194

θεωρητικός· ἡγούμενοι δέ τῶν πατριῶν εἰσιν, αἱ τῆς ψυχῆς δυνάμεις, ἐξ ὧν ὥρμηνται τῆς ἀρετῆς οἱ τρόποι, καί οἱ λόγοι τῆς γνώσεως· οἷς προσέρχονται τῆς ὑπερηφανείας καί τῆς κενοδοξίας, ἀνθρωπαρεσκείας τε καί ὑποκρίσεως οἱ ἀκάθαρτοι δαίμονες, λέγοντες, Συνοικοδομήσωμεν ὑμῖν τόν ναόν Κυρίου. Οὐδείς γάρ τούτων τῶν πονηρῶν δαιμόνων τοῦ ἐναρέτου ποτέ κωλύει τό πρόθυμον· ἀλλά καί μᾶλλον τάς ἐλλείψεις δολερῶς περικόψας τῶν ἀρετῶν, τάς ἐπιτάσεις ὑπαγορεύει τοῖς ἀγωνισταῖς συμπροθυμούμενος, ἵνα πρός ἑαυτόν ὅλην ποιήσηται τοῦ ἀσκουμένου τήν ἔννοιαν, παραπολέσασαν τό ἴσον τῆς μετριότητος στάθμιον, καί λάθῃ πρός ἄλλο παρά τό δοκοῦν ὁδεύουσα καταγώγιον. ∆ύο φασίν οἱ κακοῦργοι, Ὁμοίως ὑμῖν ἀκούομεν τοῦ Κυρίου ὑμῶν. Οὔτε γάρ μισοῦσι σωφροσύνην, οὔτε νηστείαν βδελύσσονται· οὐ χρημάτων διάδοσιν, οὐ φιλοξενίαν, οὐ ψαλμῳδίαν, οὐ σχολήν ἀναγνώσεως, οὐ τῶν μαθημάτων τά ὑψηλότερα, οὐ χαμευνίαν, οὐκ ἀγρυπνίαν, οὐ τά λοιπά πάντα, δι᾿ ὧν ὁ κατά Θεόν χαρακτηρίζεται βίος, ἕως πρός αὐτούς νένευκεν ὁ σκοπός, καί ἡ αἰτία τῶν γινομένων. Τούς μέν γάρ ἄλλους τάχιον ἴσως ὁ ἀσκητής καταλαβόμενος δαίμονας, ῥᾳδίως τήν ἐξ αὐτῶν βλάβην διαδιδράσκει· τούτους δέ δοκοῦντας συνεργεῖν τῷ δρόμῳ τῆς ἀρετῆς, καί οἷον συνοικοδομεῖν βουλομένων τόν ναόν Κυρίου, τίς ἄν τῶν ἄγαν ὑψηλῶν καταλάβοι νοῦς, χωρίς τοῦ διαπάντων χωροῦντος ἐνεργοῦς λόγου καί ζῶντος, καί διϊκνουμένου ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς καί πνεύματος· τουτέστι διαγινώσκοντος τίνα τῶν ἔργων ἤ νοημάτων εἰσί ψυχικά· τουτέστιν εἴδη φυσικά τῆς ἀρετῆς ἤ κινήματα· καί τίνα τυγχάνει πνευματικά· τουτέστιν, ὑπέρ φύσιν, καί Θεόν χαρακτηρίζοντα· τῇ φύσει δέ κατά χάριν διδόμενα.

(584) Ἁρμών τε καί μυέλων· τήν πρός τούς πνευματικούς λόγους τῶν κατ᾿ ἀρετήν τρόπων, ἁρμόδιον ἤ ἀναρμόδιον διόλου σύνεσιν ἐπισταμένου.

Κρίνοντός τε τας ἐνθυμήσεις καί τάς ἐννοίας τῶν καρδιῶν· τουτέστι, τάς ἐπί τοῖς εἰρημένοις ἀφανεῖς κατά τό βάθος σχέσεις· καί τάς κατά ψυχήν ἀοράτους τούτων αἰτίας.

ᾯ οὐκ ἔστιν ἡ κτίσις ἀφανής· ἐν ἡμῖν δῆλον ὅτι, τοῖς λανθάνειν δοκοῦσι, πάντα δέ γυμνά, καί τετραχηλισμένα· οὐ μόνον τά γεγενημένα τε καί νενοημένα, ἀλλ᾿ἤδη καί τά γενησόμενα παρ᾿ ἡμῶν καί τά νοηθησόμενα. Περί γάρ τῆς μελλούσης τυχόν πράξεως καί νοήσεως, τό, Οὐκ ἔστι ἡ κτίσις ἀφανής, ὁ λόγος φησίν· οὐ γάρ περί γεγενημένης, ἥτις καί ὑμῖν αὐτοῖς καί ἄλλοις πεφανέρωται· σχολῇ γε [Fr σχολή γ' ἄν] Θεῷ, τῷ πάντας τούς ἀπείρους τούς τε προγενομένους, καί ὄντας καί ἐσομένους αἰῶνας προεγνωκότι· καί τῆς πάντων γενέσεως προειληφότι κατά φύσιν τήν γνῶσιν· καί οὐκ ἐκ τῶν ὄντων, ἐξ ἑαυτοῦ δέ τήν τῶν ὄντων ἐν ἑαυτῷ προειληφότι γνῶσιν. Μόνος γάρ αὐτός τῶν ὄντων ὑπάρχει κατά φύσιν γνῶσις, ὡς τῶν ὄντων αἴτιος· καί πάλιν αὐτό γνῶσις ὡς ὑπέρ αἰτίαν φύσει τήν ἑαυτοῦ γνῶσιν ἔχων· καί ταύτης ἔτι κατά τόν πάντα καί πάμπαν τῆς ἀπειρίας ὑπεράπειρον ἀπειράκις λόγον ἀνῳκισμένος· ὅτι καί τῆς οὕτω λεγομένης γνώσεως δημιουργός παντί λόγῳ τε καί τρόπῳ, καί πάσης ἄλλης λεχθῆναι ἤ νοηθῆναι δυναμένης γνώσεως ὑπάρχων ἀπρόσιτος.

Τίς τοῦτον οὐκ ἔχων ἐνοικοῦντα τόν λόγον τῷ βάθει τῆς καρδίας, δυνήσεται τούς ἀφανεῖς δόλους τῆς καθ᾿ ἡμῶν ὑποκρίσεως τῶν δαιμόνων ὑπαλύξας, στῆναι καθ᾿ ἑαυτόν μονώτατος χωρίς τινος ἐπιμιξίας, καί οἰκοδομῆσαι τοῦ Κυρίου τόν ναόν κατά τόν μέγαν Ζοροβάβελ καί τόν Ἰησοῦν καί τούς ἡγεμόνας [Fr. ἡγουμένους] τῶν πατριῶν, φάσκοντας διαῤῥήδην μεγάλῃ τῇ φωνῇ τοῖς ἀπατεῶσι πνεύμασι τῆς ὑπερηφανείας καί τῆς κενοδοξίας καί τῆς ἀνθρωπαρεσκείας καί τῆς ὑποκρίσεως, Οὐχ ἡμῖν καί ὑμῖν οἰκοδομῆσαι τόν οἶκον Κυρίῳ τῷ Θεῷ ἡμῶν· ἡμεῖς γάρ μόνοι οἰκοδομήσομεν τῷ Κυρίῳ τοῦ Ἰσραήλ· γινώσκων ὡς ἡ τούτων ἐπιμιξία τῆς ὅλης