QUAESTIO XX

An genus et differentia conjunctim, vel divisim sint in primo modo dicendi per se, ut an haec sit per se, Homo est animal rationale

Quod non videtur. Voces sunt notae passionum quae sunt in anima. Sed alia passio est quam significat animal, et quam significat homo. Similiter alia similitudo, vel passio quam significat homo, et quam significat rationale in anima, igitur propositio enuncians hanc passionem esse illam, falsa est; sed haec est hujusmodi ; ergo, etc. Minor patet, quia propositio enuntiat significatum de significato: igitur sequitur quod haec non est per se.

Dicitur, quod licet alia sit similitudo, quam significat homo, et animal, tamen haec propositio non est falsa,quia supposito quod quaelibet vox significat passionem in anima, illam tamen non significat absolute, sed quatenus similitudo est signum rei, sicut oratio in scripto non significat voces prolatas, nisi quatenus vox prolata est signum rei ; et ideo sicut oratio in scripto non significat illam vocem esse aliam, quia tunc significaret falsum, sed significat illam rem inesse alteri, eodem modo vox prolata non significat hanc passionem esse illam, sed hanc rem cujus est passio,inesse illi rei cujus est alia passio, ideo haec est vera, Homo est animal rationale, licet sit alia similitudo subjecti, et alia praedicati in anima.

Contra, si haec vox significaret similitudinem, et ex consequenti significaret rem, tunc sequeretur quod quaelibet vox esset analoga, seu aequivoca ; similiter sequeretur quod quaelibet vox significaret primo accidens,quia passio in anima est accidens. Similiter hoc dato per responsionem, habetur propositum, quia attributio est ratione primorum significatorum subjecti, et praedicati. Probo, quia terminus illud idem subjicit et praedicat primo quod significat primo ; si igitur significat quilibet terminus passionem in anima, et alia est passio hominis in anima, et passio animalis sive rationalis, ideo propositio quae primo significat haec de illo, falsa est.

Item, ad principale : ad hoc quod propositio sit per se, oportet quod conceptus praedicati includatur in conceptu subjecti, sed conceptus animalis et rationalis non includitur in homine, igitur haec non erit per se primo modo. Probo minorem ; conceptus hominis est simplex, et conceptus animalis similiter est simplex, et similiter rationalis, sed duo intellectus simplices non possunt includi in uno simplici, igitur, etc.

Dicitur, quod licet conceptus animalis, et rationalis sint simplices,sunt tamen simpliciores quam conceptus simplex hominis, sed quod duo intellectus simplices in tertio intellectu simplici includantur simpliciores illo, non est inconveniens.

Contra, impossibile est duo simplicia, inquantum duo, quantumcumque sint simplicia, includi in aliquo tertio simplici. Probo, quia intellectus simplex ad quae se convertit, totaliter se convertit: intellectus enim in intelligendo unum simpliciter,non potest intelligere aliud simplex ; sed intel.

lectus hominis est simplex, et intellectus animalis: igitur dum includit intellectum hominis, non potest includere intellectum animalis, et eadem ratione nec rationalis : illi igitur duo intellectus sub una qualitate in intellectu hominis non includuntur, etc.

Ad hoc dicitur, quod illi intellectus qui inter se duo sunt et distincti, secundum quod sunt partes definitionis sunt in definito modo confuso, et ideo dicit Aristoteles quod definitio se habet ad intellectum simplicem, sicut videre, vel audire, quod exponit Linconiensis dicens, quod duplex est visibile, quoddam involutum, et tale confuso modo se offert visui ; aliud evolutum et expansum, et tale se distincte offert sensui : similiter audibile quoddam est confusum, et quoddam est distinctum ; sed voces secundum quod sensui, et auditui apparent, eo modo definiuntur. Et ut sic cognoscuntur ab intellectu simplici confuso modo, et tamen definitio cognoscitur ab intellectu simplici modo determinato, ideo necesse est ponere quod partes quae includuntur in definitione, magis cognoscantur in definitione quam in definito, aliter non faceret definitio cognitionem de definito magis quam e contra. Per hoc ad formam,quod duo intellectus simplices secundum quod inter se sunt divisi, et distincti, in definito includuntur modo confuso.

