74

διαστῆσαι, καί μόνην τήν ἡδονήν συνημμένην τήν φυλαυτίαν ἔχειν, παντελῶς ὀδύνης ἀπείραστον· ἀγνοήσας ὑπό τοῦ πάθους, ὡς ἔοικεν, ὡς οὐκ ἐνδέχεταί ποτε χωρίς ὀδύνης εἶναι τήν ἡδονήν. Ἐγκέκραται γάρ τῇ ἡδονῇ τῆς ὀδύνης ὁ πόνος, κἄν λανθάνειν δοκεῖ τούς ἔχοντας διά τήν κατά τό πάθος τῆς ἡδονῆς ἐπικράτειαν· ἐπειδή τό ἐπικρατοῦν ἀεί διαφαίνεσθαι πέφυκεν, καλύπτον τοῦ παρακειμένου τήν αἴσθησιν.

Ἐντεῦθεν ὁ πολύς ὄχλος, τῶν παθῶν καί ἀναρίθμητος εἰσεφθάρη τῷ βίῳ τῶν ἀνθρώπων. Ἐντεῦθεν πολυστένακτος γέγονεν ἡμῖν ἡ ζωή, τῆς οἰκείας ἀναιρέσεως τιμῶσα τάς ἀφορμάς, καί τῆς φθορᾶς τάς προφάσεις ἑαυτῇ διά τήν ἄγνοιαν ἐξευρίσκουσά τε καί περιέπουσα. Ἐντεῦθεν ἡ μία φύσις, εἰς μυρία κατεμερίσθη τιμήματα· καί οἱ τῆς αὐτῆς φύσεως, ἀλλήλων ἐσμέν δίκην ἑρπετῶν θηρίων παραναλώματα. Ἡδονῆς γάρ διά τήν φιλαυτίαν ἀντιποιούμενοι, καί ὀδύνην διά τήν αὐτήν αἰτίαν πάλιν φεύγειν σπουδάζοντες, τάς ἀμυθήτους τῶν φθοροποιῶν παθῶν ἐπινοοῦμεν γενέσεις· οἷον, εἰ μέν δι᾿ ἡδονῆς τῆς φιλαυτίας φροντίζομεν, γεννῶμεν τήν γαστριμαργίαν, τήν ὑπερηφανίαν, τήν κενοδοξίαν, τήν φυσίωσιν, τήν φιλαργυρίαν, τήν πλεονεξίαν, τήν τυραννίδα, τόν γαῦρον, τήν ἀλαζονείαν, τήν ἀπόνοιαν, τήν μανίαν, τήν οἴησιν, τόν τῦφον, τήν καταφρόνησιν, τήν ὕβριν, τό βέβηλον, τό εὐτράπελον, τήν ἀσωτείαν, τήν ἀκολασίαν, τήν περπερείαν, τόν μετεωρισμόν, τήν βλακείαν, τόν αἰκισμόν, τόν ἐκμυκτηρισμόν, τήν πολυλογίαν, τήν ἀκαιρολογίαν, τήν αἰσχρολογίαν, καί ὅσα ἄλλα τοιούτου γένους ἐστίν· εἰ δέ μᾶλλον δι᾿ ὀδύνης ὁ τῆς φιλαυτίας αἰκίζεται τρόπος, γεννῶμεν τόν θυμόν, τόν φθόνον, τό μῖσος, τήν ἔχθραν, τήν μνησικακίαν, τήν λοιδορίαν, τήν καταλαλιάν, τήν συκοφαντίαν, τήν λύπην, τήν ἀνελπιστίαν, τήν ἀπόγνωσιν, τήν τῆς προνοίας διαβολήν, τήν ἀκηδίαν, τήν ὀλιγωρίαν, τήν ἀθυμίαν, τήν δυσθυμίαν, τήν ὀλιγοψυχίαν, τό ἄκαιρον πένθος, τόν κλαυθμόν, τήν κατήφειαν, τόν ὀλοφυρμόν, τόν ζῆλον, τήν ζηλοτυπίαν, τήν παραζήλωσιν, καί ὅσα ἄλλα τῆς τῶν καθ᾿ ἡδονήν ἀφορμῶν ἐστερημένης ἐστίν διαθέσεως. Ἐκ δέ τῆς γινομένης δι᾿ ἄλλας τινάς αἰτίας καθ᾿ ἡδονήν [Fr.καί ὀδύνην] ὀδύνης μίξεως ἤγουν μοχθηρίας· οὕτω γάρ καλοῦσι τινές τήν ἐκ τῶν ἐναντίων μερῶν τῆς κακίας σύνθεσιν, γεννῶμεν τήν ὑπόκρισιν, τήν εἰρωνείαν, τόν δόλον, τήν προσποίησιν, τήν κολακείαν, τήν ἀνθρωπαρέσκειαν, καί ὅσα ἄλλα τῆς μικτῆς εἰσι πανουργίας ἐπινοήματα [Phot. al. ἐπινοσήματα]. Πάντα γάρ ἀπαριθμεῖσθαι τανῦν, καί λέγειν μετά τῶν οἰκείων σχημάτων τε, καί τρόπων, καί αἰτιῶν, καί καιρῶν, (257) οὐκ ἀνεκτόν· τῆς ἐπ᾿ αὐτοῖς ἐξετάσεως Θεοῦ χαριζομένου δύναμιν, κατ᾿ ἰδίαν ὑπόθεσιν ἐρευνηθησομένης.

Ὅρος ἄλλος κακίας. Τό τοίνυν κακόν ἐστιν, ὡς προέφην, ἡ ἄγνοια τῆς ἀγαθῆς τῶν ὄντων αἰτίας· ἥτις

τόν μέν νοῦν πηρώσασα τόν ἀνθρώπινον, τήν αἴσθησιν δέ τρανῶς διανοίξασα, τῆς μέν θείας γνώσεως παντελῶς αὐτόν ἀπεξένωσεν· τῆς δέ τῶν αἰσθητῶν ἐμπαθοῦς ἐπλήρωσε γνώσεως· ἧς πρός μόνην τήν αἴσθησιν ἀνέδην μεταλαμβάνων κτηνῶν ἀλόγων δίκην ὁ ἄνθρωπος, καί εὑρών διά τῆς πείρας τῆς φαινομένης αὐτοῦ σωματικῆς φύσεως συστατικήν τῶν αἰσθητῶν τήν μετάληψιν, εἰκότως οἷα τοῦ νοητοῦ κάλλους ἤδη τῆς θείας ὡραιότατος διαμαρτήσας, τήν φαινομένην κτίσιν εἰς Θεόν παρεγνώρισεν, διά τήν αὐτῆς πρός σύστασιν σώματος χρείαν, θεοποιήσας· καί τό σῶμα τό ἴδιον οἰκείως ἔχον κατά φύσιν πρός τήν νομισθεῖσαν εἶναι Θεόν κτίσιν, κατά τό εἰκός ἠγάπησε, κατά πᾶσαν σπουδήν, διά τῆς περί μόνον τό σῶμα φροντίδος τε καί ἐπιμελείας, λατρεύων τῇ κτίσει παρά τόν κτίσαντα. Οὐ γάρ ἄλλως δύναταί τις λατρεύειν τῇ κτίσει, μή τό σῶμα περιποιούμενος· ὥσπερ οὐδέ τῷ Θεῷ τις λατρεύειν,