206

αἰῶνα, καθ᾿ ὅν παροῦσα φανήσεται κατ᾿ ἐνέργειαν [Marg. ἡ κατά χάριν θέωσις δηλονότι]. Πάντας ἀναλόγως καθ᾿ ὅ ἕκαστός ἐστιν αὐτῆς δεκτικός μεταποιοῦσα πρός τήν θείαν ὁμοίωσιν· ἥν δόξαν τυχόν τοῖς ὑπέρ ἀρετῆς μεθεπομένην πόνοις προσεῖπεν ὁ λόγος.

Ταῦτα μέν ἐρεῖ τις ἀπολογούμενος πρός τόν λέγοντα, τί δή ποτε μή ζήτησιν καί ἐρεύνησιν· ἀλλ᾿ ἐκζήτησιν ἐνταῦθα καί ἐξερεύνησιν εἶπεν ἡ Γραφή· κατά τόν πρόχειρον νοῦν ἐμφαντικῶς προδεικνύμενος. Ἐγώ δέ καί ἄλλον οἶδα παρά τινος σοφοῦ λόγον ἀκούσας· ἔλεγε γάρ ἐκεῖνος, μυστικώτερον τόν περί τῆς ἀρχῆς και τοῦ τέλους τῆς τε ζητήσεως καί ἐκζητήσεως λόγον ποιούμενος· πρός μέν τήν ἀρχήν τετάχθαι φυσικῶς τήν ζήτησιν, πρός δέ τό τέλος τήν ἐκζήτησιν. Οὐ γάρ τις φυσικῶς ἐκζητεῖ τήν ἀρχήν, ὥσπερ οὐδέ ζητεῖ φυσικῶς τό τέλος· ἀλλά τήν μέν ἀρχήν ζητεῖ, τό δέ τέλος ἐκζητεῖ. Ἀφ᾿ οὗ γάρ, ἔφασκεν, ἅμα τῷ εἶναι διά τῆς παρακοῆς τήν οἰκείαν ἀρχήν ὀπίσω ποιήσας ὁ ἄνθρωπος, ζητεῖν οὐκ ἠδύνατο τό κατόπιν αὐτοῦ γεγενημένον· καί ἐπειδή φυσικῶς ἡ ἀρχή περιγράφει τῶν ὑπ᾿ αὐτῆς γεγενημένων τήν κίνησιν, εἰκότως προσηγρεύθη καί τέλος, εἰς ὅπερ ὡς αἰτίαν τῆς τῶν κινουμένων κινήσεως δέχεται πέρας ὁ δρόμος.

Ἐκζητῶν οὖν τό ἑαυτοῦ τέλος ὁ ἄνθρωπος, εἰς τήν ἀρχήν καταντᾷ, φυσικῶς ἐν τῷ τέλει τυγχάνουσαν· ἧς ἀπολιπών τήν ζήτησιν, τήν αὐτῆς ὡς τέλους φύσει μετῆλθεν ἐκζήτησιν. Οὐ γάρ ἦν αὐτῆς διαφυγεῖν τήν περιγραφήν, πανταχόθεν αὐτόν περιϊσταμένην, καί τήν αὐτοῦ περιορίζουσαν κίνησιν. Οὐκ ἦν οὖν ζητῆσαι τήν ἀρχήν, ὡς ἔφην, ὀπίσω γεγενημένην· ἀλλ᾿ ἐκζητῆσαι τό τέλος ἔμπροσθεν ὑπάρχον· ἵνα γνῷ διά τοῦ τέλους τήν ἀπολειφθεῖσαν ἀρχήν, ἐπειδή μή ἔγνω τό τέλος ἐκ τῆς ἀρχῆς.

