363

Τέλος τῶν περί ἀγάπης κεφαλαίων τῆς τετάρτης ἑκατοντάδος.

ΑΝΕΠΙΓΡΑΦΟΥ ΣΧΟΛΙΑ. (1073) α΄. Ἡμεῖς οὐδέ λόγοις οὐδέ ἔργοις παιδεύειν, ἤ κἄν παιδεύεσθαι δυνάμενοι,

λόγοις παιδεύειν ἐπιχειροῦμεν· καί ἄλλων γίνεσθαι ἰατροί ἕλκεσιν αὐτοί βρύοντες. Ὅρα δέ τό, ὅτι Οὐ πάντα τοῖς βουλομένοις εἰσίν εὔληπτα, κἄν τοῦτο δοκῇ. Καί τίς οὐ θαυμάσεται τούς καί γυναῖκας χλιδώσας καί νήπια ταῦτα διδάσκειν ἐπαγγελλομένους μετά σοβαροῦ φρονήματος;

β΄. Λέγων ὁ Ἀπόστολος. Εἰ δέ τις ἀγαπᾷ τόν Θεόν, οὗτος ἔγνωσται ὑπ᾿ αὐτοῦ· δῆτα ἀγαπῶντας ἡμᾶς τόν Κύριον γινώσκεσθαι βούλεται· Ἐκ δέ τοῦ γινώσκεσθαι, τό διδάσκεσθαι, καθά φησιν ὁ μέγας καί τήν ἀρετήν καί τήν θεολογίαν Γρηγόριος. Ταύτης οἶμαι τῆς ἐννοίας ἐστί, καί τόδε τό κεφάλαιον· Ἀγάπην μέν, τίκτει ἀπάθεια· ἡ δέ ἀγάπη, τοῦ φωτισμοῦ τῆς γνώσεως ἐστι γεννητική.

γ΄. Τίνων οὐχ ἅπτεται αὕτη ἔννοια, οἶμαι δέ μάλιστα, τῶν τοῦ μαμωνᾶ ὑπεραποθνησκόντων· ταῦτόν δέ εἰπεῖν τοῦ λεγομένου δημοσίου καί τοῦ κοσμοκράτορος.

δ΄. Ὁ Θεός πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι, καί ὑπέρ πάντων ἀπέθανεν, ἵνα οἱ πάντες σωθῶσιν. Ὁ οὖν ἀγαπῶν τόν Θεόν, τό θελητόν τοῦ Θεοῦ φυλάττει. Φυλάττων δέ, πῶς οὐκ ἀγαπήσει πάντας ὡς ἑαυτόν, καί θελήσει πάντας σωθῆναι, τοῦτο θέλοντος τοῦ Θεοῦ;

ε΄. Γνῶσιν τοῦ Θεοῦ τήν πίστιν λέγει· ἀγάπην δέ, τήν τήρησιν τῶν ἐντολῶν· ἥν καί θέλημα καλεῖ καί δικαιώματα καί ἐντάλματα καί προστάγματα καί φῶς· κατά τό, ∆ιότι φῶς τά προστάγματά σου. Τήν ἔμπρακτον δέ γνῶσιν παρίστησι τό κεφάλαιον.

στ΄. Αἰτία τῶν ἀρετῶν ἐστιν ὁ Θεός. Τούτου δέ, κατ᾿ ἐνέργειαν γνῶσις, ἡ τοῦ κατ᾿ ἀλήθειαν ἐπεγνωκότος τόν Θεόν, πρός τό πνεῦμα κατά τήν ἕξιν ἀλλοίωσις.

ζ΄. Ἀνάγνωθι τό οστ΄ τῆς ρ΄, καί εὑρήσεις ὅμοιον πάντη, παρά τό τῶν ὀνομάτων διάφορον.

η΄. Εἰ φάρμακον τῆς ἀγάπης ἡ ἐντολή κατά τοῦ θυμοῦ ἐδόθη· πάντως ἡ ἐγκράτεια κατά τῆς ἐπιθυμίας δεδώρηται. Ἀνάγνωθι τό οθ΄.

(1076) θ΄. Οἱ δέ τῶν τριῶν δοῦλοι, πόσον μῖσος κατ᾿ ἀλλήλων τρέφομεν· τοῦ πάθους ὅλοι τῆς ἀπληστίας γενόμενοι. Ἀνάγνωθι τό ξδ΄.

ι΄. Εἰπών ἐν τῷ οζ΄, ὅτι διά μέν τῶν ἐντολῶν, ἀπαθεῖς ἐργάζεται· νῦν διά τοῦδε τοῦ κεφαλαίου δείκνυσι πῶς· ὅτι ἐν ἀγάπῃ καί νηστείᾳ, τῇ τε ἐγκρατείᾳ καί προσευχῇ.

ια΄. Καί γνωστικός τις ἐγκατασπᾶται πάλιν. ιβ΄. Ἡμεῖς δέ συγκεχωσμένοι τοῖς πάθεσι, πῶς θεωρήσωμεν; ἤ πῶς ἅ θεωροῦμεν

οὐκ ἐκβάλλει ἡμᾶς τῆς γνώσεως τῆς ἁγίας Τριάδος; ιγ΄. Τάς ἀναβάσεις τῆς θεωρίας βλέπεις; ιδ΄. Ὅτι ὥσπερ ἀπιστιδίας ἐν πίστει λόγος οὐδείς· οὕτως οὐδέ ἐν τοῖς λόγοις κατά

φύσιν ὑπάρχει τό παράλογον. Ἔργον δέ τῶν ἐντολῶν, λόγος ἐστίν ἐνεργούμενος. Ἀνάγνωθι τό πδ΄ κεφάλαιον, καί ἀναπαύσῃ.

ιε΄. Ἡ φυσική φησι θεωρία τῶν ἐντολῶν,ἤ τε ἡ πρός τόν πλησίον ἀνόθευτος ἀγάπη, φιλαυτίας καί τυραννίδος ἐλευθεροί τούς φυλάσσοντας. Ἡ δέ γνῶσις τῶν ὄντων, λήθης καί ἀγνοίας ἀπαλλάττει τούς γνωστικούς. ∆ιά τούτων δέ πάντων, τό τριμερές τῆς ψυχῆς ὑποτίθεται, κατά λόγον μέν καί φύσιν κινούμενον, πᾶσαν ἀρετήν κατορθοῦν· παρά λόγον δέ καί φύσιν, πᾶσαν κακίαν ἐργάσεσθαι. Μέμνησο, ὅτι τά ἀρχέγονα καί πάσης κακίας γεννητικά, τρία ταῦτά ἐστιν, ἄγνοια, φιλαυτία,