421

δ΄. Ἡ τρίψις, τήν ἐνέργειαν· ἡ ἔκτριψις δέ, καί αὐτήν ἀφανίζει τῆς κακίας τήν ἐνθύμησιν. Ἡ μέν γάρ τρίψις, τῆς ἐμπαθοῦς κατ᾿ ἐνέργειαν μόνης ὑπάρχει πράξεως κατάργησις· ἡ δέ ἔκτριψις, καί τῶν κατά διάνοιαν πονηρῶν κινημάτων παντελής ἐστιν ἀφανισμός.

ε΄. Μέσα εἰσί Θεοῦ καί ἀνθρώπων τά αἰσθητά καί τά νοητά· ὧν ὑπεράνω γίνεται χωρῶν πρός Θεόν ὁ ἀνθρώπινος νοῦς· τοῖς μέν αἰσθητοῖς κατά τήν πρᾶξιν μή δουλούμενος, τοῖς δέ νοητοῖς κατά τήν θεωρίαν μηδόλως κρατούμενος.

στ΄. Κατήγορος ἡ κτίσις γίνεται τῶν ἀσεβῶν ἀνθρώπων· διά μέν τῶν ἐν αὐτῇ λόγων, τόν ἑαυτῆς κηρύττουσα ποιητήν· διά δέ τῶν ἐν αὐτῇ κατ᾿ εἶδος ἕκαστον φυσικῶν νόμων, πρός ἀρετήν παιδαγωγοῦσα τόν ἄνθρωπον. Οἱ μέν οὖν λόγοι, ἐν τῇ συνοχῇ τῆς τοῦ καθ᾿ ἕκαστον εἴδους γνωρίζονται μονιμότητος· οἱ δέ νόμοι, ἐν τῇ ταυτότητι φαίνονται τῆς τοῦ καθ᾿ ἕκαστον εἴδους φυσικῆς ἐνεργείας· οἷς μή ἐπιβάλλοντες κατά τήν ἐν ἡμῖν νοεράν δύναμιν, τήν τε τῶν ὄντων ἠγνοήσαμεν αἰτίαν, καί πᾶσι τοῖς παρά φύσιν προστετήκαμεν πάθεσι.

ζ΄. ∆ῶρα τῷ Θεῷ προσφέρεσθαι παρ᾿ ἡμῶν ὁ λόγος διακελεύεται, ἵνα παραστήσῃ τό τῆς θείας ἀγαθότητος ἄπειρον, ὡς μηδέν προεισενεγκούσης δέχεσθαι παρ᾿ ἡμῶν ὡς δῶρα τά δόματα, τό πᾶν ἡμῖν λογιζομένης τῆς εἰσφορᾶς, πολλήν καί ἄφατον εἶναι περί ἡμᾶς δεικνύων τοῦ Θεοῦ τήν ἀγαθότητα, δεχομένου ὡς ἡμῶν τά ἑαυτοῦ, ἐξ ἡμῶν αὐτῷ προσφερόμενα, καί τήν ὑπέρ αὐτῶν ὡς ἀλλοτρίων ὀφειλήν ὁμολογοῦντος.

η΄. Ὁ ἄνθρωπος, τούς πνευματικούς τῶν ὁρωμένων λόγους κατανοῶν, διδάσκεται, ὡς ἔστι τις τῶν φαινομένων ποιητής· τήν τοῦ ὁποῖός ἐστιν ἔννοιαν, ὡς ἀνέφικτον ἀφείς ἀνεξέταστον. Τήν γάρ ὅτι Ποιητής, ἀλλ᾿ οὐχ ὁποῖός ἐστιν ὁ ποιητής, ὁρωμένη σαφῶς ἡ κτίσις, παρέχει κατάληψιν.

