167

πάντων ὑπέρ ἄνω κατά τήν νοεράν γνῶσιν τῶν ἐν τοῖς οὖσι λόγων· τιμήν δέ, ὡς πάντων γενομένῳ παθῶν καθαρῷ, καί τῆς ἐν τοῖς οὖσι φυσικῶν νόμων ἀνεύθυνον κατά τήν αἴσθησιν κτησαμένῳ τήν κίνησιν.

Τυχόν δέ τις τῶν σφόδρα φιλοκάλων ἐρεῖ φιλοτιμούμενος, (505) δόξαν μέν εἶναι, τό ἀκρότατον κατ᾿ εἰκόνα κάλλος· τιμήν δέ, τό καθ᾿ ὁμοίωσιν ἀπαράλλακτον μίμημα· τό μέν γάρ, λόγων πνευματικῶν ἀληθής πέφυκεν ποιεῖν θεωρία· τό δέ, πρᾶξις ἐντολῶν ἀκριβής καί ἀνόθευτος· ἅς ὁ μέγας ἐσχηκώς Ἐζεκίας, ἐν ἀναβάσει τάφων υἱῶν ∆αβίδ ἐτάφη· ὡς ἄν εἴ τις ἐπί τό σαφέστερον λαβών, εἴποι, τό ῥητόν, ἀντί τοῦ, Ἔθαψαν αὐτόν ἐν ἀναβάσει τάφων υἱῶν ∆αβίδ, καί ἔθηκαν τήν μνήμην Ἐζεκίου ἐν τῷ ὕψει τῆς μνήμης τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος ἁγίων.

Σκοπήσωμεν δέ, ὡς οὐκ εἴρηται, Ἐν τάφοις ∆αβίδ, ἤ, Ἐν ἀναβάσει τάφων ∆αβίδ· ἀσύγκριτος γάρ τοῖς οὖσιν· οὐκ ἀνθρώποις μόνον, ἀλλά καί ἀγγέλοις· καί παντελῶς ἀχώρητος, καί αὐτός ὁ τοῦ Κυρίου κατά σάρκα λόγος, καί ὁ τοῦ βίου τρόπος· μή ὅτι γε τῆς ἀπείρου θεότητος αὐτοῦ ἡ ἀνέφικτος ἔννοια· οὐκοῦν ἀγαπητόν παντί τῷ καί λίαν ἐπῃσθημένῳ μεγαλειότητος· τό, κἄν ἐν τάφοις υἱῶν∆αβίδ· ἤ τό κράτιστον, ἐν ἀναβάσει τάφων υἱῶν ∆αβίδ [ταφῆναι·] ἐν γάρ τάφοις ∆αβίδ οὐδείς φέρεται τῇ Γραφῇ τεθαμμένος· μή ὅτι ἐν ἀναβάσει τάφων ∆αβίδ. Τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν ἀσύγκριτος, ὡς ἔφην, κατά πάντα καί λόγον καί τρόπον, ὁ κατά σάρκα βίος. Φησί γάρ, Ἐκάλυψεν οὐρανούς ἡ ἀρετή αὐτοῦ· τουτέστι, καί αὐτή ἡ κατά ἄνθρωπον διά σαρκός τοῦ Κυρίου δικαιοσύνη, καί τάς ἄνω δυνάμεις ἐκάλυψε τῆ ὑπερβολῇ τῆς ἐν πᾶσι κατά δικαιοσύνην ὑπεροχῆς. Οὐ γάρ ἦν ψιλός ἄνθρωπος· ἀλλά καί Θεός [Fr. ἀλλά Θεός] ἐνανθρωπήσας· πρός τό καινίσαι δι᾿ ἑαυτοῦ καί ἐν ἑαυτῷ τήν παλαιωθεῖσαν ὑφ᾿ ἑαυτῆς τῶν ἀνθρώπων φύσιν· καί ποιῆσαι θείας κοινωνόν φύσεως, ἀποθεμένην δηλαδή πᾶσαν φθοράν καί ἀλλοίωσιν· δι᾿ ὧν ὁμοιωθεῖσα τοῖς κτήνεσι, πλεονεκτοῦσαν τόν λόγον εἶχε τήν αἴσθησιν. Αὐτῷ δόξα εἰς τούς αἰῶνας.

Ἐπληρώθη, σύν Θεῷ ὁ τέταρτος τόμος. ΣΧΟΛΙΑ. α΄. Πενταπηχεύς ἐστιν ὁ διάβολος, φησί, διά τάς αἰσθήσεις. Τούτων γάρ χωρίς

προκοπήν οὐ δέχεται τῆς καθ᾿ ἁμαρτίαν αὐξήσεως, ἡ περί ψυχήν τῆς αὐτοῦ κακίας ἀλόγιστος κίνησις.

β΄. Τό δόρυ μέν τοῦ κατ᾿ ἀρετήν ἐστι κράτους σύμβολόν φησιν· ὁ δέ φακός τοῦ ὕδατος, τοῦ κατά τήν γνῶσιν ὑπάρχει μυστηρίου τεκμήριον.

γ΄. Σπήλαιον λέγει τόν κόσμον τοῦτον, καί τό γράμμα τό νομικόν· τόν δέ Σαούλ εἶναι, τόν λαόν τῶν Ἰουδαίων, ὧν ὁ νοῦς τοῦ θείου τῶν νοητῶν ἀπονεύσας φωτός, τῷ σκότει τῶν νομικῶν, καί τῇ σκιᾷ τοῦ γράμματος συγκαθέζεται, πρός γένεσιν φθορᾶς τήν κτίσιν τοῦ Θεοῦ καί τόν νόμον ποιούμενος. Ὁ γάρ μόνῳ τῷ γράμματι, καί ταῖς ἐπιφανείαις τῶν αἰσθητῶν τάς ἀθανάτους περιγράφων ἐπαγγελίας, τῆ φθορᾷ καθάπερ βρώματι κατάλληλον ποιεῖται τήν ἔκκρισιν, ἐκ τοῦ τέλους τήν ἀρχήν τῆς οἰκείας περί (508) Θεοῦ δόξης δεικνύς. Τήν διπλοΐδα δέ λέγει, τήν περιβολήν τῶν νομικῶν αἰνιγμάτων. Τό δέ πτερύγιον αὐτῆς, τό κατ᾿ ἐξοχήν ἐν νοήμασιν ὑψηλόν τῆς πνευματικῆς θεωρίας, περικοπτόμενον τῶν πρός μόνην τήν αἴσθησιν τήν ἁγίαν ἐκδεχομένων Γραφήν.

δ΄. Ὅτι ποιμήν, ὁ Κύριος λέγεται διά τῆς φυσικῆς θεωρίας πρός τήν ἄνω μάνδραν ὁδηγουμένων· βασιλεύς δέ τῶν ὑποταγέντων τῷ νόμῳ τοῦ πνεύματος, καί τῷ θρόνῳ τῆς χάριτος Θεοῦ διά τῆς κατά τήν ἀμερῆ γνῶσιν τῶν νοός ἁπλῆς προσβολῆς παρισταμένων.