QUAESTIO XXXVIII

An signum universale distribuat terminum sub propria ratione suppositorum, aut sub ratione termini communis

Doctor quast. praeced.

Quod sub ratione propria suppositorum, videtur ; per Aristotelem, qui cognovit unumquemque triangulum, non cognovit simpliciter, sed secundum accidens ; sed si hoc signum unusquisque, distribueret pro suppositis, sub ratione communis, tunc cognoscens unumquemque triangulum, cognosceret simpliciter: quia tunc triangulus cognoscitur habere tres simpliciter,quando habere tres cognoscitur de suppositis trianguli, inquantum conveniunt in natura trianguli: ergo signum distribuit terminum sub propria ratione suppositorum.

Item, scientia passionis de subjecto dicitur scientia simpliciter : sed scientia simpliciter est quando habetur scientia sub propria ratione : hoc signum ergo omnis, distribuit terminum sub propria ratioae,et non in universali, quia scire in universali, est scire secundum quid ; cum ergo habere tres simpliciter sciatur de triangulo omni ; ergo scitur de triangulo sub propria ratione ; hoc signum ergo, omnis, distribuit pro suppositis sub propria ratione suppositorum.

Item, signum reducit terminum ad actum, pro eis quae fuerunt in termino potentialiter : sed supposita sub propria ratione fuerunt potentialiter in termino communi ; ergo signum distribuit terminum pro suppositis sub propriis rationibus.

Item, quod actualiter sequitur ad alterum, actualiter in illo includitur; sed singulare actualiter sequitur ad universale, sequitur enim, Omnis homo currit, ergo iste, ergo singulare actualiter ponitur in universali ; signum ergo universale distribuit terminum in supposita sub propria ratione. Probo majorem ; si enim aliquid actualiter sit homo, et tamen non actualiter includitur, sed potentialiter, ergo posito uno potest alterum non poni; et per consequens ad unum non sequitur alterum: si ergo non actualiter includitur, non actualiter sequitur : ergo ex opposito, si actualiter sequitur, actualiter includitur.

Ad oppositum, si fuerit distributio pro suppositis sub propria ratione suppositorum, propossitio universalis esset plures: quia actualiter et sub propria ratione praedicatum pluribus attribuitur.

Dicitur quod ex hoc non sequitur quod sint plures, quia vox est una.

Contra, unitas et pluralitas per se respiciunt intellectum; si ergo in propositione universali sunt plures intellectus proprii, et sub propria ratione, propositio erit plures. Si tu dicis, quod licet pluralitas, et unitas habeant per se referri ad intellectum, tamen vox est illud sine quo non est pluralitas, sive unitas. Vox enim una est illud, sine quo propositio non est una, et sine pluribus vocibus non est propositio plures.

Contra; Aristoteles loquens de pluralitate propositionum in voce, non distinguit inter multitudinem et pluralitatem vocum. Cum ergo haec universalis propositio sit multiplex, sicut oportet concedere, si fiat distributio pro suppositis sub propria ratione suppositorum ut accipitur sub unitate vocis: ergo quaelibet propositio universalis esset plures pluralitate in voce, ergo oportet concedere, quod quaelibet propositio sit multiplex sive plures, vel oportet concedere quod non fiat distributio pro suppositis sub propria ratione suppositorum.

Item si sic ; tunc cognito principio demonstrationis, cognoscitur conclusio in actu, et sub propria ratione; quod est contra Aristotelem in hujus primi principio: Antequam aliquid sit inducere. Consequentia patet, quia in conclusione scitur praedicatum de subjecto sub propria ratione,si ergo in principio demonstrationis fiat distributio pro suppositis sub propria ratione, tunc eodem modo scitur conclusio in principio suo et in se, quia utrobique sub propria ratione.

Item, si fiat distributio sub propria ratione suppositorum, tunc Enthymema erit Syllogismus, vel non erit consequentia ; quorum utrumque est inconveniens : ergo et antecedens. Probatio consequentiae: ex universali infertur sua singularis, quaero ergo, aut est consequentia, aut non; si sic, et in universali fit distributio pro singulari sub propria ratione; ergo singulare sequitur ex universali, ex eo quod haec sunt, sequitur ergo syllogistice; ergo si fiat distributio pro suppositis sub propria ratione, tunc aut non erit consequentia, aut si fit, talis consequentia erit Syllogismus, et ita Enthymema erit Syllogismus.

