164
ὑψοῦται μεγαλοφρονῶν, ἐπί τοῖς κατορθώμασι, μή συνυψουμένων αὐτῷ τῆς Ἰουδαίας καί τῆς Ἱερουσαλήμ· (497) ἤγουν, πράξεως καί θεωρίας· ὅτι μηδέ πεφύκασι τοῦτο πάσχειν, καθ᾿ ἑαυτάς ὑποστατικῶς μή θεωρούμεναι· καί ἐπί μόνον τόν Ἐζεκίαν· τουτέστι, τόν νοῦν, οὐ γίνεται ἡ ὀργή· ἀλλά καί ἐπί Ἰούδαν καί Ἱερουσαλήμ. Ἡ γάρ πρᾶξις καί ἡ θεωρία, τῷ νῷ κατά τι μολυνομένῳ, πάντως συχχραίνονται καί μή οὖσαι [Ieg. ὡς καί οὖσαι] τῆς πρός ὀργήν αἰτίας συμμέτοχοι.
Γενώμεθα τοίνυν καί ἡμεῖς τῆς τῶν γεγραμμένων ἐννοίας [al. αἰτίας]. Κἄν γάρ ἐκείνοις συνέβη τυπικῶς κατά τήν ἱστορίαν, ἀλλά δι᾿ ἡμᾶς ἐγράφη πρός νουθεσίαν πνευματικήν, οἷς διαπαντός συμβαίνει τά γεγραμμένα νοητῶς, τῆς ἀντικειμένης καθ᾿ ἡμῶν ἀεί παραταττομένης δυνάμεως· ἵνα πᾶσαν, εἰ δυνατόν, πρός τόν νοῦν τήν Γραφήν μεταβιβάσαντες, αὐτόν [marg. τόν νοῦν δηλονότι] μέν φωτίσωμεν τοῖς θείοις νοήμασι· τό δέ σῶμα, τοῖς τῶν νοηθέντων θειοτέρων λόγων τρόποις φαιδρύνωμεν· ἀρετῆς αὐτό ποιοῦντες λογικόν ἐργαστήριον, τῇ ἀποβολῇ τῶν ἐμφύτων παθῶν.
Πᾶς οὖν θεοφιλής καί ἐνάρετον ἄνθρωπος, κατά τόν Ἐζεκίαν γνωστικῶς τό κατά δαιμόνων διαζωσάμενος κράτος, εἰ γένηταί τις αὐτῷ προσβολή πνευμάτων πονηρῶν, ἀοράτως κατά νοῦν πρός αὐτόν συμπλεκόντων τόν πόλεμον, καί διά προσευχῆς δέξηται θεόθεν αὐτῷ πεμπόμενον ἄγγελον· λέγω δέ σοφίας λόγον μείζονα· καί πᾶσαν ἐκτρίψας διασκεδάσῃ τοῦ διαβόλου τήν φάλαγγα, καί τῆς τοιαύτης νίκης τε καί σωτηρίας αἴτιον τόν Θεόν μή ἐπιγράψηται· ἀλλ᾿ ἑαυτῷ τήν ὅλην ἀνάθηται νίκην· ὁ τοιοῦτος οὐκ ἀνταπέδωκε τῷ Θεῷ κατά τό ἀνταπόδομα αὐτοῦ· μή ἐξισώσας τῷ μεγέθει τῆς σωτηρίας, τό πλῆθος τῆς εὐχαριστίας· μηδέ τῇ εὐεργεσίᾳ τοῦ σώσαντος, ἀντιμετρήσας, τήν οἰκείαν διάθεσιν. Ἀνταπόδοσις γάρ ἐστιν, ἡ πρός τόν σώσαντα τοῦ σωθέντος δι᾿ ἔργων ἀντιμετρουμένη διάθεσις· ἀλλ᾿ ὕψωσεν ἑαυτοῦ τήν καρδίαν, ἐφ᾿ οἷς ἔλαβε χαρίσμασι μεγαλοφρονῶν, ὡς μή λαβών· ὁ τοιοῦτος ἐνδίκως δέχεται γινομένην ἐπ᾿ αὐτῷ τήν ὀργήν, συγχωροῦντος τοῦ Θεοῦ τῷ διαβόλῳ νοητῶς αὐτῷ συμπλακῆναι, καί τούς κατά τήν πρᾶξιν παρασαλεῦσαι τρόπους τῆς ἀρετῆς, καί τούς κατά θεωρίαν διαυγεῖς ἐπιθολῶσαι λόγους τῆς γνώσεως· ἵνα μαθών τήν οἰκείαν ἀσθένειαν, ἐπιγνῶ τήν μόνην δύναμιν τήν τά πάθη ἡμῖν καταπαλαίουσαν· καί ταπεινωθῇ μετανοήσας, τόν ὄγκον ἀποβαλών τῆς οἰήσεως· καί τόν Θεόν ἱλεώσηται, καί ἀποστρέψῃ τήν ἐπερχομένην τοῖς μή μετανοοῦσιν ὀργήν, τήν ἀφαιρουμένην τήν φρουροῦσαν τήν ψυχήν χάριν, καί ἔρημον καταλιμπάνουσαν τόν ἀγνώμονα νοῦν.
Ἡμέρας δέ τοῦ βασιλέως Ἐζεκίου τυχόν προσηγόρευσεν ἡ Γραφή, τούς διαφόρους φωτισμούς, οὕς δέχεται πᾶς εὐσεβής καί φιλόθεος νοῦς, ἐπιβάλλων τῇ θεωρίᾳ τῶν γεγονότων πρός κατανόησιν τῆς διά πάντων ποικίλως μηνυομένης σοφίας. Οἷς ἕως ἡ πρᾶξις καί ἡ θεωρία ῥυθμίζεται, στέρησις ἀρετῆς καί γνώσεως αὐταῖς οὐ πέφυκε γίνεσθαι· τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης ἐν τῷ τοιούτῳ νοΐ διά τῆς ἰδίας ἀνατολῆς τάς τοιαύτας ἡμέρας δημιουργοῦντος.
(500) ΣΧΟΛΙΑ. α΄. Τί ἐστιν ὀργή Θεοῦ; β΄. Πῶς καί κατ᾿ ἄλλον τρόπον ἡ ὀργή τοῦ Κυρίου νοηθῆναι δύναται; γ΄. Τούς τῷ γράμματι μόνῳ στοιχοῦντας. δ΄. Ὅτι τόν ἐπαιρόμενον ἐπί πράξει, παθῶν ἀτιμία διαδέχεται· τόν δέ ἐπί γνώσει
ὑψούμενον, περί τήν ἀληθῆ θεωρίαν πταίειν ἡ δικαία κρίσις συγχωρεῖ. ε΄. Ὅρον καί νόμον ἐνυπάρχοντα θείως τοῖς οὖσι λέγει, τήν τῶν ὄντων
συνεκτικήν πρόνοιαν, κατά κρίσιν δικαίαν τῇ σπάνει τῶν ἀγαθῶν παιδεύουσαν πρός εὐγνωμοσύνην, τούς ἐπί τῇ ἀφθονίᾳ τῶν ἀγαθῶν, πρός τόν αὐτῆς χορηγόν