364

καί τυραννίς· καί ὅτι ὑπεστήσατο ταύτας ὁ πονηρός ἐν ἡμῖν δυνάμεων προσχρησάμενος.

ιστ΄. Τούτων τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν ψιλοῦσιν αἱ ἐντολαί, τά τῶν πραγμάτων νοήματα· καθά ἐν τῷ δ΄ κεφαλαίῳ τῆς αὐτῆς ρ΄ φησί.

ιζ΄. Τά παρά τό θέλημα πραττόμενα τοῦ Θεοῦ, τό ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον, ὅπερ ἐστίν ἡ διά τόν Θεόν πρός τόν πλησίον ἀγαθή διάθεσις, παρά τόν ὀρθόν ἐστι σκοπόν γινόμενα. Ὅτι δέ παρά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ τό πρός τόν πλησίον οὐ καλῶς διακεῖσθαι, δείκνυσιν ἐν Εὐαγγελίοις λέγων ὁ Κύριος· Ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε, καί ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε, τῆς ἀγάπης τά εἴδη καί τοῦ μίσους ἀπαριθμούμενος. Ὅρα δέ ὅτι οἱ παρά τόν ὀρθόν ποιήσαντες σκοπόν, ἤγουν παρά τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ, ἀποσεισάμενοι τό φιλάνθρωπον, οὐδεμίαν ἔχοντες ἀπολογίαν εἰπεῖν, οὐδέ τόν σκοπόν προβαλλόμενοι φαίνονται· εἰδότες, ὡς ὁ παρά τόν ὀρθόν σκοπόν τοῦ Θεοῦ τι πράττων, κἄν μυρίους λόγους προβάλλοι, τήν γέεναν οὐκ ἐκφεύξεται.

ιη΄. Ἐπιθυμίαν ἵστησιν ἡ τοῦ Θεοῦ ἀγάπη· ἡ τοῦ πλησίον δέ, παύει θυμόν ἠγριωμένον.

ιθ΄. Οἱ εἰκονικάς ὕλας τούς θείους χαρακτῆρας ὑπολαμβάνοντες, (1077) παραχρῶνται τοῖς τῶν χαρακτήρων νοήμασι. Τοῦ γάρ χαρακτῆρος τήν ὑπόστασιν δηλοῦντος· αὐτοί τήν οὐσίαν, ἤτοι τήν ὕλην, ἐν ᾗ ὁ χαρακτήρ προσκυνεῖται, χαρακτῆρα ὑπέλαβον. Ἔνθεντοι καί παραχρησάμενοι τῷ νοήματι, ἐξ ἀνάγκης καί τῷ πράγματι παρεχρήσαντο· ὡς ὕλην ψιλήν καί κωφήν τούς ἱερούς χαρακτῆρας ἀναιδῶς κατακαύσαντες.

κ΄. Βλέπε τό διάφορον τῆς λύπης καί τῆς ὀδύνης· καί ὅτι παρακολουθήματά εἰσιν· ἡ μέν, τῆς ἡδονῆς· ἡ δέ, τῆς κενοδοξίας.

κα΄. Πάσης ἡμᾶς ἀπολογίας ἀποπαύει τοῦ ἀποτιθέναι τά χρήματα, τά καθεξῆς τρία ταῦτα κεφάλαια.

κβ΄. Τεχνικήν σοφίαν, οὐ τήν ἐκ μαθήσεως λέγει, ἀλλά τήν δι᾿ ἧς ὁ Θεός τά πάντα ἐποίησε.

κγ΄. Τοῖς τέσσαρσιν ὁ νοῦς μου ἀκάθαρτος. Ἔχει δέ τι καί πλέον, ὅτι καί τῶν ἄλλων ἑαυτόν σοφώτερον ἥγηται.

κδ΄. Οὐδέποτε ἡ ψυχή μου κατά φύσιν ἐνήργησεν· οἶδεν, ὁ μηδέν ἀγνοῶν· καί οὐδέποτε τῆς κατ᾿ ἐνέργειαν ἁμαρτίας ἡρέμησεν.

κε΄. Ὥστε μή διά τόν Χριστόν τι ποιοῦντες· δι᾿ ἄλλο δέ τι, οὐ δυνάμεθα προβάλλεσθαι τόν σκοπόν· ἐπεί παρά τόν σκοπόν τοῦ Θεοῦ, καί κατά τό ἡμέτερον ἐργαζόμεθα.

κστ΄. Εἰ διψᾷ τις ἁλίσκειν καί ἁρπάζειν ἀλλότρια, ὅ μή ἐστι θέλημα τοῦ Θεοῦ, πῶς προβαλεῖται τόν σκοπόν, οὗ σκοπός τό ἐλεεῖν ἡμᾶς καί δανείζειν ἐστίν;

κζ΄. Ὅτι ὁ φιλαυτίᾳ δουλεύων, βαρυκάρδιός ἐστι, ματαιότητα καί ψεῦδος ἀγαπῶν καί ζητῶν· ὅπερ ἐστί τό σαρκικόν φρόνημα· ἤτοι τῆς σαρκός ἡ εὐπάθεια.

κη΄. Τῶν προειρημένων, δῆλον φιληδονίας καί φιλοδοξίας καί φιλαργυρίας. Εἰ δέ τις τούτοις ἀπρίξ ἐνίσχεται ὡς ἐγώ, πῶς Θεοῦ καταξιωθήσεται γνώσεως, συνιδεῖν οὐκ ἔχω.

κθ΄. Ἤ γάρ ὡς δοῦλοι ἤ καί μίσθιοι, ἤ ὡς υἱοί· τουτέστιν, ἤ ὡς πρακτικοί μόνον, ἤ καί ὡς γνώσεως καταξιωθέντες.

λ΄. Ψιλός λογισμός, ὁ δίχα πάθους, ὁ ἁπλοῦς· ὁ γάρ ἐμπαθής, ἀπάγει Θεοῦ. Οὕτως οὐδέ ἡ ψιλή γνῶσις ἀπάγει τῶν ἀνθρωπίνων· ἀλλ᾿ ἡ παθοῦσα τήν ἀγάπην· ὅπερ ἐστίν ἡ πρός τό πνεῦμα κατά τήν ἕξιν ἀλλοίωσις.

λα΄. Ὅτι οἱ υἱοί, γνώσει καί ἀγάπῃ τῶν παθῶν ἀπέχουσιν· οἱ δέ δοῦλοι καί μίσθιοι, ἤτοι οἱ πρακτικοί, ἤ φόβῳ, ἤ ἐλπίδι.