128

περιποιούμενος σωματικῶς τε καί πνευματικῶς· οὐ γάρ μόνοις τοῖς σώμασιν ὁ τῆς ἀρετῆς περιγράφεται λόγος, οὐδέ περί μόνην τήν αἴσθησιν ἡ τῆς φύσεως καταγίνεται δύναμις.

Εἰδοποιός οὖν τῆς γενικωτάτης καθέστηκεν ἀρετῆς ἡ γενικωτάτη τῆς φύσεως δύναμις, τοῖς οἰκείοις ἕξ τρόποις εἰς εἴδη τοσαῦτα τήν ἀρετήν διακρίνουσα· δι᾿ ὧν ἡ φύσις ἑνοῦται τῷ τῆς γνώμης μοναδικῷ, τόν ἐν πᾶσιν ἰσοτίμως ἀδιαίρετον δεικνῦσα τῆς πλάσεως λόγον, ἐν τῷ ποιεῖν εὖ καί πάσχειν πρός ἑαυτόν συναγόμενον· ὅν ἐῤῥωμένον ἐπαναλαβών διά τῶν καθηκόντων πόνων ὁ νοῦς, πάσας περιτέμνει τῆς φύσεως τάς ὑπερβολάς καί τάς ἐλλείψεις, ἅς ἡ φιλαυτία τῆς ἑκάστου γνώμης ἐπινοήσασα, τήν ἡμερωτάτην ἐθηρίωσε φύσιν· καί μίαν τήν οὐσίαν εἰς πολλάς καί ἀντιθέτους· οὐδέν δέ χεῖρον εἰπεῖν, καί φθαρτικάς ἀλλήλων, κατέτεμε μοίρας· καί τήν σταθηράν μεσότητα φέρων, δείκνυσι, καθ᾿ ἥν, τῶν ἀρετῶν οἱ νόμοι κατά φύσιν ἐξ ἀρχῆς θεόθεν ἐγράφησαν. Καί τοῦτο τυχόν παραδεικνύς τό μυστήριον ὁ λόγος, τάς ἕξ ὑδρίας ἐξάγει κενάς καί ἀνύδρους, ὑποφαινούσας τῆς κατά φύσιν γενικωτάτης δυνάμεως τήν περί τό καλόν ἀπραξίαν.

Οὕτω μέν οὖν ἡ κατά φύσιν γενικωτάτη δύναμις εἰς ἕξ διαιρουμένη κατά τήν πρᾶξιν τρόπους εἰς εἴδη τοσαῦτα μορφοῖ τήν γενικωτάτην τῶν ἀρετῶν, ὅλην ὅλη περιλαμβάνουσα· καθ᾿ ἥν γενομένη, τόν ἑαυτῆς γενικώτατον δέχεται νόμον ἡ φύσις, ἄπταιστον τῆς ἀληθείας κριτήν· ὅν ὁ λόγος προσηγόρευσεν ἀρχιτρίκλινον· διεγνωκότα σοφῶς, ὅτι τόν καλόν οἶνον, ὅν ὕστερον διά τῆς ἰδίας παρουσίας ὁ Λόγος ἐκέρασεν, ἔδει κατ᾿ ἀρχάς πρῶτον πιεῖν, καί μεθυσθῆναι τήν ἀνθρωπίνην φύσιν· λέγω δέ τόν (400) περί Θεοῦ κρείττονα καί ὑψηλότερον λόγον· καί οὕτως ὕστερον, καθάπερ οἴνους, τούς ὅσον πρός τόν πρῶτον λόγον, ἥττονας τῶν γεγονότων μυηθῆναι λόγους· δικαιότατον γάρ ἦν ὡς ἀληθῶς καί πρεπωδέστατον, τόν δι᾿ ὅν γέγονεν Λόγον μυηθῆναι πρότερον τήν φύσιν, καί οὕτως ὕστερον ζητεῖν τῶν δι᾿ αὐτήν γενομένων τούς λόγους.

Οἱ ἠντληκότες δέ τό ὕδωρ, εἰσίν οἱ διάκονοι τῆς τε Παλαιᾶς καί Καινῆς ∆ιαθήκης· φημί δή τούς ἁγίου πατριάρχας, καί τούς νομοθέτας, καί τούς στρατηγούς, τούς κριτάς τε καί τούς βασιλεῖς, καί τούς προφήτας καί τούς εὐαγγελιστάς καί ἀποστόλους, δι᾿ ὧν ἠντλήθη τό ὕδωρ τῆς γνώσεως, καί ἀπεδόθη τῇ φύσει πάλιν· ὅπερ μετέβαλεν εἰς τήν τῆς θεώσεως χάριν, ὁ τήν φύσιν ὡς ἀγαθός δημιουργήσας, καί θεώσας διά φιλανθρωπίαν τῇ χάριτι, Λόγος. Εἰ δέ καί τούς κατά φύσιν ἐπιστημονικούς τε καί εὐσεβεῖς λογισμούς εἴποι τις εἶναι διακόνους, ἐκ τῶν ὄντων διακοσμήσεως κελεύσει τοῦ Λόγου ἀντλοῦντας τό ὕδωρ τῆς γνώσεως, οὐ διαπέπτωκεν, ὡς οἶμαι, τῆς ἀληθείας.

Νυμφίος δέ προδήλως ἐστίν ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, ὡς νύμφην ἀγόμενος πρός συζυγίαν τήν ἀρετήν· ὧν τιμῶν τήν συμβίωσιν παραγίνεται προθύμως καλούμενος ὁ Λόγος, διασφίγγων αὐτῶν τήν τοῦ πνευματικοῦ γάμου συναλλαγήν, καί τῷ ἰδίῳ οἴνῳ πνευματικῶς διαθερμαίνων αὐτῶν πρός πνευματικήν πολυγονίαν τήν ἔφεσιν. Μήτηρ δέ τοῦ Λόγου καθέστηκεν ἡ ἀληθής καί ἀμόλυντος πίστις. Ὡς γάρ τῆς τεκούσης αὐτόν κατά σάρκα μητρός, ὡς Θεός, ὑπάρχει κατά φύσιν δημιουργός ὁ Λόγος, ἥν ἐποιήσατο μητέρα διά φιλανθρωπίαν ἐξ αὐτῆς ὡς ἄνθρωπος γεννηθῆναι καταδεξάμενος· οὕτως ἐν ἡμῖν πρότερον τήν πίστιν δημιουργήσας ὁ Λόγος, ὕστερον γίνεται τῆς ἐν ἡμῖν πίστεως υἱός, ἐξ αὐτῆς κατά τήν πρᾶξιν ταῖς ἀρεταῖς σωματούμενος· δι᾿ ἧς πάντα διανύομεν, παρά τοῦ Λόγου λαμβάνοντες τά πρός σωτηρίαν χαρίσματα· χωρίς γάρ πίστεως, ἧς καί Θεός κατά φύσιν ὑπάρχει, καί υἱός κατά χάριν, ὁ Λόγος, οὐδεμίαν ἔχομεν παῤῥησίαν τάς πρός αὐτόν ποιεῖσθαι δεήσεις. Ἀλλά γένοιτο διά παντός ἡμᾶς τε τόν τοιοῦτον συγκροτεῖν γάμον, καί μετά τῆς ἰδίας μητρός παραγίνεσθαι τόν Ἰησοῦν· ἵνα τήν ἀποῤῥυεῖσαν ἡμῶν διά τήν ἁμαρτίαν