CAPUT II.

Bonorum communio rejicitur, quam statuit Socrates.

ANTIQUA TRANSLATIO.

a Habitum autem iis, est considerare de possessione quomodo oportet constituere futuris conversari secundum optimam politiam, utrum communem, aut non communem oporteat esse possessionem ? Hoc autem utique quis considerabit et seorsum, extra legis statuta de pueris, et uxoribus. Dico autem quae circa possessionem : utrum, et si sint illa seorsum secundum modum secundum quem nunc se habent, omnes communes esse possessiones melius et usus : puta

LE0NARDI ARET1NI TRANSLATIO.

His consequens est, de rebus quae possidentur considerare, quomodo sit constituendum illis qui in optima Republica versari debeant, utrum communes esse debeant vel non communes, hoc seorsum scrutandum est, nec simul cum his quae de natis et mulieribus constituuntur. Dico autem circa res, utrum et si sint nati mulieresques eparatim, quemadmodum nunc sint omnibus, praestet tamen res esse.communes et usus : puta, fundos proprios esse, fructus vero in campos quidem seorsum, fructus autem

in commune ferentes expendere. Quod quidem quaedam faciunt nationum, aut contrario modo, terram quidem communem esse et colere communiter, fructus autem dividi ad proprios usus (dicuntur autem quidam et hoc modo communicare barbarorum) : aut et campos et fructus communes, b Alteris quidem igitur existentibus cultoribus, alius utique erit modus et facilior : ipsis autem sibi laborantibus quae circa possessiones, plures utique exhibebunt difficultates : etenim in fructibus et operibus non factis aequalibus, sed inaequalibus, necessarium accusationes fieri ad fruentes, si accipientes quidem multa, pauca autem laborantes, ab iis qui minus quidem accipiunt, plus autem laborant. Omnino autem convivere et communicare humanis omnibus difficile, et maxime talibus, ostendunt compcrcgrmantium communitates : fere enim plurimi dissidentes, ex iis quae in potibus et ex parvis propulsantcs invivicem. Adhuc autem famulantium, iis maxime offendimur quibus plurimum indigemus ad minstrationes ancillares : communes quidem igitur esse possessiones, has et alias tales habet difficultates.

c Eodem autem modo quo nunc se habet super ornatum consuetudinibus, et ordine legum rectarum non modicum utique differet : habebit enim quod ex ambobus bonum. Dico autem quod ex ambobus, quod est communes esse possessiones, et quod esse proprias : oportet enim aliquo modo quidem esse communes, omnino autem proprias. Curae quidem enim divisae, litigia ad invicem non facient, magis autem addent, ut ad proprium unicuique insistentes. Propter virtutem autem erit ad uti,secundum proverbium, " Communia quae amicorum. " Est autem nunc hoc modo in quibusdam civitatibus sic subscriptum, tamquam non existens impossibile, et maxime in

commune conferre, quod apud quasdam fit gentes, vel contra, solum quidem commune esse, et communiter coli, fructus autem partiri in proprios usus, quod etiam facere dicuntur quidam barbarorum, vel et fundos, et fructus esse communes ?

Si ergo alii forent agricolae, alius esset modus et facilior, sed cum ipsi sibi laborent, magnas ea res afferet difficultates : nam si in fruendo et. laborando non sint pares, necesse est incusationes existant contra fruentes quidem, et consumentes multa, parum vero laborantes ab his qui minus consumunt et multum laborant. Omnino autem convictus omnis, et communitas hominum,difficilis est,et maxime in his rebus. Probant autem eorum qui una peregrinantur societates, quorum plerique fere dissident inter se, de parvis vilibusquc rebus offensi. Nos quoque ministris illis plurimum irascimur, quibus maximo utimur ad circularem famulatum. Communes igitur habere res, has et hujusmodi continet difficultates.

Eo autem modo quo nunc fit, si insuper moribus, et moderatione legum rectarum honestetur, non parum praestabit : habebit enim utriusque commoda : dico autem utriusque, videlicet ejus quod communes sint res, et ejus quod propriae, oportet omnino ut res sint propriae, sed quodammodo communes. Curae enim divisae, incusationes non parient, imo proficient, utpote ad proprium unoquoque sedulo incumbente. At vero per virtutem erunt ad usum,ut est in proverbio : " Amicorum communia." Est autem etiam nunc quibusdam in civitatibus in hunc modum subscriptum, ne putetur impossibile, et praecipue in his quae bene gubernantur aliqua sunt, aliqua esse bono dispositis. Haec quidem sunt, haec autem fient utique : propriam enim unusquisque possessionem habens, haec quidem utilia facit amicis, iis autem utitur tamquam communibus : velut etiam in Lacedaemonia servis utuntur iis, qui ad invicem, ut est dicere, propriis. Adhuc autem equis et canibus, si indigeant pro viaticis in agris per regionem. Manifestum igitur, quod melius esse quidem proprias possessiones, usu autem facere communes. Quomodo autem fiant tales, legistatoris hoc opus proprium est.

