245

Ἰουδαίων κατά τῆς ἀληθείας ὑπεμφαίνων μανίαν, ἑρμηνεύτεται διαπόνησις αὐτῶν, ὅπερ ἐστί φθόνος ἐπ᾿ ἀλλοτρίοις ἀγαθοῖς, τίκτων λύπην τοῖς ἔχουσιν· ὅπερ κακόν εἰς φύσιν τοῖς Ἰουδαίοις μετέπεσε, τό πρός Θεόν καί ἀνθρώπους μίσος ἀνελομένοις· καί διά τοῦτο, μόνην τήν δι᾿ αἵματος καί φόνων ἀναιδεῖς [Fr. ἀνέδην] φθοράν ἐπιζητοῦσι τῆς φύσεως.

Ἀλλ᾿ ἐπειδή τρέχων ὁ λόγος, τήν περί τῆς πορείας τῶν τριῶν ἡμερῶν θεωρίαν παρέλειψε· φησί γάρ· Ἡ Νινευή ἦν πόλις μεγάλη τῷ Θεῷ, ὡσεί πορείας ὁδοῦ ἡμερῶν τριῶν, εἰ δοκεῖ, δι᾿ ὀλίγων τήν ἔλλειψιν ἀναπληρώσωμεν.

Τήν τοίνυν πορείαν τῆς ὁδοῦ τῶν τριῶν ἡμερῶν, ὑποληπτέον εἶναι τούς διαφόρους βίους δρόμου τοῦ κατά Θεόν· ἤγουν τήν ἑκάστῳ γενικῷ νόμῳ πρέπουσαν ἀγωγήν. Νόμους δέ λέγω νῦν γενικούς, τόν φυσικόν καί τόν γραπτόν, καί τόν τῆς χάριτος. Ἰδιάζουσαν γάρ τούτων ἕκαστος ἀναστροφήν ἔχει βίου καί δρόμον πρόσφορον, ὅτι καί τήν ἐξ αὐτοῦ κατά τήν γνώμην γενομένην [Fr. γενωμένην] τῶν ἀγομένων διάθεσιν ἔχει διάφορον. Ἄλλην γάρ ἄλλος ἑκάστῳ τῶν ὑπ᾿ αὐτόν πέφυκε δημιουργεῖν τήν διάθεσιν. Οἷον, ὁ μέν φυσικός νόμος, ὅταν οὐκ ἔχῃ πλεονεκτοῦσαν τόν λόγον τήν αἴσθησιν, ἀδιδάκτως ἀσπάζεσθαι πάντας πείθει τό συγγενές καί ὁμόφυλον, αὐτήν ἔχοντας τήν φύσιν, τῆς τῶν δεομένων ἐπικουρίας διδάσκαλον· κἀκεῖνο βούλεσθαι πᾶσιν ἅπαντας, ὅπερ ἕκαστος ἑαυτῷ παρά τῶν ἄλλων γινόμενον εἶναι δοκεῖ καταθύμιον· καί τοῦτο διδάσκων ὁ Κύριος, φησίν· Ὅσα θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, ὁμοίως καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς. Ἐφ᾿ ὧν γάρ ἡ φύσις λόγῳ βραβεύεται, τούτων μίαν πέφυκεν εἶναι διάθεσις. Ὧν δέ ἡ διάθεσις ἡ αὐτή, καί κατ᾿ ἦθος τρόπος, καί ὁ τοῦ βίου δρόμος εἷς ὑπάρχειν προδήλως πέφυκεν.Ὧν δέ τρόπος ἠθῶν καί βίου δρόμος ἐστίν ὁ αὐτός, εἷς δηλονότι καί αὐτός κατά τήν γνώμην τῆς πρός ἀλλήλους σχέσεως ὑπάρχει δεσμός, κατά μίαν τήν γνώμην ἄγων τούς πάντας πρός τόν ἕνα λόγον τῆς φύσεως· ( 725) ἐν ᾧ παντελῶς οὐκ ἔστιν ἡ νῦν κρατοῦσα τῆς φύσεως διά τήν φιλαυτίαν διαίρεσις.

Ὁ δέ γραπτός νόμος, φόβῳ τῶν ἐπιτιμίων ἐπέχων τάς ἀτάκτους τῶν ἀφρονεστέρων ὁρμάς, ἐθίζει διδάσκων πρός μόνην αὐτούς ὁρᾷν τήν τοῦ ἴσου διανομήν, καθ᾿ ἥν τῆς δικαιοσύνης τό κράτος χρόνῳ βεβαιωθέν, εἰς φύσιν μεθίσταται· ποιοῦν τόν μέν φόβον, διάθεσιν ἡρέμα κατά μικρόν τῇ περί τό καλόν γνώμῃ κρατουμένην· ἕξιν δέ τήν συνήθειαν τῇ λήθῃ τῶν προτέρων καθαιρομένην, καί τό φιλάλληλον ἑαυτῇ συναποτίκτουσαν, καθ᾿ ὅ τοῦ νόμου γίνεσθαι τό πλήρωμα πέφυκε, πάντων ἀλλήλοις κατά τήν ἀγάπην συναρμοσθέντων. Πλήρωμα γάρ νόμου καθέστηκεν ἡ κατ᾿ ἀγάπην διάλληλος συνοχή πάντων τῶν μετειληφότων τῆς φύσεως, φέρουσα τῷ κατ᾿ ἀγάπην πόθῳ κατεστεμμένον τόν λόγον τῆς φύσεως· καί τῇ προσθήκῃ τοῦ πόθου, τόν τῆς φύσεως καταφαιδρύνουσα νόμον. Νόμος γάρ φύσεώς ἐστι, λόγος φυσικός τοῖς τρόποις τήν αἴσθησιν λαβών ὑποχείριον. Γραπτός δέ νόμος ἐστίν, ἤγουν γραπτοῦ νόμου πλήρωσις, λόγος φυσικός προσλαβών λόγον πνευματικόν τῆς πρός τό συγγενές ἀλληλουχίας ἐπίκουρον. ∆ιό φησιν, Ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν· ἀλλ᾿ οὐ, Σχοίης τόν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν. Τό μέν γάρ, τήν πρός τό εἶναι μόνον δηλοῖ τοῦ συγγενοῦς συνοχήν· τό δέ, τήν πρός τό εὖ εἶναι σημαίνει πρόνοιαν.

Ὁ δέ τῆς χάριτος νόμος, αὐτόν ἀμέσως διδάσκει τούς ἀγομένους μιμεῖσθαι τόν Θεόν, ὅς τοσοῦτον ὑπέρ ἑαυτόν ἡμᾶς, εἰ θέμις εἰπεῖν, καί ταῦτα διά τήν ἁμαρτίαν ὄντας ἐχθρούς, ἠγάπησεν, ὥστε καί εἰς τήν καθ᾿ ἡμᾶς