157

Οὐ μόνον δέ, ἀλλ᾿ ἵνα καί μηδείς τῶν λατρευσάντων τῇ κτίσει παρά τόν Κτίσαντα, πρόφασιν ἀπολογείας (477) ἔχῃ τήν ἄγνοιαν· φωνῆς πάσης τρανότερον τόν οἰκεῖον ποιητήν κηρυττούσης ἀκούων τῆς κτίσεως.

Οὐκοῦν ἐπειδή καί λόγους σοφίας πνευματικούς, καί τρόπους ἀγωγῆς καί ἀστείας ἐγκατασπαρέντας αὐτῇ φυσικῶς ἔχει παρά τοῦ ∆ημιουργοῦ τῶν ὁρωμένων ἡ φύσις· πᾶς νοῦς εἰκότως ἀρετῇ καί γνώσει κατεστεμμένος, οἷα δή κατά τόν μέγαν Ἐζεκίαν βασιλεύειν λαχών τῆς Ἱερουσαλήμ, τουτέστι, τῆς εἰρήνην μόνην ὁρώσης ἕξεως· ἤγουν τῆς παντοίων ἐστερημένης παθῶν καταστάσεως. Ὅρασις γάρ εἰρήνης Ἱερουσαλήμ ἑρμηνεύεται· πᾶσαν ἔχει τήν κτίσιν ὑποχείριον, διά τῶν αὐτήν συμπληρούντων εἰδῶν, ὁ τοιοῦτος νοῦς· τῷ μέν Θεῷ, δι᾿ αὐτοῦ τούς ἐν αὐτῇ πνευματικούς τῆς γνώσεως καθάπερ δῶρα προσκομίζουσαν λόγους· αὐτῷ δέ, καθάπερ δόματα τούς ἐνυπάρχοντας αὐτῇ κατά τόν φυσικόν νόμον πρός ἀρετήν τρόπους παρέχουσαν· καί διά τῶν ἀμφοτέρων δεξιουμένην τόν κατ᾿ ἀμφότερα κρατίστως εὐδοκιμεῖν δυνάμενον· λέγω δέ τόν κατά λόγον καί βίον πράξεώς τε καί θεωρίας τελειωθέντα φιλόσοφον νοῦν. ∆ῶρα μέν οὖν τῷ Κυρίῳ, καί δόματα τῷ βασιλεῖ φέρεσθαι προσδιωρισμένως εἴρηκεν ὁ Λόγος. Ἐπειδή, καθώς φασιν οἱ περί ταῦτα τήν σπουδήν ἐσχηκότες, δῶρα σεσημειωμένως ἐκεῖνα λέγεται, τά τοῖς ἀπροσδεέσιν εἰσκομιζόμενα· δόματα δέ, τά τοῖς δεομένοις διδόμενα. ∆ιό καί ἡ καθ᾿ ὅλου συνήθεια τῶν ἀνθρώπων, τά τοῖς βασιλεῦσι προσφερόμενα, προσηγόρευσε δῶρα· τυχόν τό ἀπροσδεές τῶν δεχομένων σκοπήσασα.

Φήσειε δ᾿ ἄν τις τῶν πάντα φιλοτίμων, ταύτης ἕνεκεν τῆς αἰτίας καί τά πρός τῶν Μάγων προσενεχθέναι τῷ Κυρίῳ καθ᾿ ἡμᾶς γενομένῳ διά φιλανθρωπίαν, ( 480) δῶρα προσηγορεῦθαι, μηδέν τῆς ἀληθείας τοῦτο λέγων παραμείβων τό σύμβολον.

Προσκομίζοντες οὖν τούς ἐκ τῶν γεγονότων πνευματικούς τῷ Κυρίῳ λόγους, δῶρα προσφέρομεν, καθ᾿ ὅτι πάντων τούτων ἐστίν κατά φύσιν ἀπροσδεής· οὐ γάρ ὡς δεομένῳ πρός ἄλλοις, καί τούς τῶν ὄντων τῷ Κυρίῳ προσκομίζομεν λόγους, ἀλλ᾿ ἵνα ποσῶς ἡμεῖς κατά δύναμιν ἐκ τῶν αὐτοῦ κτισμάτων χρεωστούμενον αὐτόν ἀνυμνήσωμεν. ∆όματα δέ λαμβάνει, ὁ τήν θείαν προσθύμως μετερχόμενος φιλοσοφίαν· ὡς καί τρόπων πρός ἀρετήν, καί λόγων πρός γνῶσιν κατά φύσιν δεόμενος.

Ἤ καί ἄλλως ἐκληπτέον τά δῶρα. Ἐπειδή δῶρον πάλιν ἐστί, τό τοῖς μηδέν προεισενεγκοῦσι διδόμενον· δῶρα μέν λαμβάνει ὁ γνωστικός νοῦς ἐκ τῆς τῶν ὄντων θεωρίας, δι᾿ αὐτοῦ προσαγομένους τῷ Κυρίῳ, τούς ἄνευ λογικῆς ἀποδείξεως συνεκτικούς λόγους τῆς πίστεως· ὑπέρ ἧς οὐδείς οὐδαμῶς οὐδέν προεισφέρει· φυσικῶς, καί δίχα πάσης τῆς ἐν λόγοις τεχνικῆς μεθοδείας, τόν ἴδιον ποιητήν θεώμενος, μηνυούσης τῆς κτίσεως. Τί γάρ καί προσενέγκαι δυνήσεταί τις πίστει παρισωθῆναι δυνάμενον, ὥστε χρέος, ἀλλά μή δῶρον τήν εἰς τόν Θεόν πίστιν κομίσασθαι; ∆όματα δέ λαμβάνει, τούς τῶν ὄντων φυσικούς νόμους τοῖς τρόποις μιμούμενος· δηλαδή τῆς τούτων προεισφέρων κτίσεως, τούς κατά τήν μετάνοιαν πόνους· δι᾿ ὧν ἐκδύεσθαι πρότερον τόν παλαιόν πέφυκεν ἄνθρωπον, καί οὕτω πρός συλλογήν καρπῶν δικαιοσύνης ἐξιέναι, τούς ἐν τοῖς οὖσι πεποιημένους πρός ἀρετήν ἀναλεγόμενος τρόπους· οἷς οὐκ ἄν ποτε προσεγγίσειεν, μή πρότερον πόνοις καί ἱδρῶσι πολλοῖς καθάπερ ὄφις τήν λεβηρίδα· φημί δή τόν παλαιόν εἰσάγαν καταπιέσας ἄνθρωπον καί ἀποδυσάμενος.

∆ιό τῷ μέν Θεῷ δῶρα τούς ἐκ τῶν ὄντων εἰκότως συνεκτικούς τῆς πίστεως λόγους ὁ γνωστικός δέχεται νοῦς, μηδέ τό σύνολον τούτων προεισφέρων καί προδιδούς. Τίς γάρ, φησί, προέδωκεν αὐτῷ, καί ἀνταποδοθήσεται αὐτῷ;

Λαμβάνει δέ δόματα, τούς κατά φύσιν τῶν ὄντων τοῖς τρόποις ἐκμιμούμενος νόμους· οἷον ἔτι λέγω, μιμούμενος μέν ὁ διαγνωστικός νοῦς τόν κατά φύσιν τοῦ