d Adhuc autem, et ad delectationem inenarrabilem, quantum differt putare aliquid proprium. Nequaquam enim vane eam quae ad seipsum habet amicitiam unusquisque, sed est hoc naturale. Philauton autem esse vituperatur, et juste : non est autem hoc amare seipsum, sed magis quam oportet seipsum amare : quemadmodum et amatorem pecuniarum, quoniam amant quidem omnes, ut dicatur, unumquodque talium.

e At vero, et largiri, et auxiliari amicis, aut extraneis, aut alteris, delectabilissimum quod fit in possessione propria existente. Haec itaque accidunt universis, unam facientibus civitatem.

f Et ad hoc interimunt opera duarum virtutum manifeste : temperantiae quidem circa mulieres : opus enim bonum ab aliena existente abstinere propter temperantiam, liberalitatis autem circa possessiones. Nec enim manifestus erit liberalis existens, nec operabitur actum liberalem, nec unum : in usu enim possessionum liberalitatis opus est.

g Bonae faciei quidem igitur talis legislatio, et philanthropia utique esse videbitur : audiens enim gaudens suscipit, putans fore amicitiam quamdam mirabilem omnibus ad omnes, aliterque cum

possunt. Propria enim sua quibusque possidens, partim utilia facit amicis partim utitur communibus, ut in Lacodaemone, servis utuntur vicissim, tamquam forent uniuscujusque, et praeterea equis, et canibus, et vehiculis. Patet igitur esse melius, ut propriae sint res, sed usu facere illas communes. Quemadmodum autem hoc fiat, legislatoris erit provisio.

Est sane inenarrabile quantum intersit ad voluptatem considerare aliquid esse proprium sui. Non enim frustra quisque ad seipsum amicitiam habet, est vero id naturale. Sed cum amatio sui reprehenditur, non quia se amat, sed quia magis quam oportet se amat, quemadmodum et amatio pecuniarum, nam amant omnes, ut ita dixerim, talia.

Atqui et largiri, et opem ferre amicis, et hospitibus, et familiaribus, dulcissimum est quod fit, si propriae sint facultate. Haec autem non contingunt illis qui nimis unam efficiunt civitatem.

Et praeterea duarum virtutum opera manifeste tollunt, temperantiae erga mulieres alienas, a quibus laudabile est se abstinere, et liberalitatis circa res possessas : neque enim discerni poterit liberalis, neque liberalem operationem faciet ullam. Nam in usu earum rerum quas ipsi possidemus, liberalitatis est opus.

Illiusmodi itaque legis positio, faciem habet apparentem, et humana videri potest quam auditor libenter recipit, putans fore mirabilem quamdam amicitiam omnibus erga omnes, praesertim cum. quis accusat aliquis nunc existentia in politiis mala, tamquam facta propter non communem esse substantiam. Dico autem disceptationes ad invicem circa contractum, et falsorum testimoniorum judicia, et divitum adulationes : quorum nihil fit propter incommunicationem, sed propter malitiam, quoniam et omnia possidentes et communicantes, multo magis dissidentes videmus quam separatim substantias habentes. Sed videmus paucos ex communicantibus dissidentes ad multos comparantes, possidentes segregatim possessiones. Adhuc autem justum non solum dicere quantis privantur malis communicantes, sed et quantis bonis : videtur autem esse omnino impossibilis vita.

h Causam autem deviationis Socrati, oportet putare suppositionem non entem rectam. Oportet quidem enim esse modo aliquo unam, et domum, et civitatem, sed non omnino : est quidem enim ut non erit procedens civitas, est autem ut erit quidem : prope autem existens utnon sit civitas,erit detcriorcivitas. Quemadmodum utique si quis symphoniam facit homophoniam, aut rythmon basin unam. Sed oportet multitudinem existentem, quemadmodum dictum est prius, propter disciplinam communem, et unam facere. Et in futurum disciplinam inducere, et putantem per hanc fore civitatem studiosam, inconveniens talibus existimare dirigere, sed non consuetudinibus, et philosophia, et legibus, ad modum quem circa possessiones in Lacedaemonia et Creta pro conviviis legislator communicavit.

