256

τῆς γνώσεως δηλαδή, τήν κατά τό γράμμα πεπλανημένην τοῦ νόμου πρόληψιν. Πᾶς γάρ ἀποκτείνας τήν σωματικήν τοῦ νόμου διάνοιαν, τό γράμμα τοῦ νόμου σαφῶς ἐπέκτεινε καί ἠφάνισε, τοῦ μή ἑστάναι ἐν παντί ὁρίῳ Ἰσραήλ· τουτέστιν, ἐν παντί λόγῳ πνευματικῆς θεωρίας. Εἰ γάρ Ἰσραήλ νοῦς ὁρῶν Θεόν ἑρμηνεύεται, δῆλον ὡς τό σωματικόν τοῦ νόμου καθάπαξ ἐν οὐδενί τρόπῳ πνευματικῆς θεωρίας ὑφέστηκε, τοῖς τό πνεῦμα προτιμῶσι τοῦ γράμματος· εἴπερ Πνεῦμα, κατά τό γεγραμμένον, ἐστίν ὁ Θεός, καί τούς προσκυνοῦντας αὐτόν, ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν, ἀλλ᾿ οὐ γράμματι. Τό γράμμα γάρ ἀποκτένει· τό δέ πνεῦμα ζωοποιεῖ. ∆ιό χρή τό ἀποκτένειν πεφυκός, ἀποκτένεσθαι πνεύματι ζωοποιῷ. Συνυπάρχειν γάρ κατ᾿ ἐνέργειαν ἀλλήλοις ἅμα κατά τό αὐτό τό σωματικόν τοῦ νόμου καί τό θεῖον, ἤγουν τό γράμμα καί τό πνεῦμα, παντελῶς ἀμήχανον· ὅτι μηδέ συμφωνεῖν πέφυκε τῷ παρεχομένῳ κατά φύσιν ζωήν, τό ταύτην ἀφαιρεῖσθαι δυνάμενον.

(756) Οὐκοῦν κατά μέν τήν ἱστορίαν τοῦτον λαμβάνοντες τόν τόπον, οὐχ εὑρίσκομεν τήν Γραφήν ἀληθεύουσαν. Ποῦ γάρ ἠφάνισαν οἱ Γαβαωνῖται τόν Σαούλ παντός ὁρίου Ἰσραήλ, πολλῆς μετά τοῦτο συγγενείας εὑρισκομένης ἐν τῷ λαῷ; Κατά δέ τήν θεωρίαν νοοῦντες, σαφῶς εὑρίσκομεν, ὅτι διά μέσης τῆς φυσικῆς θεωρίας, ἐν τῷ ὕψει τῆς γνώσεως, ὁ γραπτός παντελῶς ἀπογίνεται νόμος, ἤγουν ὁ σωματικός ἐν τοῖς συμβόλοις κατά τήν λατρείαν θεσμός. Ποῦ γάρ ἔτι στήσεται περιτομή σαρκός νοουμένου τοῦ νόμου πνευματικῶς; ποῦ τά Σάββατα, καί τῶν μηνῶν αἱ ἀρχαί; ποῦ τῶν ἑορτῶν αἱ πανηγύρεις; ποῦ τῶν θυσιῶν, καί τῆς ἀργίας τῆς γῆς, καί τῆς λοιπῆς τοῦ νόμου κατά τήν σωματικήν λατρείαν [fort. add. καταστάσεως] ἡ παράδοσις; Οἴδαμεν γάρ φυσικῶς ἐπιβάλλοντες τοῖς πράγμασιν, ὡς οὐκ ἔστι τελειότης ἡ τῆς ἐκ Θεοῦ κατά φύσιν ἀρτιότητος περιαίρεσις. Οὐ γάρ ποιεῖ τελειότητα φύσις διά τέχνης κολοβουμένη, καί διά περινοίας ἀποτιθεμένη τό προσόν αὐτῇ θεόθεν κατά λόγον δημιουργίας· ἵνα μή τήν τέχνην Θεοῦ πρός βεβαίωσιν δικαιοσύνης ἰσχυροτέραν εἰσαγάγωμεν, καί τήν περινενοημένην τῆς φύσεως ἔλλειψιν ἀναπληρωτικήν ποιώμεθα, τῆς ἐν δικαιοσύνῃ κατά τήν δημιουργίαν ἐλλείψεως· ἀλλ᾿ ἐκ τῆς τυπικῆς τοῦ περιτεμνομένου μυρίου θέσεως, διδασκόμεθα ποιεῖσθαι γνωστικῶς τήν περιτομήν τῆς κατά ψυχήν ἐμπαθοῦς διαθέσεως· καθ᾿ ἥν μᾶλλον τῇ φύσει συντρέχειν ἡ γνώμη ῥυθμίζεται, τόν ἐμπαθῆ τῆς ἐπικτήτου γενέσεως νόμον διορθουμένη. Περιτομή γάρ ἐστι μυστική, τῆς ἐμπαθοῦς κατά νοῦν περί τήν ἐπείσακτον γένεσιν σχέσεως παντελής περιαίρεσις. Τό δέ Σάββατον τελεία παθῶν ἐστιν ἀπραξία, καί τῆς περί τά πεποιημένα καθολική τοῦ νοῦ παῦλα κινήσεως, καί πρός τό Θεῖον τελεία διάβασις· ἐν ᾧ τόν δι᾿ ἀρετῆς καί γνώσεως κατά τό θεμιτόν ἀφικόμενον, οὐ δεῖ καθάπερ ξύλα τήν οἱανοῦν παντελῶς ὕλην ἐξαπτική ἐνθυμεῖσθαι παθῶν· οὔτε μή φύσεως τό παράπαν ἀναλέγεσθαι λόγους, ἵνα μή πάθεσιν ἡδόμενον, ἤ φύσεως ὅροις μετρούμενον, κατά τούς Ἕλληνας τόν Θεόν δογματίζωμεν· ὅνπερ ἡ τελεία μόνη κέκραγε σιγή, καί ἡ παντελής καθ᾿ ὑπεροχήν ἀγνωσία παρίστησι. Τάς δέ νεομηνίας εἶναί φαμεν, τούς ἐν τῷ δρόμῳ τῶν κατ᾿ ἀρετήν καί γνῶσιν ἡμερῶν διαφόρους φωτισμούς, οἷς προτροπάδην ἅπαντας ἐνθέοντες τούς αἰῶνας, τόν δεκτόν ἐνιαυτόν τοῦ Κυρίου πληροῦμεν, τῷ τῆς χρηστότητος στεφάνῳ κοσμούμενον. Στέφανος δέ χρηστότητός ἐστι πίστις καθαρά λίθων τιμίων δίκην, ταῖς τῶν δογμάτων ὑψηγορίαις καί λόγοις διηνθισμένη πνευματικοῖς καί νοήμασι, τόν θεοφιλῆ καθάπερ κεφαλήν διασφίγγουσα νοῦν. Ἤ μᾶλλον στέφανος πάλιν χρηστότητός ἐστιν αὐτός ὁ τοῦ Θεοῦ λόγος, ὁ τῇ ποικιλίᾳ τῶν κατά πρόνοιαν καί κρίσιν τρόπων, ἤγουν ἐγκρατείᾳ τῶν ἑκουσίων καί ὑπομονῇ τῶν ἀκουσίων παθῶν, ὡς κεφαλήν τόν νοῦν περιγράφων, καί τῇ μετοχῇ τῆς κατά τήν θέωσιν χάριτος, αὐτός ἑαυτοῦ τόν νοῦν ποιῶν ὡραιότερον.