143

Οὕτως μέν οὖν ἐπιτόμως ἡμῖν καθ᾿ ἕνα τρόπον τεθεωρήσθω τά προτεθέντα, τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν ὑφηγούμενα· καθ᾿ ἕτερον δέ τρόπον, καί εἰς τόν καθ᾿ ἕκαστον νοῦν θεωρούμενα, πλείστην ἔχει δύναμιν πρός ἀπαρτισμόν τελειότητος, τῶν τῷ φόβῳ καί τῇ ἀγάπῃ τοῦ Κυρίου πεφρουρισμένων. Πρίν δέ τῆς αὐτῶν ἅψασθαι θεωρίας, ἀπορῶ θαυμάζων, πῶς ἠδύνατο τῆς Ἰουδαίας ὑπάρχων βασιλεύς ὁ Ὀζίας κατά τήν ἱστοράν, ἔχειν ἀμπελουργούς ἐν τῷ καρμήλῳ, μή ὄντι ὑπό τήν βασιλείαν Ἰούδα· ἀλλά τῇ τοῦ Ἰσραήλ ὑποκειμένῳ βασιλείᾳ· ἐφ᾿ οὗ καί ἡ πόλις αὐτή τῆς τοῦ Ἰσραήλ βασιλείας σχεδόν ᾠκοδόμητο. Ἀλλ᾿, ὡς ἔοικε, τό νωθρόν ἡμῶν τῆς διανοίας πρός ἔρευναν τῆς ἀληθείας (410) διεγείρων ὁ λόγος, τό μηδαμῶς ὑπάρχον τῷ τῆς ἱστορίας ὕφει παρέμιξεν.

Ὀζίας τοίνυν ἐστίν ὁ περί πρᾶξιν καί θεωρίαν τήν θείαν ἰσχύν κεκτημένος νοῦς· ἰσχύς γάρ Θεοῦ, καθώς ἔφην, ἑρμηνεύεται. Καί ἦν, φησίν, Ὀζίας ἐκζητῶν τόν Κύριον ἐν ταῖς ἡμέραις Ζαχαρίου τοῦ συνιέντος ἐν φόβῳ Κυρίου. Ζαχαρίας ἑρμηνεύεται μνήμη Θεοῦ. Οὐκοῦν ὁ νοῦς ἐφ᾿ ὅσον ἔχει ζῶσαν ἐν ἑαυτῷ τήν τοῦ Θεοῦ μνήμην, διά τῆς θεωρίας ἐκζητεῖ τόν Κύριον· καί οὐχ ἁπλῶς, ἀλλ᾿ ἐν φόβῳ Κυρίου· τουτέστιν, ἐν τῇ πράξει τῶν ἐντολῶν. Ὁ γάρ ἐκζητῶν διά θεωρίας τόν Κύριον χωρίς πράξεως, οὐχ εὑρίσκει τόν Κύριον, ὅτι οὐκ ἐν φόβῳ Κυρίου τόν Κύριον ἐζήτησε.

Καί εὐώδωσεν αὐτῷ ὁ Κύριος. Παντί γάρ τῷ μετά γνώσεως πράττοντι, εὐοδοῖ ὁ Κύριος· τούς τε τῶν ἐντολῶν διδάσκων τρόπους, καί τούς τῶν ὄντων ἀληθεῖς λόγους ἀποκαλύπτων.

Καί ᾠκοδόμησεν Ὀζίας πύργους ἐν Ἱερουσαλήμ. Ὁ καλῶς εὐοδούμενος ἐπί τήν διά θεωρίας ἐκζήτησιν τοῦ Κυρίου, μετά τοῦ ἐπιβεβλημένου φόβου, τουτέστι τῆς τῶν ἐντολῶν πράξεως, οἰκοδομεῖ πύργους ἐν Ἱερουσαλήμ· κατά τήν ἁπλῆν δηλαδή καί ἠρεμαίαν τῆς ψυχῆς κατάστασιν, τούς περί Θεότητος ἀνυψῶν λόγους.