i Oportet autem non hoc ipsum ignorare, quia oportet attendere multo tempore et multis annis, in quibus non utique lateat si haec bene se habuerint. Omnia enim fere inventa sunt quidem, sed haec quidem non conducta sunt, iis autem non utuntur cognoscentes. Maxime autem fiet utique manifestum, si quis operibus videat talem politiam constru-

incommoda accusat Rerumpublicarum nunc provenientia, ex eo quia non sint communes omnium facultates, ceu litigia ex contractibus, falsorum testium accusationes, divitum adulationes, quorum nihil fit propter proprietatem, sed propter improbitatem : cum etiam res in communi habentes multo magis inter se litigare videamus, quam eos qui separatim possident. Insuper aequum erat referre non solum quantis malis privabuntur, si communitatem rerum habebunt, sed etiam quantis bonis : videtur autem omnino impossibilis esse illa vita.

Causam vero Socrati hujus erroris putandum est fuisse suppositionem non rectam. Oportet enim quodammodo unam esse civitatem, et domum, sed non penitus. Est enim quo, si procedat, non erit civitas : est etiam quo erit quidem prope, ut non sit civitas, deterior civitas, velut si quis concentum faciat univocum, et versum pedem unum. Sed oportet cum sit multitudo, ut prius diximus, per disciplinam, communem et unam efficere. Et quid disciplinam sit adhibiturus, volens per illam studiosam facere civitatem absurdum est, si per talia quaedam instituendam putet, ac non per mores, et per philosophiam et per leges, veluti servorum jumentorumque possessionem in Lacedaemones et commessationem in Creta legislator communem induxit.

Neque illud sane ignorandum est, quia oportet ad longum tempus, ac diuturnas consuetudines inspicere, in quibus haudquaquam poterit latere, an recte se habeant.Ferme enim omnia inventa sunt quidem, sed alia non inducta, alia ab expertis repudiata. Maxime autem id apparet, si quis per opera inspiciat Rempublicam sic institutam. Non aliter enim poterit fecis- ctam : non : enim poterit, non partiens ipsam et segregans facere civitatem, haec quidem in convivia, haec autem in confraternitates, et tribus. Itaque et nihil aliud accidet esse lege statutum praeter non agros colere municipes, quod nunc Lacedaemonii facere conantur.

k Quinimo,sed neque modus totius politiae quis erit communicantibus, neque dixit Socrates, neque facile dicere. Equidem multitudo fere civitatis diversorum civium multitudo, de quibus nihil determinatum est prius : et agricolis communes esse oportet possessiones, aut secundum unumquemque proprias.

I Adhuc autem uxores et pueros, proprios aut communes ? siquidem enim eodem modo communia omnia omnibus, quid different isti ab illis municipibus ? aut quid plus sustinentibus principatum ? nisi aliquid sapiant tale, quale Cretenses : illi enim alia haec servis dimittentes, solum negant gymnasia, et armorum possessionem : si autem quemadmodum in aliis civitatibus, et apud illos erunt talia, quis modus erit communitatis ? in una enim civitate, duas civitates esse necessarium, et has subcontrarias invicem, faciunt enim hos quidem municipes velut custodes, agricolas autem et artifices et alios cives : accusationes autem et disceptationes, et quaecumque alia civitatibus existere inquit mala, omnia existent et his : quamvis dicat Socrates quod non multis indigebunt legibus propter disciplinam, puta legibus circa municipia, et circa forum, et aliis talibus, attribuens solum disciplinam municipibus.

m Adhuc autem dominos facit rerum possessarum agricolas, oblationem ferentes : sed multo magis verisimile est, graves esse et astutiis plenos, quam a quibusdam obsequia, et humiliationes,

se civitatem, nisi separet illa atque distinguat, partim in commessationes, partim in genera, partim in tribus. Itaque nihil aliud contingit lege provisum esse, nisi ut custodes agros non colant, quod nunc Lacedaemonii facere caeptant.

Modus vero totius Reipublicae quis futurus sit communione degentibus, neque Socrates ipse inquit, neque dictu facile est : atqui multitudo civitatis diversorum civium est multitudo, de quibus nihil determinatum est, an et agricolis communes esse facultates oporteat, vel proprias singulorum.

