231

∆εξιόν οὖν τό κατά πρόνοιαν τῆς τοῦ Λόγου σαρκώσεως ὑπάρχει μυστήριον, ὡς ἐνεργητικόν τῆς ὑπέρ φύσιν χάριτι πρό τῶν αἰώνων προωρισθείσης τῶν σωζομένων θεώσεως· ἧς οὐδείς τό παράπαν κατά φύσιν τῶν ὄντων ἐφικέσθαι δυνήσεται λόγος· εὐώνυμον δέ, τό κατά κρίσιν τοῦ ζωοποιοῦ πάθους τοῦ κατά σάρκα παθεῖν βουληθέντος Θεοῦ, σαφῶς ὑπάρχει μυστήριον· ὡς ἐνεργητικόν μέν τῆς τῶν ἐπεισαχθέντων ἐκ τῆς παρακοῆς τῇ φύσει παρά φύσιν πάντων ἰδιωμάτων καί κινημάτων παντελοῦς ἀναιρέσεως· ποιητικόν δέ, τῆς τῶν προηγουμένως κατά φύσιν ἁπάντων ἰδιωμάτων τε καί κινημάτων ἀνελλιποῦς ἀποκαταστάσεως· καθ᾿ ἥν οὐδείς τό παράπαν τῶν ὄντων κίβδηλος εὑρεθήσεται λόγος· ἐξ ὧν, προνοίας τέ φημι καί κρίσεως, ἤγουν σαρκώσεώς τε καί πάθους, διά τό στεῤῥόν τε καί καθαρόν καί ἀδιάφθορον τῆς κατά τήν πρᾶξιν ἀνδρικῆς ἀρετῆς καί ἀτρεψίας, διά τε τό διαφανές καί λαμπρόν τῆς μυστικῆς θεωρίας καί γνώσεως, ὡς ἐκ μέσου δύο χαλκῶν ὀρέων ἐκβέβηκεν ἱππείων ἁρμάτων δίκην, ἡ ἁγία τετράς τῶν Εὐαγγελίων, τῶν πᾶσαν διειληφότων καί περιοδευσάντων τήν γῆν, καί τήν πληγήν τῆς παραβάσεως τοῦ Ἀδάμ ἰασαμένων, καί ἀναπαυσάντων τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ διά πίστεως, καί τῆς ἐπ᾿ αὐτῇ κατά τόν βίον καλῆς πολειτείας· (685) ἐν γῇ Βοῤῥᾶ, τουτέστιν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, ἐν οἷς ὁ ζόφος ἐκράτει τῆς ἀγνοίας, καί τῆς ἁμαρτίας τήν φύσιν ἐτυράννει τό σκότος.

Ἤ πάλιν ἡ τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις τῶν τεσσάρων γενικῶν ἀρετῶν ἰσάριθμος δύναμις, πᾶσαν διαλαβοῦσα καθάπερ γῆν τῶν πιστῶν τήν καρδίαν, καί περιοδεύσασα τήν ἐγγενομένην αὐτοῖς ἐκ τῶν παθῶν τῆς ἀτιμίας πληγήν· καί ἀναπαύσασα τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ διά τῆς πρακτικῆς τῶν ἐντολῶν ἐνεργείας, ἐν γῇ βοῤῥᾷ, τουτέστιν, ἐν τῇ σαρκί, διά τῶν ἔργων τῆς δικαιοσύνης φαινόμενον δείξασα τόν νόμον τοῦ πνεύματος.

Ἤ πάλιν τάς δύο ἐλαίας νοητέον, τήν θεωρίαν καί τήν πρᾶξιν· ὧν, τῆς μέν θεωρίας, ἡ κατά σάρκωσιν πρόνοια δίδωσι φαίνεσθαι τόν λόγον· τῆς δέ πράξεως, ἡ κατά τό πάθος κρίσις δίδωσιν ἐνεργεῖσθαι τόν τρόπον· ὡς τῆς μέν κατά ψυχήν ἐκ δεξιῶν οὔσης τοῦ Λόγου· τῆς δέ κατά σῶμα ἐξ εὐωνύμων ὑπαρχούσης· καί τῆς μέν, τόν νοῦν πρός τήν τοῦ Θεοῦ καλούσης συγγένειαν· τῆς δέ, τῷ πνεύματι τήν αἴσθησιν ἁγιαζούσης, καί τῶν παθῶν αὐτῆς τούς τύπους ἀφαιρουμένης.

Ἤ πάλιν, πίστιν καί ἀγαθήν συνείδησιν τάς δύο νοητέον ἐλαίας, ὧν ἕστηκε μέσος ὁ Λόγος· κατά μέν τήν πίστιν, ὀρθῶς παρά τῶν πιστῶν προσκυνούμενος· κατά δέ τήν ἀγαθήν συνείδησιν, διά τῆς εἰς ἀλλήλους εὐαρεστήσεως, εὐσεβῶς λατρευόμενος.

Ἤ τούς δύο λαούς, τόν ἐξ ἐθνῶν λέγω καί τόν ἐξ Ἰουδαίων, ἐλαίαις δύο παρείκασεν ὁ Λόγος· οὕς καί πιότητος υἱούς, ὥσπερ ἑρμηνεύων τάς ἐλαίας, διά τήν ἐν πνεύμαατι γέννησιν, καί τήν πρός θέωσιν χάριν τῆς υἱοθεσίας προσηγόρευσεν· ὧν μέσος ἕστηκε ὁ σαρκωθείς Θεός, ὡς ἐπί λυχνίας, τῆς μιᾶς καί μόνης καθολικῆς Ἐκκλησίας, καταλλάσσων αὐτούς ἑαυτῷ τε καί ἀλλήλοις, καί ποιῶν φωτός τοῦ κατ᾿ ἀρετήν τε καί γνῶσιν γεννητικούς.

Τυχόν δέ καί τήν ψυχήν καί τό σῶμα διά τῶν δύο ἐλαιῶν παρῃνίξατο μυστικῶς ὁ λόγος· τήν μέν, ὡς λόγοις ἀληθοῦς γνώσεως κομῶσαν κατά τήν ἐλαίαν· τό δέ, ὡς ἀρετῶν πράξεσι πεπυκασμένον.

Εἰ δέ καί τούς δύο κόσμους διά τῶν δύο ἐλαιῶν ὁ τῆς Γραφῆς αἰνίττεται λόγος, καλῶς ἄν ἔχοι καί οὕτω νοούμενος· ὧν ἵσταται μέσος ὡς Θεός ὁ Λόγος· τόν μέν νοητόν ἐν τῷ αἰσθητῷ φαίνεσθαι τοῖς τύποις μυστικῶς διαγράφων· τόν δέ αἰσθητόν, ἐν τῷ νοητῷ τοῖς λόγοις ὄντα νοεῖσθαι διδάσκων.

Εἰ δέ καί τήν παροῦσαν ζωήν καί τήν μέλλουσαν ἡ κατά τάς ἐλαίας διετύπωσεν ὅρασις, καλῶς ἄν ἔχοι καί οὕτως τῆς θεωρίας ὁ τρόπος· ὧν ἵσταται μέσος ὁ Λόγος, τῆς μέν ἀπάγων, διά τῆς ἀρετῆς· πρός δέ τήν ἐπανάγων, διά τῆς γνώσεως. Ὅπερ