed essentia inest sibiipsi per se, et non per additum, ergo haec est per se, Animal est homo.

Item, aut est per se,aut per accidens ; si per se, habeo propositum : si per accidens, ergo per additum ; quaero tunc de isto addito, aut hoc praedicatum homo ei inest per se, aut per accidens additum. Si per se, eadem ratione fuit standum in primo: si per additum, quaerendum est de isto addito, et sic est processus in infinitum.

Ad oppositum, si haec esset per se, cum per se praesupponat de omni, haec esset per se, Omne animal est homo, consequens est falsum, ergo et antecedens.

Item, si haec esset per se, aut primo modo, aut secundo modo, aut quarto modo ; quia de tertio non est dubium, quia tertius modus, est modus essendi, et non modus inhaerendi. Non primo modo, quia praedicatum cadit in definitionem subjecti, sed homo non cadit in definitionem animalis : nec secundo modo, quia in secundo modo passio praedicatur de subjecto, sic non est in proposito ; ergo, etc. Nec in quarto modo ; quia quartus modus est, quando subjectum est causa efficiens praedicati ; sed in animali non est causa efficiens respectu hominis, ergo haec non est per se aliquo modo.

Ad quaestionem dicitur,quod haec non est per se aliquo modo ; Animal est homo. Et hujus ratio est, quia si esset per se, cum praedicatum, et subjectum maxime importent eamdem essentiam, maxime videretur quod essent per se primo modo: sed non est per se primo modo, quia in primo modo praedicatum cadit in definitionem indicantem primo quid subjecti; sed homo non cadit in definitionem animalis,sed potius e converso.

Intelligendum tamen, quod propositio tripliciter dicitur per accidens, secundum rationes praedictas. Uno modo, quando unum extremum est accidens alteri inhaerens, sicut patet hic, Homo est albus, et adhuc sic propositio potest esse per accidens tripliciter. Uno modo, quando accidens accidit subjecto, sicut hic, Homo est albus.Se- cundo modo, quando subjectum praedicatur de accidente, sicut hic, Album est homo. Et tertio modo, quando accidens praedicatur de accidente accidentaliter, sicut hic, Album est municum, et dico accidentaliter, pro tanto, quia in ista, Album est coloratum, praedicatur accidens in concreto,de accidente in concreto,et tamen non per accidens,sed per se ; quia quodlibet superius rationem quid habet respectu inferioris.

Secundo modo,dicitur propositio per accidens secundum quod distinguitur contra propositionem primo veram, et sic haec est per accidens: Isosceles habet tres, etc. quia haec non est primo vera.

Tertio modo dicitur propositio per accidens, quando praedicatum significat eamdem essentiam cum subjecto, verumtamen est extraneum intellectui subjecti, et hoc modo haec est per accidens, Animal est homo, et similiter cum inferius praedicatur de superiori, contingit enim tunc intelligere superius non intelligendo inferius.

Ad primam rationem dicitur, quod haec, Homo per se est animal, non debet converti in hanc, Animal per se est homo, non enim debet converti simpliciter sub omni ratione; et ratio impediens est accepta ab ista conditione per se. Per se enim praesupponit de omni, et ideo si converteretur simpliciter, tunc universalis affirmativa converteretur simpliciter, et sic sequeretur, Omnis homo est animal, ergo omne animal est homo. Sed hoc est falsum: ergo illa non debet sic converti simpliciter, cum hac conditione per se, sed debet sic converti, Homo per se est animal, ergo animal est homo; sicut haec exclusiva habet converti, Tantum homo est animal, ergo animal est homo ; vel oportet dicere quod propositiones per se non convertantur propter extraneam rationem quam faciunt modi. Vel oportet dicere quod convertuntur non retentis eisdem modis in convertente, et sua conversa.

Ad aliud dicitur, quod per se, facit extraneitatem, quia praesupponit de omni: ideo non valet quod convertatur cum hac conditione per se.

Ad formam dicitur quod haec propositio, Convertibilia eodem addito utrobique adhuc sunt convertibilia, est intelligenda quando illud additum non facit extraneitatem, et ita quod non includit universalitatem, vel necessitatem impedientem conversionem, sed per se licet non sit universalitas, tamen praesupponit universalitatem.

Ad aliud dico quod illa propositio est per se secundo modo, quando subjectum cadit in definitionem praedicati, quod est passio ; sed homo non est passio respectu animalis : ideo licet animal, quod subjicitur, in definitionem cadat, tamen non erit secundus modus.

Ad aliud dico quod est per accidens.

Ad probationem quod haec divisio propositionis per accidens, quam ponit Aristoteles in i. Posteriorum, intelligenda est de propositione per accidens, cujus unum extremum accidentaliter inest alteri ut dictum est in propositione. Sed haec, Animal est homo, non est per accidens illo modo : sed est per accidens, quia praedicatum est extra intellectum subjecti, et non quia praedicatum est accidens respectu subjecti, vel e contra.

Ad aliud dicitur quod haec propositio est vera, Quae de necessitate insunt, per se insunt, quando illud quod subjicitur, natum est subjici. Sed animal non est natum subjici respectu hominis, ideo in talibus non est propositio intelligenda.

Ad aliud dico, quod haec propositio, Quod vere est, nulli accidit, est intelligenda accipiendo propositionem per accidens illo modo, illud enim quod per se est, ut substantia,non accidit alteri, sicut accidens accidit subjecto, sic intelligit Aristoteles; potest tamen alteri accidere, tanquam id quod est extra intellectum subjecti.

Ad aliud dicendum est, quod licet praedicatum, et subjectum significent eamdem essentiam, ex hoc non sequitur talem propositionem esse per se, sed haec est per accidens, Animal est homo, quia per additum, ut per hanc, Homo est homo, sed non est intelligendum quod haec sit per additum, tanquam aliquid quod est additum essentiae animalis, quia est eadem essentia hominis et animalis ; imo est per additum, quia per aliquid quod est extra intellectum. Animal enim intelligitur communiori modo, quam homo : ideo intelligi potest, licet non intelligatur homo, et sic vocando additum quod est extra intellectum, animal est homo per additum, quia per hominem.

Ad ultimum per idem, quod Animal est homo, non est per se, sed per additum, ut dictum est. Et cum quaeritur de illo addito, aut illi addito inest homo per se, aut per additum. Dico quod ibi inest per se; quia haec est per se, Homo est homo. Et cum dicitur, eadem ratione standum fuit in primo. Dicitur quod non, quia homo non intelligitur, nisi intelligendo animal, sed animal potest intelligi, etsi homo non intelligatur, etc.