QUAESTIO XXI

An propositio negativa sit per se

Videtur quod non ; Aristoteles dicit in secundo Perihermenias quod haec est per accidens, Bonum non est malum, et tamen haec negativa est verissima, quia nulla propositio negativa est verior illa, in qua oppositum removetur ab opposito, ex hoc arguo sic: si propositio negativa verissima sit per accidens, multo fortius quaelibet alia erit per accidens, et nulla erit per se.

Dicitur hic, quod negativa haec est per accidens respectu affirmativae, et quod hoc intelligit Aristoteles, et tamen in genere negativorum haec negativa est per se: et quaelibet in qua removetur oppositum de opposito.

Contra, si haec negativa sit per accidens respectu affirmativae, tunc dependet ab affirmativa, et sequitur si ab affirmativa dependet, quod potest sequi ad affirmativam, igitur a primo, si negativa sit per accidens respectu affirmativae, negativa igitur potest sequi ex affirmativa per se: sed hoc est falsum ; negativa enim non potest sequi nisi ex alia negativa, et ex altera affirmativa.

Dicitur, concedendo, quod negativa ab affirmativa dependet, et ulterius, quod ab affirmativa sequitur, sed tamen non oportet quod sequatur ex affirmativa per se, sed ex hoc, quod ab affirmativa dependet,potest sequi ex affirmativa cum alia negativa.

Contra, si negativa sequitur ex affirmativa cum negativa, quaero de illa negativa praemissa: aut est absolute per se, ita quod ab affirmativa non dependens, aut non est absolute per se ; si sic, sequitur oppositum primae responsionis: dictum est enim prius quod quaelibet negativa dependet ab affirmativa : si non, igitur potest demonstrari per affirmativam, et aliam negativam, et tunc quaero de illa negativa; aut est simpliciter ab affirmativa non dependens, aut non ; si sic, sequitur oppositum ; si non, tunc ulterius sequitur ex affirmativa, et negativa, et sic in infinitum; sed hoc est inconveniens.

Item ad principale: propositio negativa potest reduci ad affirmativam, sicut privatio ad habitum, quia negatio privat affirmationem ; cum igitur habitus prior sit sua privatione, affirmatio prior est qualibet negatione ; igitur nulla negativa est per se et primo vera, quia affirmativa prius est vera.

Item, in quolibet genere est primum, et minimum, quod est mensura aliorum, sed negativa et affirmativa sunt in genere enundationis, sed est inconveniens dicere, quod negatio sit primum in genere enunciationis, igitur oportet dicere, quod affirmatio prior est affirmativa: igitur erit primo vera, et negativa ex consequenti. Et confirmatur ratio; quia unumquodque prius est idem sibi ipsi, quam ab alio disparatum, sed denotatur esse idem sibi per affirmativam, denotatur esse disparatum ab alio per negativam, igitur affirmativa prior est negativa.

Ad oppositum est Aristoteles in hoc libro.

Item, principium primum maxime verum per se, et tamen principium primum est propositio negativa, cujusmodi est illa, Non contingit idem simul esse et non esse, igitur propositio negativa erit maxime vera per se, et primo.

Dicitur, quod principium primum significat rem affirmative, modo tamen negativo, et ratione rei significatae est primo vera, et per se, ratione tamen modi significandi negative consideratum non est primum, nec propter hoc dicimus illam esse primam, sed propter rem affirmativam, quam significat.

Contra, si non sit primum, nisi ratione rei affirmativae, et non ratione modi significandi, sequitur quod primo potest aliquid esse prius ; consequens est falsum, igitur et antecedens. Probatio consequentiae, quamlibet rem affirmative contingit significare modo affirmativo: sed prior est illa propositio qua significatur aliqua res affirmativa modo affirmativo, quam illa, in qua significatur eadem res modo negativo: igitur principio primo posset esse alia propositio prior.

Dicitur hic per interemptionem majoris ; quia rem significatam per primum principium non contingit significare modo affirmativo.

Contra illud, quemcumque conceptum contingit intelligere, contingit significare, et cuilibet modo intelligendi correspondet modus significandi, quia vox non determinat sibi rem, nec modum significandi, sed rem primi principii affirmativi contingit intelligere modo affirmativo; igitur eamdem contingit significare modo affirmativo.

Ad quaestionem dicitur, quod propositio aliqua negativa est vera primo et per se,tamen quaelibet negativa quantum est ex modo significandi negativo posterior est affirmativa.

Primum sic declaratur, secundum Aristotelem, quaedam est demonstratio affirmativa, quaedam negativa, ut dicit in illo capitulo, ubi comparat demonstrationes ad invicem; sed in demonstratione conclusio est vera per se, demonstratio enim est ex per se inhaerentibus: igitur cum conclusio demonstrationis negativae sit negativa, aliqua negativa erit per se.

Secundum declaro. Illa propositio est immediata, sive primo vera, quae est per se vera, et quae per aliam non potest demonstrari. Sed propositio, in qua negatur unum Genus generalissimum ab alio, est hujusmodi: si enim possit demonstrari, hoc esset in prima figura, vel in secunda: sed in neutra potest demonstrari, quia tunc aliquid oportet accipere supra subjectum, vel supra praedicatum, vel supra utrumque: sed nihil est superius istis, cum sint generalissima : igitur haec non possunt demonstrari, etc.