Καί ἐπί τήν πύλην τῆς γωνίας. Πύλη τῆς γωνίας (ἤγουν τῆς ἐκκλησιαστικῆς πίστεως), ἡ εὐσεβής πολιτεία, δι᾿ ἧς εἰς τήν τῶν ἀγαθῶν εἰσαγόμεθα κληρονομίαν· ἐφ᾿ ἧς καθάπερ πύργους, ἰσχυρούς τε καί γενναίους, ὁ γνωστικός νοῦς τά ὀχυρώματα τῶν περί σαρκώσεως δογμάτων οἰκοδομεῖ, ὡς ἐκ λίθων τινῶν τῶν διαφόρων νοημάτων συγκείμενα· καί τούς τρόπους τῶν ἀρετῶν, εἰς τήν φυλακήν τοῦ ἔργου τῶν ἐντολῶν.

Καί ἐπί τήν γωνίαν τῆς φάραγγος. Φάραγξ ἐστίν ἡ σάρξ· γωνία δέ ταύτης, ἡ πρός τήν ψυχήν διά τοῦ νόμου τῶν ἐντολῶν ἐστιν ἕνωσις· ἐφ᾿ ἧς καθάπερ πύργον οἰκοδομεῖ, τήν κατά τόν νόμον τοῦ πνεύματος ὑποτάσσουσαν τῇ ψυχῇ τήν σάρκα, διάγνωσιν.

Καί ἐπί τῶν γωνιῶν. Πολλάς φησιν εἶναι τάς γωνίας, ἐφ᾿ ὧν ᾠκοδομηκέναι λέγεται τούς πύργους, ὁ κατά Θεόν ἰσχυρότατος νοῦς. Γωνία ἐστίν, οὐ μόνον ἐπί τῆς αὐτῆς φύσεως ἡ τῶν μερικῶν πρός τά καθ᾿ ὅλου κατά τόν αὐτόν τοῦ εἶναι λόγον ἕνωσις· ὡς φέρε εἰπεῖν, πρός τά εἴδη τά ὑπ᾿ αὐτά ἄτομα, καί πρός τά γένη τά εἴδη· καί πρός τήν οὐσίαν τά γένη, μοναδικῶς κατά τό πέρας τῶν ἄκρων ἀλλήλοις συναπτομένων· ἐφ᾿ ὧν οἱ καθ᾿ ὅλου τῶν μερικῶν προφανέντες λόγοι, ποιοῦνται καθάπερ γωνίας, τάς πολλάς καί διαφόρους τῶν διῃρημένων ἑνώσεις· ἀλλά καί νοῦ πρός αἴσθησιν, καί οὐρανοῦ πρός γῆν· καί αἰσθητῶν πρός νοητά, καί φύσεως πρός λόγον· ἐφ᾿ ὧν ἁπάντων κατά τήν οἰκείαν ἐπιστήμην τάς ἀληθεῖς ἐφ᾿ ἑκάστῳ δόξας πηξάμενος ὁ θεωρητικός νοῦς, ἐπί τῶν γωνιῶν σοφῶς οἰκοδομεῖ τούς νοητούς πύργους· τουτέστιν, ἐπί τῶν ἑνώσεων τά συνδετικά τῶν ἑνώσεων δόγματα.

(411) Καί κατίσχυσε, καί ᾠκοδόμησε πύργους ἐν τῇ ἐρήμῳ· καί ἐλατόμησε λάκκους πολλούς· ὁ τῶν παθῶν ἐξηλῶσαι δυνηθείς τάς αἰσθήσεις, καί τῆς τῶν αἰσθήσεων σχέσεως τήν ψυχήν ἀποδιαστείλας, κατίσχυσεν ἀποτειχίσαι τήν γενομένην τοῦ διαβόλου πρός τόν νοῦν διά μέσων τῶν αἰσθήσεων εἴσοδον· καί διά