159

ψυχήν, καί τόν νοῦν κατά φύσιν ἀλλόφυλον· ἅπερ μή πολεμοῦντα τόν νοῦν, πολεμεῖσθαι παντελῶς ὁ Θεός οὐ προσέταξεν. Οὐ γάρ τοῖς ἔξω περί τήν αἴσθησιν πολεμεῖν ἐπετάγημεν κτίσμασιν, ἀλλά τοῖς ἐν ἡμῖν αὐτοῖς παρά φύσιν κατά τήν γῆν τῆς καρδίας οἰκοῦσι τῆς ἀτιμίας ἀεί διαμάχεσθαι πάθεσιν ἐκελεύθημεν, ἕως ἄν ἐξολοθρεύσωμεν αὐτούς ἐξ αὐτῆς· καί κατασχῶμεν μόνοι τήν γῆν, ἀσάλευτον μένουσαν τῇ ἀναιρέσει τῶν ἀλλοτρίων παθῶν. ∆ιό καί τετηρημένως, κατά μέν τόν τόπον τῆς εἰσφορᾶς τῶν δώρων τοῦ Θεοῦ, καί τῶν δομάτων τοῦ βασιλέως, οὐχ ἁπλῶς ἡ Γραφή, Πάντες ἔφερον, εἶπεν, δῶρα τῷ Θεῷ, καί δόματα τῷ βασιλεῖ· ἀλλά, πολλοί· τουτέστιν, οὐ πάντα τά ἔθνη, ἀλλά πολλά ἔθνη· δηλοῦντος ἐνεῦθεν, ὅτι εἰσί λεγόμενα ἔθνη, ἐξ ὧν οὐδέν τῷ Θεῷ, ἤ τῷ βασιλεῖ προσάγεται. Τά γάρ συμπληροῦντα τήν τῶν γεγονότων φύσιν κτίσματα, μόνα φέρειν εἰκότως φησίν τῷ τε Θεῷ δῶρα, τούς ἐν αὐτοῖς θειοτέρους, καθ᾿ οὕς καί ἐκτίσθησαν λόγους, ὡς ἐκ Θεοῦ γεγενημένα· καί δόματα τῷ βασιλεῖ, τούς οἰκείους αὐτῶν καί κατά φύσιν δηλονότι νόμους, ὡς δι᾿ αὐτόν [marg. τόν ἄνθρωπον δηλονότι] ὑποστάντα· καθ᾿ οὕς ῥυθμιζόμενος ὁ ἀνθρώπινος νοῦς, τούς συνεκτικούς τῆς ἀρετῆς συνίστησι τρόπους· ἀλλ᾿ οὐχί τῶν ἐκ Θεοῦ μή γεγονότων ἐν ἡμῖν ἐθνῶν, λέγω δέ τῶν παθῶν, παρυπόστασις προσφέρει Θεῷ ἤ ἀνθρώποις· διότι οὐκ ἐκ Θεοῦ γεγένηται. Ἐξ ἡμῶν γάρ τῆς θείας παρακουσάντων ἐντολῆς, ἀλλ᾿ οὐκ ἐκ Θεοῦ τά πάθη τῆς ἀτιμίας ἔσχε τήν γένεσιν· ἐξ ὧν οὐδείς οὐδαμῶς οὐδέν προσφέρει Θεῷ, μή ἐχόντων τό σύνολον λόγον σοφίας ἤ γνώσεως· ἅτε τῆς σοφίας ἀποβολῇ καί τῆς γνώσεως παρυποστάντα.

