226

τῷ γράμματι τοῦ νόμου καθάπερ μοδίῳ κρατούμενος ὁ λόγος, ἐστέρησε φωτός ἀϊδίου, μή διδούς θεωρίαν πνευματικήν, τοῖς τήν αἴσθησιν ὡς ἀπατηλήν, καί μόνης δεκτικήν τῆς ἀπάτης· καί τῆς τῶν συμφυῶν σωμάτων φθορᾶς ὑπάρχουσαν μόνης ἀντιληπτικήν, ἐκδύσασθαι σπεύδουσιν· ἀλλ᾿ ἐπί τήν λυχνία, λέγω τήν Ἐκκλησίαν, ἤγουν τήν ἐν πνεύματι λογικήν λατρείαν, ἵνα πάντας φωτίσῃ· διδάσκων τούς ἐν παντί τῷ κόσμῳ, λόγῳ ζῆν μόνῳ καί πολιτεύεσθαι· καί τοσοῦτον ἔχειν περί τῶν σωμάτων τήν μέριμναν, ὅσον διά πολλῆς φροντίδος τήν πρός αὐτά σχέσιν τῆς ψυχῆς παντελῶς διακόψαι· καί μηδεμίαν διδόναι τό σύνολον ὕλης τῇ ψυχῇ φαντασίαν, ἔργον ποιεῖσθαι καί σπούδασμα· σβεσθείσης ἤδη τῷ λόγῳ, τῆς κατ᾿ ἀρχάς τόν μέν λόγον παρωσαμένης· τήν ἀλογίαν δέ τῆς ἡδονῆς, ὄφεως δίκην ἑρπηστικοῦ, προσδεξαμένης αἰσθήσεως· καθ᾿ ἧς ὡρίσθη δικαίως ὁ θάνατος, ἵνα παύσηται τῷ διαβόλῳ πρός τήν ψυχήν παρεχομένη τήν εἴσοδον. Μία γάρ ὑπάρχουσα κατά τό γένος ἡ αἴσθησις, πενταπλοῦται τοῖς εἴδεσι, διά τῆς καθ᾿ ἕκαστον εἶδος ἀντιληπτικῆς ἐνεργείας, τό προσφυές αἰσθητόν ἀντί Θεοῦ στέργειν τήν πλανωμένην ψυχήν ἀναπείθουσα. ∆ιόπερ ὁ τῷ λόγῳ σοφῶς ἑπόμενος, πρό τοῦ βεβιασμένου καί παρά γνώμην θανάτου, θάνατον τῆς σαρκός ἑκουσίως καταψηφίζεται· τόν πρός αἴσθησιν τῆς γνώμης παντελῶς ποιούμενος χωρισμόν.

Οὐκοῦν ὁ μόνῳ τῷ γράμματι τῆς Γραφῆς παρακαθήμενος, μόνην ἔχει τήν αἴσθησιν κρατοῦσαν τῆς φύσεως· καθ᾿ ἥν ἡ πρός σάρκα τῆς ψυχῆς σχέσις μόνη διαφαίνεσθαι πέφυκε. Τό γάρ γράμμα μή νοούμενον πνευματικῶς, μόνην ἔχει τήν αἴσθησιν περιγράφουσαν αὐτοῦ τήν ἐκφώνησιν, καί μή συγχωροῦσαν πρός τόν νοῦν διαβῆναι τῶν γεγραμμένων τήν δύναμιν. Εἰ δέ πρός μόνην τήν αἴσθησιν ἔχει τό γράμμα τήν οἰκειότητα, πᾶς ὁ καθ᾿ ἱστορίαν μόνην Ἰουδαϊκῶς τό γράμμα δεχόμενος, κατά σάρκα ζῇ, τῆς ἁμαρτίας καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν, διά τήν ζῶσαν αἴσθησιν, γνωμικῶς ἀποθνήσκων τόν θάνατον· μή δυνάμενος πνεύματι τάς πράξεις θανατῶσαι τοῦ σώματος, ἵνα ζῇ τήν ἐν πνεύματι μακαρίαν ζωήν. Εἰ γάρ κατά σάρκα ζῆτε, μέλλετε ἀποθνήσκειν, φησίν ὁ θεῖος Ἀπόστολος· εἰ δέ πνεύματι τάς πράξεις τοῦ σώματος θανατοῦτε, ζήσεσθε. Μή τοίνυν τόν λύχνον, ἤγουν τό φωτιστικόν τῆς γνώσεως λόγον, ἀνάπτοντες, διά θεωρίας καί πράξεως ὑπό τόν μόδιον θήσωμεν· ἵνα μή κατακριθῶμεν, ὡς περιγράφοντες τῷ γράμματι τήν τῆς σοφίας ἀπερινόητον δύναμιν· ἀλλ᾿ ἐπί τήν λυχνίαν, λέγω τήν ἁγίαν Ἐκκλησίαν, ἐν τῷ ὕψει τῆς ἀληθοῦς θεωρίας, πᾶσι τό φῶς τῶν θείων δογμάτων πυρσεύουσαν.

