134

α΄. Νοῦ μέν γάρ καλόν ἐστιν, ἡ ἀπαθής πρός τό πνεῦμα διάθεσις· κακόν δέ, ἡ ἐμπαθής σχέσις. Αἰσθήσεως δέ καλόν ἐστιν, ἡ καθ᾿ ἡδονήν ἐμπαθής πρός τό σῶμα κίνησις· κακόν δέ, ἡ κατ᾿ ἀρετήν ταύτῃ ἐπιγινομένη διάθεσις.

ΕΡΩΤΗΣΙΣ Μ∆΄.

Πρός τίνα λέγει ὁ Θεός· "Ἰδού Ἀδάμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν;" Εἰ μέν πρός τόν Υἱόν, καί πῶς συγκρίνεται Ἀδάμ Θεῷ, μή ὤν τῆς οὐσίας αὐτοῦ; Εἰ δέ πρός ἀγγέλους, πῶς τόν ἄγγελον πάλιν ἑαυτῷ συγκρίνει, ὡς πρός ἴσον κατά τήν οὐσίαν λέγων τό, " Ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν;"

Ἀπόκρισις. Ἤδη μέν εἶπον ἐν τῷ περί πυργοποιίας κεφαλαίῳ, ὅτι κατά τήν ὑποκειμένην τῇ

ψυχῇ τῶν προνοουμένων διάθεσιν, ἡ Γραφή λαλοῦντα τόν Θεόν διαπλάττεται· διά τῶν κατά φύσιν ἡμῖν συμφύτων τρόπων, τήν θείαν αἰνιττομένη βουλήν. Καί ἐνταῦθα τοίνυν οὐχ ἁπλῶς λέγοντα τόν Θεόν ἡ Γραφή δείκνυσι, τό, (416) Ἰδού γέγονεν Ἀδάμ ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν, ἀλλά δηλονότι μετά τήν παράβασιν· προσθεῖσα καί τήν αἰτίαν τῆς λέξεως, ἥν ὑμεῖς ἐντάξαι τῷ κεφαλαίῳ παρελίπατε, τῆς ὅλης σαφηνιστικήν ὑπάρχουσαν ἐννοίας. Εἰπών γάρ ὁ λόγος· Ἰδού Ἀδάμ γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν, προσέθηκε· Τοῦ γινώσκειν καλόν καί πονηρόν· καί νῦν μήποτε ἐκτείνῃ τήν χεῖρα αὐτοῦ, καί λάβῃ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καί φάγῃ, καί ζήσεται εἰς τόν αἰῶνα. Ἐπειδή γάρ ἅμα τῇ συμβουλῇ πολυθεΐαν αὐτόν ἐδίδαξεν ὁ διάβολος, εἰπών· ᾟ δ᾿ ἄν ἡμέρα φάγητε ἀπό τοῦ ξύλου, διανοιχθήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοί, καί ἔσεσθε ὡς θεοί, γινώσκοντες καλόν καί πονηρόν· διά τοῦτο μεθ᾿ ὑποκρίσεως, καί οἷον εἰπεῖν εἰρωνευτικήν καί ὀνειδιστικήν εἰς ἔλεγχον τοῦ πεισθέντος ἀνθρώπου τῷ διαβόλῳ, τήν τό, Γέγονεν ὡς εἷς ἐξ ὑμῶν, πρός τήν ἐντεθεῖσαν διά τῆς ἀπάτης παρά τοῦ ὄφεως τῷ Ἀδάμ περί θεότητος ἔννοιαν, πληθυντικῶς ποιεῖται φωνήν ὁ Θεός.

Καί μή τις δόξῃ τῆς Γραφικῆς συνθήκης ἀλλότριον τό εἶδος τῆς κατ᾿ εἰρωνείαν λέξεως, ἀκούων τῆς Γραφῆς ἐκ προσώπου τοῦ Θεοῦ λεγούσης πρός τόν Ἰσραήλ· Ἐάν πορευθῆτε πρός με πλάγιοι, κἀγώ πορεύσομαι πρός ὑμᾶς πλάγιος. Εἰδώς μηδέν διαφέρειν εἰρωνείας πλαγιασμόν· καί πάλιν εὑρίσκων πῶς τήν τοῦ Ἀχάβ συνεσκεύασεν ἀπάτην, ὡς ἀλήθειαν αὐτῷ προ[σ]βαλλόμενος τό ψεῦδος, δι᾿ ὧν ἥμαρτε, φέρων αὐτῷ δικαίως τήν κόλασιν. Εἰ γάρ μή πρός τήν πλάνην τοῦ Ἀδάμ ἡ Γραφή τόν Θεόν λέγοντα τό, Ὡς εἷς ἐξ ἡμῶν, εἰσήγαγε, πῶς ἐπέφερε, Τοῦ γινώσκειν καλόν καί πονηρόν, ὡς σύνθετον ἔχοντα γνῶσιν, καί ἐξ ἐναντίων συγκειμένην; ὅπερ ἀμήχανον ἐπί Θεοῦ κἄν ἐννοῆσαι, μή ὅτι γε τοῦ εἰπεῖν τολμῆσαι τοῦ μόνου ἁπλοῦ τήν οὐσίαν καί τήν δύναμιν καί τήν γνῶσιν, καί μόνην τήν τοῦ καλοῦ γνῶσιν ἔχνοντος· μᾶλλον δέ, αὐτοουσία καί δύναμις καί γνῶσις ὄντος. Ἀλλ᾿ οὐδέ τις τῶν ἐκ Θεοῦ καί μετά Θεόν λογικῶν οὐσιῶν ἔχει ὁμοῦ τε καί κατά ταυτόν ἐν τῷ τῆς διανοίας ἁπλῷ κενήματι, κατά τήν σύνθεσιν ἐκ τῶν ἐναντίων ὑφισταμένην τήν γνῶσιν· διότι πέφυκεν ἡ θατέρα τῶν ἀλλήλοις ἀντικειμένων γνῶσις, τήν τοῦ ἑτέρου ποιεῖσθαι γνώσεως ἄγνοιαν. Ἀμιγής γάρ τῶν ἀντικειμένων ἡ γνῶσις καί παντάπασιν ἀσυνύπαρκτος· ἐπείπερ ἡ τοῦδε γνῶσις τήν θατέρου τῶν ἀντικειμένων συνίστησιν ἄγνοιαν, ὥσπερ οὔτε ὀφθαλμός τοῦ ἄνω τε καί τοῦ κάτω, καί τοῦ ἐφ᾿ ἑκάτερα κατά ταυτόν, χωρίς τῆς πρός θάτερον ἰδιαζούσης ἐπιστροφῆς, καί τῶν ἄλλων πάντη κεχωρισμένης, ἀντιλαμβάνεσθαι.

Τό τοίνυν πάθος τοῦ Ἀδάμ οἰκειούμενον ἡ Γραφή τόν Θεόν παραδείκνυσιν· ἤ τόν Ἀδάμ ἐπί τῇ συμβουλῇ τοῦ ὄφεως διαλέγχει, πρός συναίσθησιν ἄγουσα τῶν ἐκ τῆς ἀπάτης ἐπιτριβέντων αὐτῷ περί πολυθεΐας ὕθλων. Καί εἰ μέν οὕτως ἔχει καλῶς, ἅλις τῶν ζητημάτων· ἐπείτοι γε αὐτός παρ᾿ ἑαυτοῦ τό μεῖζον εὑρίσκων, μετάδος