211

σώζεται, ὁ ἀσεβής καί ἁμαρτωλός ποῦ φανεῖται; " Τί ἐστι τό, "Καιρός τοῦ ἄρξασθαι τό κρίμα ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ Θεοῦ· " Καί τό, "Εἰ ὁ δίκαιος μόλις σώζεται;"

Ἀπόκρισις. Ὁ τήν φύσιν τῶν ἀνθρώπων δημιουργήσας Θεός, οὐ συνέκτισεν αὐτῇ κατά τήν

αἴσθησιν οὔτε ἡδονήν οὔτε ὀδύνην· ἀλλά δύναμίν τινα κατά νοῦν αὐτῇ πρός ἡδονήν, καθ᾿ ἥν ἀποῤῥήτως ἀπολαύειν αὐτοῦ δυνήσεται, ἐτεκτῄνατο. Ταύτην δέ τήν δύναμιν (λέγω δέ τήν κατά φύσιν τοῦ νοῦ πρός τόν Θεόν ἔφεσιν)· ἅμα τῷ γενέσθαι τῇ αἰσθήσει δούς ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, πρός τά αἰσθητά κατ᾿ αὐτήν τήν πρώτην κίνησιν διά μέσης τῆς αἰσθήσεως ἔσχε παρά φύσιν ἐνεργουμένην τήν ἡδονήν· ᾗ τινι κατά πρόνοιαν ὁ τῆς ἡμῶν σωτηρίας κηδόμενος, παρέπηξεν ὥσπερ τινά τιμωρόν δύναμιν, τήν ὀδύνην· καθ᾿ ἥν ὁ τοῦ θανάτου μετά σοφίας ἐνεῤῥιζώθη τῇ τοῦ σώματος φύσει νόμος, περιορίζων τῆς τοῦ νοῦ μανίας παρά φύσιν ἐπί τά αἰσθητά κινουμένην τήν ἔφεσιν.

Ἐντεῦθεν διά τήν ἐπεισελθοῦσαν τῇ φύσει παρά λόγον ἡδονήν, ἡ κατά λόγον ἀντεισῆλθεν ὀδύνη, διά πολλῶν παθημάτων, ἐν οἷς καί ἐξ ὧν ὁ θάνατος, ποιουμένη τῆς παρά φύσιν ἡδονῆς τήν ἀφαίρεσιν· οὐ μήν δέ, καί τελείαν ἀναίρεσιν· καθ᾿ ἥν ἡ κατά νοῦν τῆς θείας ἡδονῆς δείκνυσθαι πέφυκε χάρις. Πᾶς γάρ πόνος, ὡς αἰτίαν τῆς ἰδίας γενέσεως ἔχων κατ᾿ ἐνέργειαν προηγουμένην τήν ἡδονήν, χρέος ἐστί δηλαδή φυσικῶς κατ᾿ αἰτίαν παρά πάντων τῶν μετειληφότων τῆς φύσεως ἐκτιννύμενον. Τῇ γάρ παρά φύσιν ἡδονῇ, πάντως παρέπεται φυσικῶς ὁ πόνος· ἐν πᾶσιν, ὧν ὁ τῆς ἡδονῆς νόμος ἀναιτίως προκαθηγήσατο τῆς γενέσεως. Ἀναίτιον δέ φημι τήν ἐκ τῆς παραβάσεως ἡδονήν, ὡς μή γενομένην δηλονότι προλαβόντος πόνου διάδοχον.

Οὐκοῦν ἐπειδή μετά τήν παράβασιν πάντες οἱ ἄνθρωποι τήν ἡδονήν εἶχον τῆς ἰδίας φυσικῶς προκαθηγουμένην γενέσεως, καί οὐδείς ἦν τό σύνολον ὁ τῆς καθ᾿ ἡδονήν ἐμπαθοῦς γενέσεως φυσικῶς ὑπάρχων ἐλεύθερος· ἀλλ᾿ ὡς χρέος πάντες φυσικῶς ἀποδιδόντες τούς πόνους, καί τόν ἐπ᾿ αὐτοῖς ὑπέμενον θάνατον· καί ἦν ἄπορος παντάπασι τῆς ἐλευθερίας τρόπος, τοῖς ὑπό τῆς ἀδίκου τυραννουμένοις ἡδονῆς, καί ὑπό τῶν δικαίων πόνων, καί τοῦ ἐπ᾿ αὐτοῖς δικαιοτάτου θανάτου φυσικῶς ἐνεχομένοις. Ἔδει δέ πρός ἀναίρεσιν τῆς ἀδικωτάτης ἡδονῆς, καί τῶν δι᾿ αὐτήν δικαιοτάτων πόνων· ὑφ᾿ ὧν ἐλεεινῶς διεσπᾶτο πάσχων ὁ ἄνθρωπος, ἐκ φθορᾶς τῆς καθ᾿ ἡδονήν ἔχων τήν ἀρχήν τῆς γενέσεως, καί εἰς φθοράν τήν διά θανάτου τό τῆς ζωῆς καταλῆγον [Fr. καταλήγων] τέλος· πρός δέ τήν ἐπανόρθωσιν τῆς παθούσης φύσεως, ἐπινοηθῆναι πόνον καί θάνατον, ἄδικον ὁμοῦ καί ἀναίτιον· ἀναίτιον μέν, ὡς οὐδαμῶς προλαβοῦσαν ἡδονήν ἐσχηκότα (629) κατά τήν γένεσιν, ἄδικον δέ, ὡς οὐδεμιᾶς ἐμπαθοῦς τό παράπαν ζωῆς ὄντα διάδοχον· ἵνα μέσος διαληφθείς ἡδονῆς ἀδίκου καί πόνου καί θανάτου δικαιοτάτου, πόνος καί θάνατος ἀδικώτατος, ἀνέλῃ διόλου τήν ἐξ ἡδονῆς ἀδικωτάτην ἀρχήν, καί τό δι᾿ αὐτήν διά θανάτου δικαιότατον τέλος τῆς φύσεως· καί γένηται πάλιν ἡδονῆς καί ὀδύνης ἐλεύθερον τό γένος τῶν ἀνθρώπων, τήν ἐξ ἀρχῆς εὐκληρίαν ἀπολαβούσης τῆς φύσεως, μηδενί τῶν ἐμπεφυκότων τοῖς ὑπό γένεσιν καί φθοράν γνωρισμάτων μολυνομένην.

∆ιά τοῦτο Θεός ὑπάρχων τέλειος κατά φύσιν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος, γίνεται τέλειος ἄνθρωπος ἐκ ψυχῆς νοερᾶς καί σώματος παθητοῦ κατά φύσιν, παραπλησίως ἡμῖν χωρίς μόνης ἁμαρτίας, συνεστώς· τήν μέν ἐκ τῆς παρακοῆς ἡδονήν οὐδαμῶς τό σύνολον ἐσχηκώς προηγουμένην αὐτοῦ τῆς ἐκ γυναικός ἐν χρόνῳ γεννήσεως· τήν δέ δι᾿ αὐτήν ὀδύνην, ὑπάρχουσαν τέλος τῆς φύσεως, διά φιλανθρωπίαν κατά θέλησιν προσηκάμενος· ἵνα πάσχων ἀδίκως ἀνέλῃ τήν ἐξ ἡδονῆς ἀδίκου