138

κολακείας χάριν καί ἀνθρωπαρεσκείας καί ἐπιδείξεως, τήν ἀρετήν ἤ τήν μελέτην τῶν θείων λόγων μετελθεῖν ἐπιτηδεύοντες, ἀλλά πάντα διά τόν Θεόν καί ποιοῦντες καί λέγοντες καί διανοούμενοι. Τρίβοις γάρ οὐκ εὐθείαις ὁ θεῖος οὐ πέφυκεν ἐμφιλοχωρεῖν Λόγος, κἄν εὕρῃ τήν ὁδόν ἔν τισιν ἕτοιμον. Οἷόν τι λέγω· Νηστεύει τις, καί ἀπέχεται τῆς ἐξαπτικῆς τῶν παθῶν διαίτης· τά ἄλλα τε ποιεῖ, ὅσα πρός ἀπαλλαγήν κακίας συμβάλλεσθαι δύναται. Τήν λεγομένην ὁδόν οὗτος ἡτοίμασε κενοδοξίας δέ, ἤ πλεονεξίας, ἤ κολακείας, ἤ ἀνθρωπαρεσκείας, ἤ ἄλλης τινός ἕνεκεν αἰτίας, δίχα τῆς θείας εὐαρεστήσεως, τούς τοιούτους ἐπιτηδεύει τρόπους, (425) οὗτος εὐθείας οὐκ ἐποίησε τάς τρίβους τοῦ Θεοῦ· καί τό μέν τῆς ἑτοιμασίας τῆς ὁδοῦ πόνον ὑπέμεινε, τόν δέ Θεόν οὐκ ἔσχε ταῖς αὐτοῦ τρίβοις ἐμπεριπατοῦντα. Ὁδός οὖν τοῦ Κυρίου ἐστίν ἡ ἀρετή· εὐθεῖα δέ τρίβος, ὁ κατ᾿ ἀρετήν ὑπάρχει ὀρθός τρόπος καί ἄδολος.

Πᾶσα φάραγξ πληρωθήσεται· τῶν ἑτοιμασαμένων δηλονότι καλῶς τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, καί εὐθείας ποιησαμένων τάς αὐτοῦ τρίβους. Οὐ γάρ ἁπλῶς, οὐδέ πάντων· οὔτε γάρ τῶν μή ἑτοιμασάντων τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, καί εὐθείας ποιησάντων τάς τρίβους αὐτοῦ. Φάραγξ δέ ἐστιν, ἡ τοῦ καθ᾿ ἕκαστον σάρξ, ἤ τῷ πολλῷ ῥεύματι τῶν παθῶν ἐγχαραδρωθεῖσα, καί τήν πρός τήν ψυχήν κατά τόν συνδήσαντα Θεοῦ νόμον πνευματικήν διατμηθεῖσα συνέχειάν τε καί συνάφειαν. ∆υνατόν δέ καί τήν ψυχήν φάραγγα νοηθῆναι, τῷ πολλῷ χειμῶνι τῆς κακίας κοιλανθεῖσαν, καί τῆς ἐν πνεύματι καλῆς ὁμαλότητος διά τῆς κακίας τό κάλλος ἀποθεμένην. Πᾶσα τοίνυν φάραγξ, ἤγουν σάρξ καί ψυχή τῶν ἑτοιμασάντων τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, καί εὐθείας ποιησάντων τάς τρίβους αὐτοῦ, πληρωθήσεται διά τῆς ἀποβολῆς τῶν παθῶν, τῶν ποιούντων αὐταῖς φαράγγων δίκην τήν ἀνωμαλίαν· καί τῆς τῶν ἀρετῶν ἐπαγωγῆς ἀπολαβοῦσα τήν φυσικήν ἐπιφάνειαν, ὁμαλισθεῖσαν τῷ πνεύματι.

Καί πᾶν ὄρος καί βουνός ταπεινωθήσεται. Ταῖς φάραγξιν, ὡς ἔοικε, μάλιστα πεφύκασί πως συνίστασθαι τά ὄρη καί οἱ βουνοί. Ὄρος ἐστί πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατά τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ· βουνός δέ, πᾶσα κακία κατεπανισταμένη τῆς ἀρετῆς· ἤγουν ὄρη μέν εἰσι τά ἐνεργητικά τῆς ἀγνωσίας πνεύματα· βουνοί δέ, τά ποιητικά τῆς κακίας· ὁπηνίκα προδήλως πᾶσα φάραγξ, ἤγουν σάρξ ἤ ψυχή τῶν ἑτοιμασάντων, ὡς εἶπον, τήν ὁδόν τοῦ Κυρίου, καί εὐθείας ποιησάντων τάς τρίβους αὐτοῦ, διά τῆς τοῦ περιπατοῦντος ἐν αὐτοῖς διά τῶν ἐντολῶν Θεοῦ Λόγου παρουσίας, πληρωθῇ γνώσεως καί ἀρετῆς· πάντα τά τῆς ψευδωνύμου γνώσεως, καί τά τῆς κακίας πνεύματι ταπεινοῦται, πατοῦντος αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ Λόγου καί ὑποτάσσοντος, καί τό ἐπαιρόμενον κατά τῆς ᾶνθρωπίνης φύσεως πονηρόν κράτος καταβάλλοντος, καί οἷον τό μέγεθος καί ὕψος τῶν ὀρέων καί τῶν βουνῶν κατασκάπτοντος, καί εἰς τήν τῶν φαράγγων ἄγοντος ἀναπλήρωσιν. Τῷ ὄντι γάρ, εἰ πάντα λήψεταί τις διά τῆς τοῦ Λόγου δυνάμεως, ὅσα παρά τῆς φύσεως λαβόντες οἱ δαίμονες, τήν περί φύσιν ἀγνωσίαν τε καί κακίαν ἐδημιούργησαν· οὐδαμῶς ὑποστήσεται καθ᾿ οἷον δήποτε τρόπον ἀγνωσίας ἤ κακίας ὕψος· ὥσπερ οὐδέ ὄρος ἤ βουνός τῶν αἰσθητῶς φαινομένων, εἰ μηχανή τις ἦν τοῖς ἀνθρώποις αὐτά μέν κατασκάψαι τά ὄρη, καί τούς βουνούς καί τάς φάραγγας ἀναπληρῶσαι.

Ταπείνωσις οὖν ἐστι τῶν νοητῶν καί πονηρῶν ὀρέων καί βουνῶν, ἡ τῆς σαρκός τε καί τῶν τῆς ψυχῆς πρός ἑαυτάς τῶν κατά φύσιν δυνάμεων ἀποκατάστασις· καθ᾿ ἥν φυσικῶς εὐθηνούμενος τῷ πλούτῳ (428) τῆς ἀρετῆς καί τῆς γνώσεως ὁ φιλόθεος νοῦς, ὁμαλῶς διαπορεύεται τόν αἰῶνα τοῦτον, καί πρός τόν ἀγήρω καί ἄφθαρτον προτροπάδην φέρεται κόσμον τῶν νοητῶν καί ἁγίων δυνάμεων. Μήτε τοῖς ἑκουσίοις τῆς σαρκός πάθεσι διά τῆς πολυτρόπως σκολιευομένης πλανώμενος ἡδονῆς· μήτε τοῖς ἀκουσίοις πειρασμοῖς διά τῆς ὀδύνης τραχυνόμενος· τῇ περί τήν