77

Ἐντεῦθεν εἰδώς μηδέν λόγου κατά φύσιν εἶναι τοῖς λογικοῖς οἰκειότερον, μήτε μήν τοῖς περί αὐτόν τριβῆς καί συνέσεως τοῖς φιλοθέοις πρός εὐδοξίαν ἁρμοδιώτερον· φημί δέ λόγον, οὐ τόν ἐκ τέχνης ἐν προφορᾷ κατ᾿ εὐγλωττίαν πρός ἀκοῆς ἡδονήν κομψῶς γεγοητευμένον, ὅν ἀσκεῖσθαι καί μοχθηροί δύναντ᾿ ἄν ἄνδρες ἐπιτηδεύοντες· ἀλλ᾿ ὅν ἡ φύσις οὐσιωδῶς καί δίχα μαθήσεως κατά διάθεσιν ἔχει κρυπτόμενον, πρός τε τήν ἄπταιστον τῶν ὄντων διάσκεψιν, καί τῆς ἐν λόγοις ἀληθείας διάληψιν· ὅν καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ τό ἅγιον καλῶς τοῖς ἀρεταῖς διαπλασθέντα, πρός συμβίωσιν πέφυκεν ἄγεσθαι, καί θεῖον ἄγαλμα τῆς καθ᾿ ὁμοίωσιν ὡραιότητος αὐτόν κατασκευάζειν· μηδενί τῶν προσόντων φυσικῶς τῇ θεότητι κατά τήν χάριν λειπόμενον. Ὄργανον γάρ ἐστιν ὅλην ἐπιστημόνως συλλεγόμενον τήν νοητῶς ἐν τοῖς οὖσι ἀπαστράπτουσαν τῆς θείας ἀγαθότητος ἔμφασιν· δι᾿ ἧς ἐμβατεύων τῇ τῶν ὄντων μεγαλουργίᾳ, πρός τήν γενέτιν φέρει τε καί φέρεται τῶν ὄντων αἰτίαν· τούς αὐτῷ δι᾿ ὅλου ποιώσαντας τήν ὅλην ὁρμήν τῆς ἑνούσης αὐτοῖς κατά φύσιν ἐφέσεως, μηδενί τῶν μετά τήν αἰτίαν παντελῶς κρατουμένους. Ὅν ἡμεῖς περιέποντες, πάντων παρά φύσιν δουλούμενοι· πασῶν δέ τῶν θείων ἀναδεικνύμεθα πράκτορες ἀρετῶν, παντί δηλονότι καλῷ τό κατά τήν ὕλην αἶσχος τῆς ψυχῆς, πρός κάλλος πνευματικόν ἀποξέοντες. Ἔνθα γάρ λόγος κρατεῖ, τό κατ᾿ αἴσθησιν πέφυκεν ἀπογίνεσθαι κράτος, ἐν ᾧ τῆς ἁμαρτίας πέφυρταί πως ἡ δύναμις, πρός οἶκτον τῆς συγγενοῦς καθ᾿ ὑπόστασιν σαρκός τήν ψυχήν δι᾿ ἡδονῆς ὑποσύρουσα· καθ᾿ ἥν ὡς ἔργον αὐτῇ φυσικόν ἐγχειρήσασα τήν ἐμπαθῆ καί καθ᾿ ἡδονήν τῆς σαρκός ἐπιμέλειαν, ἀπάγει τῆς κατά φύσιν ζωῆς, καί πείθεται τῆς ἀνυποστάτου κακίας αὐτήν γενέσθαι δημιουργόν. Κακία γάρ ἐστι ψυχῆς νοερᾶς, ἡ λήθη τῶν κατά φύσιν καλῶν, ἥτις ἐκ τῆς περί σάρκα τε καί κόσμον ἐμπαθοῦς, ἐπιγίνεται σχέσεως· ἥν ἀφανίζει στρατηγῶν ὁ λόγος, καί κατ᾿ ἐπιστήμην πνευματικήν, τήν τε τοῦ κόσμου καί τῆς σαρκός διερευνώμενος γένεσίν τε καί φύσιν, καί πρός τήν συγγενῆ τῶν νοητῶν τήν ψυχήν χώραν ἐλαύνων, πρός ἥν ὁ νόμος τῆς ἁμαρτίας οὐδεμίαν ποιεῖται δύναμιν, οὐχ ἔχων καθάπερ γέφυραν πρός τόν νοῦν διαβιβάζουσαν αὐτόν ἔτι τήν αἴσθησιν, διαλυθεῖσαν ἤδη πρός τήν ψυχήν κατά τήν σχέσιν, καί τοῖς αἰσθητοῖς ἐναποῤῥιφεῖσαν θεάμασιν· ὧν διαβάς τήν σχέσιν καί τήν φύσιν ὁ νοῦς, παντελῶς οὐκ αἰσθάνεται.

(265) Τοῦτο, καθάπερ ἔφην, εἰδώς, δεῖν ᾠήθην ἑτέραν τινά τῷ παρόντι λόγῳ τῆσδε τῆς συγγραφῆς δοῦναι βοήθειαν, τήν τῶν παρατεθέντων ἐν τοῖς μετωπίοις σχολίων γραφήν· αὐτόν τε πρός κάλλος συμπληροῦσαν τόν λόγον· καί τοῖς ἐντευξομένοις, ἡδυτέραν τῶν ἐν τοῖς νοήμασι παρεχομένην ἑστίασιν· καί πάσης ἁπλῶς γινομένην τῆς ἐμφερομένης τῇ συγγραφῇ διανοίας, ἀσφάλειαν. Μετά γάρ ἔκδοσιν ἀναγνούς τήν ὅλην πραγματείαν, εὑρών τε τινας μέν τόπους δεομένους σαφηνείας· τινάς δέ, προσθήκης καί διανοίας· καί ἄλλους μετρίας τινός ἐπί τῷ κειμένῳ κατά τήν ἔκδοσιν ἐπενθυμήσεως· ταύτην ἐποιησάμην τήν τῶν σχολίων γραφήν, ἁρμόσας ἑκάστῳ τόπῳ τό προσῆκον ἐνθύμημα. ∆ιό παρακαλῶ πάντας τούς ἐντευξομένους, ἤ καί μεταγράψοντας, καί τήν τῶν σχολίων ἔξωθεν ἀναγνῶναι καί παραθέσθαι γραφήν, κατά τήν ἑκάστῳ σημείωσιν· ἵνα ἄρτιος ᾗ κατά πάντα τρόπον ὁ λόγος, μηδενί παρημελημένῳ παντελῶς κολοβούμενος.

ΣΧΟΛΙΑ. α.΄ Τήν σάρκα φησίν διά τῶν φαινομένων ἠθῶν εἶναι δεκτικήν τῆς κατ᾿ ἀρετήν

τῆς ψυχῆς διαθέσεως, ὄργανον πρός ἔμφασιν αὐτῇ τῇ ψυχῇ συνεζευγμένην. β΄. Τήν αἴσθησιν λέγει παραπέμπουσαν τῷ νῷ τήν τῶν ὁρατῶν φαντασίαν, πρός

κατανόησιν τῶν ἐν τοῖς οὖσιν λόγων, ὡς ὄργανον τῆς τοῦ νοῦ πρός τά νοητά διαβάσεως.