θ΄. Ὀργή Θεοῦ ἐστιν, ἡ τῶν παιδαγωγουμένων ἐπίπονος αἴσθησις. Ἐπίπονος δέ καθέστηκεν αἴσθησις, ἡ τῶν ἀκουσίων πόνων ἐπαγωγή, δι᾿ ἧς τόν ἐπ᾿ ἀρετῇ καί γνώσει φυσιούμενον νοῦν, ὁ Θεός ἄγει πολλάκις πρός συστολήν καί ταπείνωσιν· αὐτόν ἑαυτοῦ γενέσθαι διδούς ἐπιγνώμονα, καί τῆς οἰκείας ἀσθενείας συνίστορα· ἧς ἐπαισθόμενος, τό μάταιον οἴδημα τῆς καρδίας ἀποτίθεται.

ι΄. (1264) Ὀργή Κυρίου ἐστίν, ἡ ἀνακωχή τῆς τῶν θείων χαρισμάτων χορηγίας· ἤ τις συμφερόντως ἐπί πάντα γίνεται νοῦν ὑψηλόν καί μετέωρον· καί τοῖς δοθεῖσιν αὐτῷ θεόθεν καλοῖς, ὡς ἐπί ἰδίοις κατορθώμασι μεγαλαυχούμενον.

ια΄. Πᾶς γνωστικός καί φιλόσοφος νοῦς, καί τόν Ἰούδαν ἔχει καί τήν Ἱερουσαλήμ· τόν μέν Ἰούδαν, ὡς πρακτικήν φιλοσοφίαν· τήν δέ Ἱερουσαλήμ, ὡς θεωρητικήν μυσταγωγίαν. Ὁπηνίκα οὖν διά τῆς θείας χάριτος ὁ φιλόθεος νοῦς, κατά τε τήν πρακτικήν καί θεωρητικήν φιλοσοφίαν, πᾶσαν ἀντικειμένην ἀρετῇ καί γνώσει διακρουσάμενος δύναμιν, τελείως τό κατά τῶν πνευμάτων τῆς πονηρίας ἀναδήσηται κράτος, καί μή τήν δέουσαν εὐχαριστίαν ἀνάθηται τῷ αἰτίῳ τῆς νίκης Θεῷ, ἀλλ᾿ ὑψωθῇ τήν καρδίαν, ἑαυτόν τοῦ παντός κατορθώματος ἡγησάμενος αἴτιον· τηνικαῦτα ὡς μή ἀνταποδούς τῷ Θεῷ, κατά τό ἀνταπόδομα, ὅ ἀνταπέδωκεν αὐτῷ, δέχεται οὐ μόνον αὐτός γινομένην ἐπ᾿αὐτόν τήν ὀργήν τῆς ἐγκαταλείψεως, ἀλλά καί Ἰούδας καί Ἱερουσαλήμ· τουτέστιν, ἡ τῆς πράξεως ἕξις καί τῆς θεωρίας παθῶν ἀτιμίας εὐθέως, συγχωρήσει Θεοῦ, κατεπανισταμένων τῆς πράξεως, καί τήν τέως καθαράν μολυνόντων συνείδησιν· καί ψευδῶν ἐννοιῶν, συνεπιπλεκομένων τῇ θεωρίᾳ τῶν ὄντων, καί τήν τέως ὀρθήν διαστρεφουσῶν δόξαν τῆς γνώσεως. Τόν γάρ ἐπαιρόμενον ἐπί πράξει, παθῶν ἀτιμία διαδέχεται· τόν δέ ἐπί γνώσει ὑψούμενον, περί τήν ἀληθῆ θεωρίαν πταίειν ἡ δικαία κρίσις συγχωρεῖ.

ιβ΄. Θεῖος ὡς ἀληθῶς ὅρος τε καί νόμος κατά τήν Πρόνοιαν ἐνυπάρχει τοῖς οὖσι, παιδεύεσθαι διά τῶν ἐναντίων ἐπιτρέπων πρός εὐγνωμοσύνην, τούς ἐπί κρείττοσι