75

μή τήν ψυχήν ταῖς ἀρεταῖς ἐκκαθαίρων. Καθ᾿ ὅ σῶμα τήν φθοροποιόν ἐπιτελῶν λατρείαν ὁ ἄνθρωπος, καί καθ᾿ ἑαυτοῦ γενόμενος φίλαυτος, ἡδονήν εἶχεν ἀπαύστως, καί ὀδύνην ἐνεργουμένην· ἐσθίων ἀεί τοῦ ξύλου [Αl. τό ξύλον] τῆς παρακοῆς, τοῦ καλοῦ τε καί κακοῦ κατ᾿ αὐτόν μεμιγμένην κατά τήν αἴσθησιν διά τῆς πείρας ἔχων τήν οἴησιν [Fr. γνῶσιν] .

Καί τάχα ξύλον εἶναι γνωστόν καλοῦ καί πονηροῦ τήν φαινομένην κτίσιν εἰπών τις, οὐχ ἁμαρτήσει τῆς ἀληθείας· ἡδονῆς γάρ καί ὀδύνης ποιητικήν ἔχει φυσικῶς τήν μετάληψιν.

Ἤ πάλιν ἐπειδή καί λόγους ἔχει πνευματικούς τῶν ὁρωμένων ἡ κτίσις, καί νοῦν διατρέφοντας· καί δύναμιν πάλιν φυσικήν, τήν μέν αἴσθησιν τέρπουσαν· τόν δέ νοῦν διαστρέφουσαν, ξύλον γνωστόν καλοῦ τε καί κακοῦ προσηγορεύθη· τοῦ καλοῦ μέν ἔχουσα γνῶσιν θεωρουμένη πνευματικῶς· τοῦ κακοῦ δέ, λαμβανομένη σωματικῶς. Παθῶν γάρ γίνεται διδάσκαλος τοῖς σωματικῶς αὐτῆς μεταλαμβάνουσιν, τῶν θείων αὐτοῖς λήθην ἐπάγουσα· διό τῷ ἀνθρώπῳ τυχόν ἀπηγόρευσεν, ἀναβαλλόμενος αὐτῆς τέως τήν μετάληψιν ὁ Θεός, ἵνα πρότερον, ὡς ἦν μάλιστα δίκαιον, διά τῆς ἐν χάριτι μετοχῆς τήν οἰκείαν ἐπιγνοῦς αἰτίαν, καί τήν δοθεῖσαν κατά χάριν ἀθανασίαν διά τῆς τοιαύτης μεταλήψεως πρός ἀπάθειαν στομώσας καί ἀτρεψίαν, ὡς θεός ἤδη τῇ θεώσει γενόμενος, ἀβλαβῶς ἐπ᾿ ἀδείας μετά Θεοῦ τά τοῦ Θεοῦ διασκέψηται κτίσματα, καί τήν αὐτῶν ἀναλήψηται (260) γνῶσιν ὡς Θεός, ἀλλ᾿ οὐκ ἄνθρωπος, τήν αὐτήν ἔχων τῷ Θεῷ κατά χάριν τῶν ὄντων μετά σοφίας εἴδησιν, διά τήν πρός θέωσιν τοῦ νοῦ καί τῆς αἰσθήσεως μεταποίησιν.

Οὕτω μέν οὖν ἐνταῦθα ληπτέον περί τοῦ ξύλου, κατά τήν πᾶσιν ἁρμόσαι δυναμένην ἀναγωγήν, τοῦ μυστικωτέρου λόγου καί κρείττονος φυλαττομένου τοῖς μυστικοῖς τήν διάνοιαν, καί παρ᾿ ἡμῶν διά τῆς σιωπῆς τιμωμένου. Τοῦ ξύλου δέ νῦν τῆς παρακοῆς ἐμνήσθην παροδικῶς, δεῖξαι θέλων ὡς ἡ περί Θεόν ἄγνοια, τήν κτίσιν ἐθεοποίησεν· ἧς ὑπάρχει λατρεία σαφής, ἡ κατά τό σῶμα τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων φυλαυτία· περί ἥν ἐστιν ὥσπερ τις μικτή γνῶσις, ἡ τῆς ἡδονῆς πεῖρα καί τῆς ὀδύνης· δι᾿ ἅς ἡ πᾶσα τῶν κακῶν ἐπεισήχθη τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώπων ἰλύς, διαφόρως τε καί ποικίλως, καί ὡς οὐκ ἄν τις ἐφίκοιτο λόγος, πολυμόρφως συνισταμένη, καθόσον ἕκαστος τῶν τῆς ἀνθρωπίνης μετειληφότων φύσεως, κατά τό ποσόν τε καί ποιόν ἐν ἑαυτῷ ζῶσαν ἔχει καί πράττουσαν τήν περί τό φαινόμενον αὐτοῦ μέρος· λέγω δέ τό σῶμα, φιλίαν, ἀναγκάζουσαν αὐτόν δουλοπρεπῶς, διά τε τήν ἐπιθυμίαν τῆς ἡδονῆς, καί τόν φόβον τῆς ὀδύνης, πολλάς ἰδέας ἐπινοῆσαι παθῶν, καθώς οἵ τε καιροί συμπίπτουσι καί τά πράγματα, καί ὁ τῶν τοιούτων ἐπιδέχεται τρόπος· ἐφ᾿ ᾧ τήν μέν ἡδονήν ἑλεῖν δυνηθῆναι διαπαντός πρός συμβίωσιν· τῆς ὀδύνης δέ παντελῶς ἀνέπαφον διαμεῖναι, τό ἀμήχανον ἐπιτηδεύειν διδάσκουσαν, καί εἰς πέρας κατά σκοπόν ἐλθεῖν μή δυνάμενον. Φθαρτῆς γάρ οὔσης τῆς ὅλης φύσεως τῶν σωμάτων καί σκεδαστῆς, δι᾿ ὅσων τις ἐπιτηδεύει τρόπων ταύτην συστήσασθαι, τήν αὐτῆς φθοράν ἰσχυροτέραν μᾶλλον καθίστησιν· δεδοικώς καί μή θέλων ἀεί τό στεργόμενον, καί παρά γνώμην περιέπων ἀνεπαισθήτως διά τοῦ στεργομένου τό μή στεργόμενον, ἐξηρτημένον τῶν φύσει στῆναι μή δυναμένων· καί διά τοῦτο συνεξαλλοιῶν τοῖς σκεδαστοῖς τῆς ψυχῆς τήν διάθεσιν, συνδιανηχομένην ἀστάτως τοῖς ῥέουσιν, καί τήν οἰκείαν ἀπώλειαν οὐ κατανοῶν, διά τήν παντελῆ τῆς ψυχῆς πρός ἀλήθειαν τύφλωσιν.

Πάντων δέ τούτων τῶν κακῶν ἐστιν ἀπαλλαγή, καί σύντομος πρός σωτηρίαν ὁδός, ἡ ἀληθής τοῦ Θεοῦ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ἀγάπη, καί ἡ καθ᾿ ὅλου τῆς κατά ψυχήν πρός τε τό σῶμα καί τόν κόσμον τοῦτον ἐξάρνησις· καθ᾿ ἥν, τῆς μέν ἡδονῆς τήν ἐπιθυμίαν, καί τῆς ὀδύνης δέ τόν φόβον ἀποβαλλόμενοι, τῆς κακῆς ἐλευθερούμεθα φιλαυτίας, πρός τήν γνῶσιν ἀναβιβασθέντες τοῦ Κτίσαντος, καί πονηρᾶς ἀγαθήν