Καί τοῦτο τυχόν ὁ σοφός μυσταγωγῶν Σολομῶν, φησί· Τί τό γεγενημένον· αὐτό τό γενησόμενον. (616) Καί, Τί τό πεποιημένον· αὐτό τό ποιηθησόμενον· ὡσανεί σοφῶς [Fr. ὡς ἀεί σοφῶς] τήν ἀρχήν ἐκ τοῦ τέλους δεικνύς. Οὐκ ἔτι γάρ μετά τήν παράβασιν δείκνυται τό τέλος ἐκ τῆς ἀρχῆς, ἀλλ᾿ ἡ ἀρχή ἐκ τοῦ τέλους· οὐδέ ζητεῖ τις τούς τῆς ἀρχῆς λόγους, ἀλλ᾿ ἐκζητεῖ τούς πρός τό τέλος τούς κινουμένους [Mrg. λόγοις δηλονότι] ἀπάγοντας.

Εἰ δέ τις ὅτι πολλαχοῦ τῆς Γραφῆς ἡ ζήτησις εἴρηται, ὡς τό· Ζήτησον εἰρήνην καί δίωξον αὐτήν· καί, Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ· βεβαίαν οὐχ ἡγεῖται ταύτην τήν ἔννοιαν, αὐτόθεν ἔχει νουνεχῶς ἐπισκήπτων τῶν λεχθέντων τήν πίστωσιν· εἰπών γάρ ὁ Λόγος· Ζήτησον εἰρήνην καί δίωξον αὐτήν, ἐν τῷ τέλει τήν ἀρχήν διῶξαι παρηγγύησε. Καί τήν βασιλείαν ἀρχήν οὖσαν, διά τῆς δικαιοσύνης ὡς τέλους τῆς βασιλείας ἐκζητῆσαι παρεκελεύσατο. Βασιλεία γάρ Θεοῦ, πρό πάσης ἐστί δικαιοσύνης· μᾶλλον δέ κυριώτερον εἰπεῖν, αὐτοδικαιοσύνη· πρός ἥν ὡς τέλος ἐπείγεται πᾶσα σπουδαίου κίνησις. Ἡ γάρ δικαιοσύνη ἐστίν ἡ τοῦ ἴσου κατ᾿ ἀξίαν ἑκάστῳ διανέμησις· βασιλεία δέ, ἔννομός ἐστιν ἐπιστασία. Ἄρα ταυτόν τῇ βασιλείᾳ ἡ δικαιοσύνη· δι᾿ ἧς ὡς τέλους ὁδεύειν τοῖς βουλομένοις ἐστίν εὐμαρές, ὡς πρός ἀρχήν τήν βασιλείαν. ∆ικαιοσύνη γάρ ἐστί, βασιλεία ἐνεργουμένη· καί βασιλεία δικαιοσύνη ἐστί δι᾿ ἔργων κεκυρωμένη· τό γάρ ἐννόμως ἐπιστατεῖν τοῖς οὖσι, διανέμειν ἐστίν ἑκάστῳ τά πρός ἀξίαν· καί τό διανέμειν ἑκάστῳ τά πρός ἀξίαν, ἔννομός ἐστι τῶν ὄντων ἐπιστασία. Οὐκοῦν οὐδέν τῆς κατά νοῦν τῆς ἁγίας Γραφῆς ὁμαλότητος, ἡ κατά τήν λέξιν διαφορά παρεσάλευσε, παρά τοῖς σοφοῖς δηλαδή τῶν θείων νοήμοσιν.

Εἰ δέ καθ᾿ ἕτερον βούλοιτό τις ἐκδέχεσθαι τρόπον τήν τε ζήτησιν καί ἐρεύνησιν, καί τήν ἐκζήτησιν καί τήν ἐξερεύνησιν· εὑρήσει τήν μέν ζήτησιν καί τήν ἐκζήτησιν περί τόν νοῦν κινουμένας· τήν δέ ἐρεύνησιν καί τήν ἐξερεύνησιν περί τόν λόγον. Ζητεῖ γάρ φυσικῶς ὁ νοῦς, ἐρευνᾷ δέ κατά φύσιν ὁ λόγος. Ζήτησις γάρ ἐστιν, ἵν᾿ ὡς