Tertium ostendo: Commentator recitat rationes Alexandri super librum Perihermenias, per quas probavit, quod affirmativa est prior negativa ;. et sunt tres rationes. Prima sumitur ex parte vocis. Secunda ex parte rei. Tertia ex parte intellectus.

Ex parte vocis sic ; vox affirmativa est simplicior negativa propter negationem superadditam, igitur affirmativa ratione vocis est simplicior negativa ; sed quanto alia propositio est simplicior, tanto prior est: igitur affirmativa prior est negativa.

Alia ratio est ex parte rei, licet in eadem re non esse praecedat esse, ut in istis generalibus et corruptibilibus, simpliciter tamen esse praecedit non esse in diversis. Esse enim primae causae prius est quam non esse istorum corruptibilium ; sed affirmatio significat esse, negatio non esse: igitur affirmatio prior est negatione.

Tertia ratio est ista, habitus prior est secundum intellectum privatione. Privatio enim non intelligitur, nisi quia suus habitus prius intelligitur ; affirmatio vero significat per modum habitus, negatio per modum privationis. Ex istis rationibus sequitur quod negativa quaelibet quantum ad modum significandi negative posterior est affirmativa.

Ad rationem primam dicitur sicut dicebatur.

Ad primum contra hoc, quaelibet propositio negativa quantum est ex modo suo significandi ex affirmativa dependet: tamen ex hoc non sequitur, quod quaelibet syllogizari possit ex negativa et affirmativa, sed aliqua, et alia non. Propositio enim negativa, quae est per se vera, et non primo, cujusmodi est illa, Nulla linea est color, potest bene demonstrari ex una negativa, et alia affirmativa, ut ex ista, Nulla quantitas est color, cum hac affirmativa, Linea est quantitas. Similiter haec praemissa, Nulla quantitas est color, est per se non primo, et ideo potest demonstrari ex illa, Nulla quantitas est qualitas, isto modo, Omnis color est qualitas, nulla quantitas est gualuas, igitur nulla quantitas est color, in secundo secundae. Sed haec, Nulla quantitas est qualitas, est per se vera, et primo; quia haec ulterius per aliam negativam demonstrari non potest. Per hoc ad formam dicitur, quod haec consequentia non valet, Negativa quaelibet dependet ab affirmativa, igitur quaelibet negativa potest demonstrari ex una negativa, et alia affirmativa ; sicut non sequitur: Cognitio principiorum dependet ex terminis, ergo principia prima possunt demonstrari ex terminis. Per hoc ad primam rationem dicitur, quod quaelibet negativa praemissa quantumcumque sit per se primo vera, quantum est ex modo significandi negative, dependet ab affirmativa, et tamen non sequitur ulterius ex hoc, quod possit concludi ex affirmativa: haec enim consequentia est neganda, Hoc dependet ex illo, igitur potest demonstrari ex illo.

Ad aliud principale dicitur, quod illa probat, quod negativa quantum est ex modo significandi negative posterior est affirmativa, et hoc conceditur, et idem probant duae rationes sequentes.

Ad rationem in oppositum, qua probatur quod negativa sit simpliciter prima, dicitur sicut dicebatur.

Ad rationem contra hoc, dicitur sicut dicebatur. Verumtamen intelligendum est, quod licet primum principium significetur modo negativo, ipsum tamen aequivalet cum quadam propositione, quae est quodammodo affirmativa, quia haec, Non contingit idem simul esse, et non esse, aequivalet huic, Necesse est non idem esse ei non esse ; quia non contingit, quod pro possibili ponitur, aequivalet huic, quod est necesse non, tamen propositioni simpliciter affirmativae aequivalere non potest.

Ad ultimum contra hoc dicitur, quod cuilibet modo intelligendi correspondet modus significandi proportionabiliter. Et ad minorem dicitur, quod res hujusmodi principii, Non contingit idem simul esse et non esse, potest intelligi sub modo intelligendi affirmativo, licet ipsum principium non, sed semper intelligatur sub modo negativo.

Contra, affirmativum et negativum sunt opposita: igitur intelligere rem affirmativam primi principii sub modo negativo, est intelligere oppositum sub ratione oppositi; sed quilibet intellectus talis est falsus; igitur principium est falsum.

Dicitur, quod affirmatio accepta ut res, et negatio ut res,sunt supposita circa idem: tamen affirmatio ut res, et negatio ut modus, non opponuntur; modus enim rei non opponitur. Materialia enim intelliguntur immaterialiter: et hoc non est intelligere sub ratione oppositi ; ideo dicendum est, quod intelligere rem affirmativam sub ratione modi significandi negative, non est intelligere sub ratione oppositi; quia modus rei non opponitur, ut prius.

Ad auctoritatem, intelligit Aristoteles quod quaelibet negativa est per se in genere negativorum, quaelibet tamen per accidens est respectu affirmativae, considerando negativam sub ratione modi significandi negative, et hoc intelligit Aristoteles in libro Perihermenias, ideo dictum Aristotelis hic, et in libro Perihermenias non opponuntur, etc.