Praeterea, utrum mulieres et pueros proprios vel communes ? si enim eodem modo communia sunt omnia omnium, quid different isti ab illis custodibus ? vel quid plus accedet sustinentibus eorum imperium ? vel quam ab causam imperium sustinebunt ? nisi forte praetexunt aliquid tale, quale Cretenses, qui caetera omnia servis permittentes, gymnasia solum illis vetuerunt, et armorum possessionem : quod si ut in aliis civitatibus, ita apud illos talia erunt, quis modus erit communitatis ? necesse est enim duas civitates in una esse civitate, et eas inter se contrarias, facit enim alios quidem custodes quasi in praesidio constitutos, alios agricolas et artifices, et caeteros cives : litigia vero et judicia, et quaecumque alia mala civitatibus provenire inquit, omnia provenient etiam istis, quamquam dicat Socrates fore ut non multum legibus indigeant, propter disciplinam, veluti circa res urbanas, et circa forum, et aliis hujusmodi legibus, tribuens solum disciplinam custodibus.

Insuper dominos facit suarum rerum agricolas, ac tollere permittit. At multo magis putandum est fore illos graves et insolentes, quam illas quae apud quosdam sunt AdminBookmark , et AdminBookmark , et AdminBookmark

et servitutes. Sed sive necessaria similiter, sive non, nunc nihil determinatum est, et de habitis, quae eorum politia, et disciplina, et leges quales : est autem neque invenire facile, neque differens modicum, quales quosdam esse hos, ad salvandum municipum communitatem.

n At vero si uxores quidem faciet communes, possessiones autem proprias, quis dispensabit, quamvis sint communes possessiones et agricolarum uxores, quemadmodum quae in agris viri ipsarum ? Inconveniens autem et ex bestiis fieri parabolam, quia oportet eadem tractare mulieres viris, quibus oeconomiae nihil attinet.

o Insecurum autem et principes, quomodo instituit Socrates : semper enim facit eosdem principes, haec autem seditionis causa, et apud nullam dignitatem possidentes : si aliunde utique apud animosos et bellicosos viros. Quod autem necessarium ipsi facero eosdem principes, manifestum. Non. enim quandoque quidem aliis, quandoque autem aliis mixtum animabus a Deo aurum, sed semper eisdem. Ait autem iis quidem mox genitis misceri aurum, his autem argentum, aes autem et ferrum artificibus futuris, et agricolis.

p Adhuc autem et felicitatem auferens a municipibus, totam inquit oportere felicem facere civitatem legislatorem : impossibile autem felicitaro totam, aut pluribus, aut non omnibus partibus, aut quibusdam habentibus felicitatem : non enim eorum felicitas, quorum et par : hoc quidem enim contingit toti inesse, partium mitem neutri : felicitare autem impossibilc. At vero, si municipes non felices, qui alteri? non cnim utique artificcs, et multitudo banausorum. Politia quidem

Enimvoro sive necessaria sunt haec similiter, sive non nihil nunc quidem determinatum est, neque de consequentibus quae sit eorum administratio, et disciplina, et leges quaedam : est autem neque parum referens, quales hos esse oporteat ad consecrandam custodum communionem.

Atqui si mulieres faciet communes, facultates vero proprias, quis curam habebit rei domesticae, ut agriculturae viri, si sint communes facultates et agricolarum mulieres ? absurdum etiam ex bestiis facere similitudinem, quod conveniat eadem exercere mulieres quae viri, ad quos rei domesticae cura nequaquam pertinet.

Periculosa est insuper magistratuum constitutio, quam sic facit Socrates, ut semper sint iidem : at hoc seditionis est causa etiam apud illos qui nullam possident dignitatem : quid ergo apud bellicosos et animosos viros ? Quod autem sibi necessarium sit eosdem semper magistratus facere, patet : non enim aliorum modo, et modo aliorum miscetur animis divinum illud aurum, sed semper eisdem : inquit autem quibusdam argentum, aes vero et ferrum illis qui artifices futuri sunt, aut agricolae.

Praeterea custodibus felicitatem auferens, totam inquit civitatem facere beatam oportet legislatorem : at impossibile est totam esse beatam, nisi aut plurimi, aut omnes partes, aut quaedam habeant felicitatem : non enim eorumdem est felicitas, quorum et par : nam par contingit inesse toti, et si nulli partium insit, sed inesse felicitatem impossibile : quod si custodes non erunt felices, qui tandem alii ? non enim artifices quidem, neque vulgus. Illa igitur Respublica de qua Socrates locutus est, igitur, do qua Socrates dicit, has (Iubilationes habet, et his non minores alteras.