230

ἔχοντα σοφίαν τε σύνεσιν βουλήν τε καί ἰσχύν, καί γνῶσιν, καί εὐσέβειαν, καί φόβον, δι᾿ ὧν, ὡς δι᾿ ὀφθαλμῶν νοητῶν ἐπιβλέπειν λέγεται πᾶσαν τῆς ἑκάστου καρδίας τήν γῆν ὁ Θεός. Ἑπτά γάρ εἰσιν οὗτοι ὀφθαλμοί Κυρίου, φησίν, οἱ ἐπιβλέποντες ἐπί πᾶσαν τήν γῆν.

Καί ἑπτά ἐπαρυστρίδες τοῖς λύχνοις τοῖς ἐπάνω αὐτῆς. Ἐπαρυστρίδες εἰσίν, αἱ κατά πρᾶξιν καί θεωρίαν ἕξεις, τῶν ἀξίων τῆς ἐν τοῖς θείοις χαρίσμασι διαιρέσεως· ἀφ᾿ ὧν, ὡς ἐξ ἀγγείων τινῶν ἐπιχέοντες καθάπερ ἔλαιον τῶν μυστικῶν νοημάτων τήν δύναμιν, τό φῶς χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος φυλάττουσιν ἄσβεστον.

Τάς δέ δύο ἐλαίας νοήσει, καθώς προέφην, τάς δύο ∆ιαθήκας· τήν μέν Παλαιάν, ἐξ εὐωνύμων τοῦ λαμπαδίου· τήν τῷ γνωστικῷ τῆς ψυχῆς, ἤγουν θεωρητικῷ, καθάπερ ἔλαιον γεννῶσαν τούς (681) κατά τήν πρᾶξιν τρόπους τῶν ἀρετῶν· τήν δέ νέαν ἐκ δεξιῶν, τήν τῷ παθητικῶ τῆς ψυχῆς, ἤγουν πρακτικῷ καθάπερ ἔλαιον ἀεννάως γεννῶσαν τούς κατά τήν θεωρίαν πνευματικούς λόγους τῶν γνώσεων· ἵνα δι᾿ ἀμφοῖν καλῶς κατακριβωθῇ τό τῆς σωτηρίας ἡμῶν μυστήριον· ἐπίδειξιν μέν λόγου, τόν βίον· δόξαν δέ βίου, τόν λόγον ποιούμενον· καί τήν μέν πρᾶξιν θεωρίαν ἐνεργουμένην· τήν δέ θεωρίαν, πρᾶξιν μυσταγωγουμένην· καί συντόμως εἰπεῖν, τήν μέν ἀρετήν φανέρωσιν γνώσεως· τήν δέ γνῶσιν, ἀρετῆς συντηρητικήν ἐργαζόμενον δύναμιν· καί δι᾿ ἀμφοῖν, ἀρετῆς λέγω καί γνώσεως, μίαν σοφίαν συνισταμένην ἐπιδεικνύμενον· ἵνα γνῶμεν, ὅτι συμφωνοῦσιν ἀλλήλαις διά πάντων αἱ δύο ∆ιαθῆκαι, κατά τήν χάριν πλέον εἰς ἑνός μυστηρίου συμπλήρωσιν, ἤ ὅσον ψυχή καί σῶμα εἰς ἑνός ἀνθρώπου γένεσιν, κατά τήν σύνθεσιν ἀλλήλοις συμβαίνουσιν.

Εἰ δέ τις, ταῖς κατά νοῦν θεωρίαις φιλοτιμούμενος, ἐκλαβών εἴποι, τάς δύο ἐλαίας εἶναι τούς δύο νόμους, τόν τε φυσικόν λέγω καί τόν πνευματικόν· οὐκ ἔξω βέβηκε τῆς ἀληθείας. Ὁ μέν γάρ φυσικός νόμος, ὡς ἐξ ἀριστερῶν τοῦ λαμπαδίου, τουτέστι τοῦ σαρκωθέντος Θεοῦ Λόγου, διά τῆς συγγενοῦς αἰσθήσεως τούς ἐν τοῖς αἰσθητοῖς πρός ἀρετήν τρόπους νοηθήσεται τῷ λόγῳ προσάγων· ὁ δέ νοερός, ἤγουν πνευματικός ἐκ δεξιῶν, διά τῆς συγγενοῦς νοήσεως τούς ἐν τοῖς οὖσι πρός γνῶσιν πνευματικήν λόγους ἀναλεγόμενος· δι᾿ ὧν [marg. δύο νόμων δηλονότι] τάς διαφόρους ἕξεις τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων καθάπερ λύχνων ἐπαρυστρίδας, πρακτικῶν καί γνωστικῶν θεωρημάτων πληρώσαντες, ἄσβεστον τό φῶς τῆς ἀληθεάις φυλάττομεν.

Γνωστικώτερον δέ τυχόν ὁ τόπος οὗτος τῆς Γραφῆς κατανοούμενος, διά τῶν δύο ἐλαιῶν τῶν ἐκ δεξιῶν τοῦ λαμπαδίου, καί ἐξ εὐωνύμων, τήν πρόνοιαν δηλοῖ καί τήν κρίσιν· ὧν ἕστηκε μέσος ὡς ἐπί λυχνίας χρυσῆς, τῆς ἁγίας καθολικῆς Ἐκκλησίας· ἤτοι τοῦ καθ᾿ ἕκαστον ἁγίου ψυχῆς, πᾶσιν πυρσεύων τῆς ἀληθείας τό φῶς, ὁ τό πᾶν ὡς Θεός περιέχων Λόγος· καί τούς κατά πρόνοιαν καί κρίσιν ἀληθινούς καί γενικωτάτους τῆς τῶν ὄντων συνοχῆς ἀποκαλύπτων λόγους· καθ᾿ οὕς, τό πρό πάντων τῶν αἰώνων προωρισμένον, ἐπ᾿ ἐσχάτων δέ τῶν χρόνων ἐπιτελεσθέν τῆς σωτηρίας ἡμῶν μυστήριον συνέστηκεν· ὧν, τήν μέν πρόνοιαν, καθάπερ ἐλαίαν ἐκ δεξιῶν τοῦ λαμπαδίου τυγχάνουσαν, ἐν τῷ ἀφράστῳ τρόπῳ τῆς τοῦ Λόγου πρός τήν λογικῶς ἐψυχωμένην σάρκα καθ᾿ ὑπόστασιν ἑνώσεως, διά μόνης καθορῶμεν τῆς πίστεως· τήν δέ κρίσιν ἐξ εὐωνύμων ὑπάρχουσαν, ἐν τῷ μυστηρίῳ τῶν ὑπέρ ἡμῶν σαρκωθέντος Θεοῦ ζωοποιῶν παθημάτων ἀῤῥήτως κατανοοῦμεν. Τό μέν γάρ ὡς ἀγαθός προηγουμένως κατά θέλησιν γέγονεν, οἷα δή φύσει πάντων ὑπάρχων Σωτήρ· τό δέ, καθ᾿ ἑκούσιον ἀνοχήν ἐφεπομένως ὑπέμεινεν, ὡς Λυτρωτής. Οὐ γάρ ἵνα πάθῃ προηγουμένως ὁ Θεός γέγονεν ἄνθρωπος· ἀλλ᾿ ἵνα τόν ἄνθρωπον σώσῃ διά παθημάτων· ὑφ᾿ ἅ, διά τήν παράβασιν (684) τῆς θείας ἐντολῆς, ἑαυτόν ὁ κατ᾿ ἀρχάς ἀπαθής ὑπάρχων, πεποίηκεν ἄνθρωπος.