Κατά δέ τόν τόπον τοῦ, Καί ἐπήρθη κατ᾿ ὀφθαλμούς πάντων τῶν ἐθνῶν, τοῦ Λόγου δηλοῦντος, ὡς ὁ τήν ἀπάθειαν καθάπερ Ἱερουσαλήμ οἰκεῖν διά τῶν κατά τήν πρᾶξιν πόνων λαχών, καί πάσης τῆς καθ᾿ ἁμαρτίαν ἀπηλλαγμένος ὀχλήσεως, καί μόνην εἰρήνην καί πράττων καί λαλῶν καί ἀκούων καί λογιζόμενος, μετά τό δέξασθαι διά τῆς φυσικῆς θεωρίας τήν φύσιν τῶν ὁρατῶν, τούς ἐν αὐτῇ θειοτέρους καθάπερ δῶρα τῷ Κυρίῳ, δι᾿ αὐτοῦ προσκομίζουσαν, λόγους· καί τούς ἐν αὐτῇ νόμους, αὐτῷ καθάπερ βασιλεῖ δόματα φέρουσαν, κατ᾿ ὀφθαλμούς ἐπαίρεται πάντων τῶν ἐθνῶν, ὑπεράνω γινόμενος, πάντων δηλονότι τῶν τε κατά τήν σάρκα παθῶν διά πράξεως, τῶν τε φυσικῶν σωμάτων, καί τῶν ὑπό τήν αἴσθησιν ἁπάντων εἰδῶν διά τῆς θεωρίας, τούς ἐν αὐτοῖς πνευματικούς διαβάς λόγους τε καί τρόπους· οὕτως νενόηταί μοι καί τό, Ἔφερον πολλοί, ἀλλ᾿ οὐ πάντες· τουτέστι, τά ἐκτός ἔθνη, ἤγουν κτίσματα· ἀλλ᾿ οὐ τά ἐντός ἡμῶν ἔθνη, ἤγουν πάθη. Πάντα γάρ τά συμπληροῦντα τόν κόσμον κτίσματα, ( 485) Θεόν ὑμνεῖ καί δοξάζει φωναῖς ἀλαλήτοις· καί ὁ ἐκείνων ὕμνος, ἡμέτερος γίνεται· ∆ι᾿ ὧν ἐγώ τό ὑμνεῖν λαμβάνω, φησί Γρηγόριος ὁ μέγας τῆς θεολογίας ἐπώνυμος.

Οὐκοῦν ἡ ἁγία Γραφή, καθώς δέδεικται, πᾶσιν ἄνετον προθεῖσα τοῖς βουλομένοις σωθῆναι, τό ἑαυτῆς βούλημα, ἑνί προσώπῳ παντελῶς ἑαυτήν οὐ συνέκλεισεν. Ἕκαστος γάρ δύναται Ἐζεκίας γενέσθαι, τόν Ἐζεκίαν κατά πνεῦμα μιμούμενος· καί διά προσευχῆς βοῆσαι πρός τόν Θεόν, καί εἰσακουσθῆναι· καί δέξασθαι ἄγγελον· λέγω δέ σοφίας μείζονος λόγον καί γνώσεως, ἐν καιρῷ τῆς τῶν πονηρῶν δαιμόνων ἐπαναστάσεως· καί ἐκτρίψαι πάντα δυνατόν καί πολεμιστήν καί ἄρχοντα καί στρατηγόν· τουτέστι, τάς ἐμπαθεῖς τῆς ἐπιθυμίας καί θυμοῦ κινήσεις· καί τῶν αἰσθητῶν τήν προσπάθειαν· καί τόν, καθάπερ στρατηγόν, ἐπινοοῦντα τούς καθ᾿ ἁμαρτίαν τρόπους, λογισμόν· καί οὕτως ἐν εἰρήνῃ γενέσθαι διά τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν παθῶν, καί σχολάσαι τῇ τῶν ὄντων θεωρίᾳ, καί δέξασθαι τούς συνεκτικούς τῆς γνώσεως λόγους καθάπερ δῶρα, καί τούς τῶν ἀρετῶν συστατικούς τρόπους καθάπερ δόματα, πρός τε δόξαν Θεοῦ καί προκοπήν ἑαυτοῦ, παρά πάσης αὐτῷ προσφερομένους τῆς κτίσεως· καί μετά τοῦτο πρεπόντως κατ᾿ ὀφθαλμούς ὑπεραρθῆναι πάντων τῶν ἐθνῶν· τουτέστιν, ὑπεράνω πάντων τῶν παθῶν κατά τήν