420

εἰρήνης Ἱερουσαλήμ ἑρμηνεύεται· πᾶσαν ἔχει τήν κτίσιν ὑποχείριον· διά τῶν αὐτήν συμπληρούντων εἰδῶν, τῷ μέν Θεῷ δι αὐτοῦ τούς ἐν αὐτῇ πνευματικούς τῆς γνώσεως καθάπερ δῶρα προσκομίζουσαν λόγους· αὐτῷ δέ καθάπερ δόματα, τούς ἐνυπάρχοντας αὐτῇ κατά τόν φυσικόν νόμον πρός ἀρετήν τρόπους παρέχουσαν, καί διά τῶν ἀμφοτέρων δεξιουμένην, τόν κατ᾿ ἀμφότερα κρατίστως εὐδοκιμεῖν δυνάμενον· λέγω δέ, τόν κατά λόγον καί βίον, διά πράξεώς τε καί θεωρίας τελειωθέντα φιλόσοφον νοῦν.

τέσσ. ἀνοικ. η΄. Ὁ διά πράξεως καί θεωρίας κατορθώσας εἰς ἄκρον τήν ἀρετήν καί τήν γνῶσιν, εἰκότως ὑπεραίρεται πάντων, τῶν σαρκικῶν καί διαβεβλημένων παθῶν ὑπεράνω κατά τήν πρᾶξιν γινόμενος, καί τῶν φυσικῶν λεγομένων σωμάτων, λέγω δή, τῶν ὑπό γένεσιν ὄντων καί φθοράν· καί ἁπλῶς, ἵνα συνελών εἴπω, πάντων τῶν ὑπό αἴσθησιν εἰδῶν, κατά τήν θεωρίαν, τούς ἐν αὐτοῖς πάντας γνωστικῶς διαπεράσας λόγους, τόν νοῦν ὁ τοιοῦτος πρός τά συγγενῆ καί θεῖα ἀνήγαγεν.

τέσσ. ἀνοικ. θ΄. Ὁ τήν ἀπάθειαν καθάπερ Ἱερουσαλήμ οἰκεῖν διά τῶν κατά τήν πρᾶξιν πόνων λαχών, καί πάσης τῆς καθ᾿ ἁμαρτίαν ἀπηλλαγμένος ὀχλήσεως, καί μόνην εἰρήνην καί πράττων καί λαλῶν, καί ἀκούων καί λογιζόμενος· μετά τό δέξασθαι διά τῆς φυσικῆς θεωρίας τήν φύσιν τῶν ὁρατῶν, τούς ἐν αὐτῇ θειοτέρους καθάπερ δῶρα τῷ Κυρίῳ δι᾿ αὐτοῦ (1260) προσκομίζουσα λόγους καί τούς ἐν αὐτῇ νόμους αὐτῷ καθάπερ βασιλεῖ δόματα φέρουσαν, κατ᾿ ὀφθαλμούς ἐπαίρεται πάντων τῶν ἐθνῶν, ὑπεράνω γινόμενος πάντων, δηλονότι τῶν τε κατά σάρκα παθῶν διά τῆς πράξεως, τῶν τε φυσικῶν σωμάτων, καί τῶν ὑπό τήν αἴσθησιν πάντων εἰδῶν διά τῆς θεωρίας, τούς ἐν αὐτοῖς πνευματικούς διαβάς λόγους τε καί τρόπους.

ρ΄. Ἡ πρακτική φιλοσοφία, τόν πρακτικόν ὑπεράνω ποιεῖ τῶν παθῶν· ἡ θεωρία δέ, τόν γνωστικόν, ὑπεράνω τῶν ὁρωμένων καθίστησιν, ἀναβιβάσασα τόν νοῦν πρός τά συγγενῆ νοητά.

ΕΚΑΤΟΝΤΑΣ ΤΡΙΤΗ. (1260) α΄. Ὁ μετά πράξεως γινώσκων, καί μετά γνώσεως πράττων, θρόνος καί

ὑποπόδιόν ἐστι τοῦ Θεοῦ· θρόνος μέν, διά τήν γνῶσιν· ὑποπόδιον δέ, διά τήν πρᾶξιν. Εἰ δέ καί τόν ἀνθρώπινον νοῦν φαίη τις εἶναι οὐρανόν, πάσης μέν ὑλικῆς καθαιρόμενον φαντασίας, τοῖς δέ θείοις τῶν νοητῶν ἐνασχολούμενον, μᾶλλον δέ κατακοσμούμενον λόγοις, οὐκ ἔξω τῆς ἀληθείας, ἔμοιγε δοκεῖ, βέβηκε.

β΄. Πᾶς φιλόσοφος δηλονότι καί εὐσεβής, ἀρετῇ καί γνώσει, ἤ πράξει καί θεωρίᾳ φρουρούμενος, ἐπειδάν ἴδῃ διά τῶν παθῶν ἐπαναστᾶσαν αὐτῷ τήν πονηράν δύναμιν, καθάπερ τῷ Ἐζεκίᾳ ὁ τῶν Ἀσσυρίων βασιλεύς, μίαν ἔχει πρός τήν τῶν κακῶν λύσιν βοήθειαν, τόν Θεόν, ὅν ἱλεοῦται βοῶν ἀλαλήτως διά τῆς κατά τήν ἀρετήν καί γνῶσιν πλείονος ἐπιτάσεως· καί δέχεται πρός συμμαχίαν, μᾶλλον δέ πρός σωτηρίαν, ἄγγελον, δηλονότι μείζονα σοφίας καί γνώσεως λόγον, ἐκτρίβοντα πάντα δυνατόν καί πολεμιστήν καί ἄρχοντα καί στρατηγόν ἐν τῇ παρεμβολῇ.

γ΄. Παντός πέφυκε πάθους ἄρχειν τό προσφυές αἰσθητόν. Ἄνευ γάρ τινος ὑποκειμένου, καί τάς δυνάμεις τῆς ψυχῆς διά μέσης τινός αἰσθήσεως ἐπικινοῦντος πρός ἑαυτό, πάθος οὐκ ἄν συσταίη ποτέ. Χωρίς γάρ αἰσθητοῦ πράγματος, πάθος οὐ συνίσταται. Μή γάρ οὔσης γυναικός, οὐκ ἔστι πορνεία· (1261) καί βρωμάτων οὐκ ὄντων, οὐκ ἔσται γαστριμαργία· καί χρυσοῦ μή ὄντος, οὐκ ἔσται φυλαργυρία. Οὐκοῦν πάσης ἐμπαθοῦς κινήσεως τῶν ἐν ἡμῖν φυσικῶν δυνάμεων ἄρχει τό αἰσθητόν, ἤγουν, δι᾿ αὐτοῦ τήν ψυχήν διερεθίζων πρός ἁμαρτίαν δαίμων.