Contra, definitio est eadem cum definito: igitur si in definitione erunt duo intellectus distincti, igitur duo intellectus distincti et divisi essent primo idem intellectui uni ; sed hoc non est intelligibile : igitur, etc. Ad oppositum est Aristoteles. Ad quaestionem dicitur, quod partes definitionis conjunctim, et divisim praedicantur de definito primo modo : et hujus ratio est; quia tunc est primus modus,quando subjectum egreditur a principiis praedicati, sive a praedicato secundum se, quod dicitur propter Genus generalissimum ; generalissimum enim praedicatur de per se contentis, et tamen subjectum non potest egredi a principiis generalissimi, quia principium non habent, non enim habent Genus superius, vel Differentiam ; sed subjectum egreditur a generalissimo tanquam ex causa ; generalissimum enim, ut Substantia, quae substantia praedicatur de homine, est causa quare homo est substantia, ex hoc enim est homo substantia, quia substantia inclusa in homine est substantia.Sed quando praedicantur partes definitionis de definito, conjunctim, vel divisim, illae sunt causae a quibus progreditur subjectum ; igitur est primus modus dicendi per se.

Item, per Aristotelem in littera, qui dicit quod primus modus dicendi per se est quando praedicatum cadit in definitionem indicantem quid est subjectum.

Intelligendum est tamen propter rationes, quod vox significans passionem in anima, et rem extra, non dicitur significare duo ; non enim significat passionem, nisi ut est signum rei, et ubi unum est propter alterum, ibi est tantum unum.

Ad aliud, intelligendum propter secundam rationem, quod partes definitionis, quae sunt diversi conceptus inter se primo, sunt idem conceptui Speciei, qui unus est, ita quod unitas ad conceptum Speciei referatur, et dualitas ad conceptum Generis, et Differentiae . Per hoc ad rationes.

Ad primam sicut dicebatur ad rationem contra, dico quod non sequitur, Omne nomen est analogum, quia nomen non significat passionem nisi quia signum rei, unde non terminatur ibi vox in significando passionem, et ideo tantum unum significat, quia ubi est unum propter alterum, est ibidem tantum unum.

Ad aliud eodem modo dicitur, quod non sequitur quodlibet nomen significare accidens ; non enim nomen significat passionem absolute, sed ut est repraesentativa rei, et ideo non significat accidens, non enim indicatum est significatum nominis per illam passionem, sed potius illud cujus est illa passio, similitudo.

Ad aliud dicitur, quod non sequitur propositionem esse falsam quamlibet, non enim significat propositio unam passionem esse aliam, sed significat unam rem esse alteram, quia passionem non significat nisi quatenus repraesentat.

Ad aliud sicut dicebatur.

Ad aliud in contrarium, ut dicebatur.

Ad ultimum patet in positione, quod non est inconveniens, ad quod deducitur quod duo intellectus indistincti sint primo idem uni intellectui simplici confuso, et quod ad hoc quod illi duo intellectus.partium in definitione faciant cognitionem de definito, oportet quod sint distincti quodammodo, ut ostensum est prius, quia aliter non magis facerent cognitionem de definito, quam econtra.

Contra, si in definitione sint duo intellectus simplices, et diversi secundum se, qualiter potest tota definitio intelligi uno intellectu simplici.

Dicitur, quod in intellectu simplici sunt gradus secundum majorem simplicitatem, et minorem ; magis enim simpliciter intelligitur animal, quam rationale et hoc simplicius, quam animal album, et tamen omnia illa intellectu simplici intelligi possunt, licet secundum majorem et minorem simplicitatem : oportet tamen quod quando talia duo intelliguntur intellectu simplici, quod materiale intelligatur sub ratione formali, et ut sic accipitur ut unumquodque, etc.