Ad quaestionem dicitur, quod signum universale distribuit terminum, non sub propria ratione suppositorum, sed sub ratione termini communis. Hujus ratio est prius tacta, quia si fieret distributio pro suppositis sub propria ratione, quaelibet propositio universalis esset plures, et per consequens non Syllogismus, et tunc periret Syllogismus, et etiam contradictio in universalibus, quod est inconveniens.

Intelligendum tamen est propter rationes, quod illa tria se habent secundum ordinem. Prius enim est potentia illius singularis in termino communi non distributo. Secundo est actus singularis in termino communi distributo, iste actus tamen incompletus est. Tertio est actus singularis proprius secundum quod sub propria ratione accipitur, potentia primo est pura potentia, actus proprius singularis est purus actus. Sed singulare in communi distributo est incompletus, et est actus et potentia respectu diversorum: est enim actus respectu potentiae singularis in termino non distributo, et per distributionem reducitur ad actum, et iste actus est simpliciter potentia respectu actus proprii sub propria ratione. Sicut patet si dicitur, Omnis homo currit, non importatur illa,Socrates currit,

per hanc, nisi in potentia et virtute, sed in illa, Socrates currit, Socrates accipitur sub propria ratione.

Ad primam rationem dicitur, quod cognoscens unumquemque triangulum habere tres, non cognoscit triangulum simpliciter: et hujus causa non est sicut ratio praetendit,propter hoc quod in illa,unusquisque triangulus, etc, distribuitur triangulus in suppositis praecise sub propria ratione suppositorum. Sed causa prius dicta est: ideo non cognoscens unumquemque triangulum, etc. cognoscit ipsum secundum accidens, quia hoc signum unusquisque, distribuit terminum in supposita, ut conveniunt in aliquo communi, non in communi quod est natura speciei, quod abstrahitur a suppositis et a conditionibus materialibus,sed ut conveniunt in aliquo communi materiali abstracto a suppositis ; sed non a materia, sicut patet in praecedenti quaestione. Et quia istae conditiones materiales extraneantur naturae speciei, ideo cognoscens unumquemque triangulum,cognoscit triangulum sophistico modo, et secundum accidens.

Ad aliud dicitur, quod passio scitur de subjecto sub propria ratione,sicut ratio concludit. Sed non sequitur, passio scitur sub propria ratione de subjecto, ergo scitur de subjecto sub propria ratione suppositorum, sed scitur sub propria ratione subjecti: et sic scire passionem de suppositis non est scire in universali, quod Aristoteles vocat secundum quid, quia de singularibus secundum quod singularia sunt, non potest aliquid sciri, nisi secundum accidens, et ideo de his non scitur passio, ut includunt naturam speciei.

Ad aliud, quod signum reducit terminum ad actum pro suppositis ad quae fuit in potentia, sed non ad actum completum, quia sic esset plures, sed ad actum incompletum, sub quo actu incompleto fuit potentia ad singulare sub propria ratione ; et ideo signum non distribuit terminum pro suppositis sub propria ratione, ut dictum est in positione.

Ad aliud, quod haec consequentia non valet, Singulare actu sequitur ad universale : igitur in universali in actu includitur, loquendo de actu completo singularis ; loquendo tamen de actu incompleto in ipso includitur.Ratio interemptionis consequentiae est ; quia consequentia enthymematica non sequitur gratia significationis, tunc enim esset consequentia syllogistica; quia sequitur conclusio eo quod sunt. Sed ista tenet gratia rei, et ideo licet singulare sequatur actu ad universale,quia tamen non ratione significationis com pletae, sed ratione rei, ideo non oportet quod actu completo ponatur singulare, et in significatione universalis, sed incomplete, et in virtute.

Et ad probationem consequentiae dicitur, quod oppositum non sequitur: quia stat simul quod actu sequatur,et actu non completo ponatur, sed potentia, et virtute ; si illa potentia non est ad opposita, et ideo ratione rei semper ad universalem sequitur singulare enthymematice.