CAPUT II.

Quare tot diversae Rerumpublicarum inveniantur species, ei quae sint earum praecipuae, tum ex aliorum, tum vero ex propria opinione?

ANTIQUA TRANSLATIO.

a Ejus quidem igitur quod est esse plures politias, causa : quia omnis civitatis sunt partes plures numero. Primo quidem enim ex domibus compositis videmus omnes civitates : deinde rursus hujus multitudinis, hos quidem opulentos, necessarium esse, hos autem egenos, alios autem medios : et opulentorum autem et egenorum luce quidem arma, exercens, haec autem sine armis. Et hunc quidem populum videmus agricultores esse, hunc autem circa forum occupatos, hunc autem banausum.

b Et insignium sunt differentiae, et secundum divitias, et magnitudines substantiae : puta secundum nutritiones equorum, hoc est non facile non. divites facere. Propter quod quidem in antiquis temporibus, quibuscumque civitatibus, in equis potentia erat, oligarchiae apud istos erant : utebantur autem ad bella equis ad vicinos, velut Eretrii, et Chaloi-

LEONARDI ARETINI TRANSLATIO.

Ut igitur sint plures Rerumpublicarum species, illa est causa, quod cujusque civitatis partos sunt plures. Videmus enim primo ex. domibus constare civitatem : deinde rursus ex. hac multitudine, alios esse divites, alios pauperes, alios medios : divitumque et pauperum partem esse bellicam, partem imbellem. Et rursus ex plebe partem agrorum culturae esse deditam videmus, partem mercaturae, partem opificiis et sordidis ministeriis.

Nobilitatis quoque differentiae sunt secundum opulentiam et magnitudinem census. Sunt enim alii equites, quod munus nemo faciliter supportare potest, nisi sit dives. Itaque antiquis temporibus quaecumque civitates equestri potentia excellebant, in his paucorum potentia gubernabat. Equitatu autem bella contra linitimos exercebant, ceu Eretrienses, et dii, et Magnetes qui sub Maeandro, et

aliorum multi circa Asiam.

c Adhuc cum iis quae penes divitias, differentiae sunt, haec quidem secundum genus, haec autem secundum virtutem, et si quid utique tale alterum dictum est esse civitatis pars in iis quae circa aristocratiam : ibi enim divisimus ex quot partibus necessariis est omnis civitas.

d Harum enim partium aliquando quidem omnes participant politia, aliquando autem pauciores, aliquando autem plures.

e Manifestum igitur, quod plures necessarium est osse politias specie differentes ab invicem. Etenim hae partes differunt specie a seipsis. Politia quidem enim principatuum ordo est : hunc autem distribuunt omnes, vel secundum potentiam participantium, vel secundum quamdam ipsorum communem aequalitatem, dico autem, puta egenorum vel opulentorum, vel communem quamdam amborum. Necessarium ergo politias esse tot, quot quidem ordines secundum excellentiam sunt et secundum differentias partium.

f Maxime autem videntur esse duae, quemadmodum de ventis dicitur, ii quidem Australes, ii quidem Boreales, reliqui autem horum praetergressiones, sic et politiarum duae, populus et oligarchia : aristocrati am enim ponunt speciem oligarchiae tamquam existentem quamdam oligarchiam, et eam quae vocatur politia, democratiam, sicut in ventis Zephyrum quidem Boreae, Austri autem Eurum. Similiter autem habet et circa harmonias, ut aiunt quidam : etenim ibi ponunt duas species, Boricam et Phrygiam : alias autem coordinationes, has quidem Doricas, has autem Phrygias vocant. Ma-

Chalcidenses, et Magnesii qui sunt super Maeandro, et aliae plures Asiaticarum civitatum.

Praeterea sunt aliae quam juxta divitias nobilium differentiae : quosdam enim genus, quosdam virtus extollit, et si quid aliud tale civitatis partem esse dictum est, ubi de optimatibus tractavimus : ibi namque distinximus quot ex partibus necessariis omnis constat civitas.

Et hae quidem partes quandoque concurrunt omnes ad Rempublicam gubernandam, quandoque pauciores, quandoque plures.

Patet igitur, quod necesse est plures Respublicas esse inter se differentes specie. Nam et hae partes earum inter se species differunt. Respublica est institutio gubernatorum : hanc vero distribuunt omnes, vel secundum potentiam eorum qui participes sunt, vel secundum aliquam aequitatem communem, dico autem, veluti tenuiorum, et opulentorum, vel communem aliquam amborum. Necessarium est ergo Respublicas tot esse, quot sunt institutiones circa earum supereminentias , secundum differentiam partium.