(672) Ταύτην τυχόν τήν ἁγίαν Ἐκκλησίαν καί ὁ νόμος τυπικῶς προκαταγγέλλων, λυχνίαν χρυσῆν ὅλην αὐτήν, καί τορευτήν γενέσθαι προσέταξε· τό μέν, ὡς μηδέν διάκενον ἔχουσαν, καί τῆς τοῦ λόγου δυνάμεως ἄμοιρον· τό δέ, ὡς τῶν ὑλικῶν πάντων περιττωμάτων παντελῶς ἀπεξεσμένην, καί μηδέν ἐπίγειον ἔχουσαν. Ἥνπερ μετά τινος ἐξαλλαγῆς θαυμαστῶς διαθρήσας ὁ μέγας Ζαχαρίας, φησί πρός τῷ λαμπαδίῳ· Καί ἑπτά λύχνοι ἐπάνω αὐτῆς. Τούς ἑπτά λύχνους ἐνταῦθα καθ᾿ ἕτερον τρόπον ἐκληπτέον ἡμῖν, παρ᾿ ὅν ἤδη τόν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ λύχνον προλαβών ἐξέδωκεν ὁ λόγος. Οὐ γάρ πάντες τε καί πάντα τά τήν αὐτήν ἐκφώνησιν ἔχοντα, καθ᾿ ἕνα καί τόν αὐτόν πάντως νοηθήσεται τρόπον· ἀλλ᾿ ἕκαστον τῶν λεγομένων πρός τήν ὑποκειμένην δῆλον ὅτι τῷ τόπῳ τῆς ἁγίας Γραφῆς δύναμιν νοητέον, εἰ μέλλοιμεν ὀρθῶς τοῦ σκοποῦ τῶν γεγραμμένων καταστοχάζεσθαι.

Λύχνους οὖν ἐνταῦθα φάναι τήν ἁγίαν Γραφήν ὑπονοῶ, τάς ἐνεργείας τοῦ ἁγίου Πνεύματος· ἤγουν χαρίσματα τοῦ Πνεύματος, ἅπερ δωρεῖσθαι τῇ Ἐκκλησίᾳ πέφυκεν ὁ Λόγος, ὡς κεφαλή τοῦ παντός σώματος. Καί ἐπαναπαύσεται γάρ ἐπ᾿ αὐτόν, φησί, Πνεῦμα Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καί συνέσεως, πνεῦμα βουλῆς καί ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καί εὐσεβείας· ἐμπλήσει αὐτόν πνεῦμα φόβου Θεοῦ. Ἡ δέ τῆς Ἐκκλησίας κεφαλή κατά τήν ἐπίνοιαν τῆς ἀνθρωπότητός ἐστιν ὁ Χριστός. Ἄρα τῇ Ἐκκλησίᾳ