Maxime vero duae videntur esse, quemadmodum de ventis dici solet, alios quidem esse Boreales, alios Australes, caeteros autem ventos horum esse excessus : sic etiam Respublicas duas esse, popularem scilicet et paucorum potentiam : nam optimates speciem esse paucorum potentium, posuere, et eam quae vocatur Respublica, dicebant esse popularem, quemadmodum de ventis Zephyrum quidem Borealem, Eurum autem Australem. Eodemque modo in harmoniis, ut quidam tradunt : nam et in illis posuerunt duas species, unam Doricam, alteram Phrygiam, caeteras vero omnes, vel ad

ximo quidem igitur consueverunt ita existimare de politiis.

g Verius autem et melius, ut nos divisimus, duarum, aut unius existentis bene institutae, alias esse transgressiones, has quidem bene contemperatae harmoniae has autem optimae politiae. Oligarchias quidem eas quae duriores et magis despoticae : remissas autem et molles, democratias.

h Non oportet autem poni democratiam (sicut consueverunt quidam) nunc simpliciter ita ubi dominans multitudo. Etenim in oligarchiis et ubique amplior pars dominans. Neque oligarchiam, ubi domini politiae pauci. Si enim essent qui omnes mille et trecenti, et horum ipsi mille divites, et non traderent de principatu ipsis trecentis et pauperibus liberis existentibus, et quantum ad alia similibus, nullus utique diceret democratizaro istos. Similiter autem et si pauperes quidem pauci essent, valentiores autem divitibus pluribus existentibus, nullus utique oligarchiam appellaret, neque talem, si aliis existentibus divitibus non attinerent honorem.

i Magis igitur dicendum, quod AdminBookmark quidem est quando liberi fuerunt domini, oligarchia autem quando divites : sed accidit hos quidem plures esse, hos autem paucos, liberi quidem enim multi, divites autem pauci.

k Etenim utique si secundum magnitudinem distribuerentur principatus, sicut in aethiopia aiunt quidam, vel secundum pulchritudinem, oligarchia utique esset : pauca enim multitudo et pulchrorum et magnorum.

l Sed neque iis solum sufficienter habet determinare politias has. Sed quoniam partes plures et populi et oligarchiae sunt,

Doricam, vel ad Phrygiam referri. Maxime quidem igitur consueverunt de Rebuspiiblicis sic existimare.

Sed certe verius ac melius est, ut nos divisimus, duarum vel unius recte constitutae, caeteras esse transgressiones, ut probe temperatae harmoniae, sic etiam optimae Reipublicae. Ad paucorum quidem potentiam inclinant, quae duriores sunt ac magis violentae : quae vero remissae, et molles, ad popularem statum.

Neque vero popularis ita simpliciter ponenda est, ut quidam ponunt, ubi multitudo dominatur. Nam et in paucorum potentiis, et ubique major pars praevalet. Etenim si essent universi mille trecenti, et horum mille forent opulenti, neque partem gubernationis darent trecentis illis pauperibus ingenuis, ac in caeteris paribus, nemo certe diceret hanc esse popularem. Eodemque modo si pauci quidem inopes in civitate plus possent quam multi et opulenti, nec honores illis imparti rentur, nemo utique diceret hanc esse speciem, quae appellatur paucorum potentium.

Potius itaque dicendum fuerit, popularem quidem esse, cum penes ingenuos homines est gubernatio. Paucorum autem potentium, cum penes opulentos, sed contingit ut alteri multi sint, alteri pauci, plerique enim ingenui sunt, rari vero divites.

Etenim si magistratus honoresque publici secundum dignitatem distribuerentur, ut in aethiopia quidam tradunt fieri, vel secundum pulchritudinem, paucorum esset gubernatio, cum parva multitudo magnorum et formosorum.

Verumtamen, his solum non sat est Respublicas istas determinasse. Sed cum plures sint partes et multitudinis et pau- adhuc distinguendum, tamquam nequo si liberi pauci existentes pluribus et non liberis principentur, AdminBookmark , velat in Apol-

lonia quae in Ionio, et in Thora : in utraque enim harum civitatum in honoribus erant, qui differebant secundum ingenuitatem, et primi obtinentes vicinias, pauci existentes multorum : neque utique divites propter excedere secundum multitudinem, AdminBookmark , velut in Colophone antiquitus, ibi enim possidebant magnam substantiam qui plures, antequam fieret bellum adversus Lydos : sed est democratia quidem, quando liberi et egeni plures existentes domini ruerint, principantur. Oligarchia autem quando divites et nobiliores, pauci existentes. Quod quidem igitur politiae sunt plures, et propter quam causam, dictum est.

potentium, adhuc resumendum est, vit. neque ingenui pauci existentes pluribus, nequo multitudo ingenuis dominetur, ut in Apollonia quae est in Ionio, et in Thora : in utraque enim istarum urbium honores dignitatesque erant illorum qui nobilitate praestabant, et qui primi in eas colonias venerant, qui erant pauci : non autem divitum, licet multitudine superaret populus, ut in Colophone antiquitus : ibi enim possidebat magna patrimonia multitudo antequam bellum gererent adversus Lydos. Sed est multitudinis quidem gubernatio, quando ingenui homines et inopes multi existentes gubernant Rempublicam. Paucorum vero potentium quando opulenti et nobiliores pauci existentes, gubernant. Quod, igitur plures sint Rerumpublicarum species, et quibus de causis, patet.